Frjáls verslun - 01.07.2007, Síða 75

F R J Á L S V E R S L U N • 7 . T B L . 2 0 0 7 75
fullkomnun. Það er gert með því að
fá tækifæri til að vinna að því sem við-
komandi er einstaklega fær í að sinna
og hefur mestan áhuga á að gera.
Grundvallaratriði í kenningu Mas-
lows er að menn fái þessar þarfir
uppfylltar í röð. Fyrst þurfi að mæta
þörfinni fyrir lífsviðurværi, þá öryggi,
síðan samfélaginu við hóp, svo álits-
þörfinni og síðast fullkomnunarþörf-
inni. Ef eitthvað bjátar á dettur athygli
einstaklingsins niður í það þrep píramídans þar sem einhverja vöntun
er að finna. Þegar þörf er ekki uppfyllt er hugmyndin að þá sé til
staðar grundvöllur til hvatningar. Sá grundvöllur færist svo á milli
þrepa eftir því sem þörfunum er sinnt.
Nánari upplýsingar um Abraham Maslow og verk hans má m.a.
finna á www.maslow.com
Henry Mintzberg
Af þeim fimm kenningakóngum sem hér hefur verið fjallað um
er nafn Henry Mintzbergs án efa einna þekktast meðal nemenda í
viðskiptafræði og meðal stjórnenda sem hafa framhaldsmenntun í
viðskiptafræði. Henry Mintzberg (f. 1939) er fræðimaður og kennari.
Hann ver stórum hluta tíma síns í ritstörf og hefur einnig hin síðari
ár byggt upp alþjóðlegar námsbrautir í samstarfi við kollega sína í við-
skiptaháskólum víða um heim. Mintzberg réði sig til McGill háskól-
ans í Montreal í Kanada 1982 og hann var skipaður í stöðu Gleghorn
prófessors í stjórnunarfræðum við skólann árið 1996. Hann hefur
jafnframt hin seinni ár verið í stöðu prófessors við INSEAD skólann
í Frakklandi.
Mintzberg hefur verið mjög
afkastamikill fræðimaður og hann
hefur varpað nýju ljósi á stjórn-
unarfræðin. Það sem einkennir
verk hans, 13 bækur og fjöldann
allan af greinum, er tengingin
við raunveruleikann og þá fjöl-
breytni sem í honum er að finna.
Hann leggur áherslu á að setja
fram kenningar sem eiga sér sam-
svörun við raunveruleikann í lífi
og starfi fyrirtækja og stofnana. Kenningarnar varpa ljósi á það sem
gerist í raun og veru. Doktorsritgerðin hans frá MIT, „The Nature
of Managerial Work“ (1973), snerist t.d. um það að ganga úr skugga
um hvaða verkefni það eru sem stjórnendur einkum sinna. Hin
klassíska lýsing á vinnu stjórnandans dregur fram verkefnin: a) gera
áætlanir, b) skipuleggja, c) leiða og d) hafa eftirlit með starfseminni.
Mintzberg nálgaðist starf stjórnandans öðru vísi. Hann setti fókusinn
á þau hlutverk sem stjórnendur takast á hendur. Raunrannsókn hans
varpaði ljósi á þrjú meginhlutverk: 1) Samskiptahlutverk, þ.e. tákn,
leiðtogi og tengiliður; 2) Upplýsingamiðlunarhlutverk, þ.e. rýnandi,
útlistandi og talsmaður; 3) Ákvarð-
anatökuhlutverk, þ.e. frumkvöðull,
úrlausnaraðili, úthlutun auðlinda og
samningamaður.
Henry Mintzberg er þekktur fyrir
bækur sínar um skipulag fyrirtækja
og einnig bækur sem snerta stefnu-
miðaða stjórnun. Meðal frægra bóka
um skipulag fyrirtækja er „The Struct-
uring of Organizations“ (1979) sem
síðar kom í styttri útgáfu sem „Struct-
ure in 5’s“ (1983). Nú er væntanleg
uppfærsla á þessari bók sem nefnist „Structuring in Sevens“ (2007).
Meðal frægra rita eftir Mintzberg á sviði stefnumiðaðrar stjórnunar er
„The Rise and Fall of Strategic Planning“ (1979) og „Strategy Safari“
(1998) sem hann skrifaði ásamt tveimur samstarfsmönnum. Vænt-
anleg er ný bók eftir Mintzberg um stefnu sem hann nefnir „Tracking
Strategies“ (2007).
Á sviði stefnumótunarfræðanna er Mintzberg einna þekktastur
fyrir það sem kalla má birtingu stefnu í starfsemi fyrirtæki. Mintzberg
gerir mikið úr framvinduferlinu í starfi fyrirtækja og hann notar m.a.
myndlíkingu um leirkerasmiðinn sem mótar leirinn samhliða hug-
myndavinnunni um það sem hann er að búa til. Að sama ferli megi
sjá í þróun á stefnu fyrirtækja og stofnana. Mintzberg hefur einnig á
síðustu árum verið mjög gagnrýninn á það hvers konar stjórnunar-
menntun er í boði fyrir stjórnendur fyrirtækja og því boðið upp á
nýjar leiðir.
Nánari upplýsingar um feril og verk Henrys Mintzbergs er að
finna á www.mintzberg.com
Þarfapíramídi
Maslows kom fram
á miðri síðustu öld
og sló í gegn ekki
síst fyrir það hversu
einföld framsetningin
var og hversu auðvelt
var að miðla henni.
S T J Ó R N U N
Doktorsritgerðin hans
frá MIT, „The Nature
of Managerial Work“
(1973), snerist t.d. um
það að ganga úr skugga
um hvaða verkefni það
eru sem stjórnendur
einkum sinna.
Henry Minzberg.
Ná fullkomnun
Njóta álits og virðingar
Búa við ást og umhyggju
Lifa í öryggi
Hafa mat og húsaskjól