Læknablaðið - 01.05.2014, Blaðsíða 33

LÆKNAblaðið 2014/100 293
ú R p E n n a S T J Ó R n a R M a n n a l Í
Heilsa og heilsuvernd lækna – hvað næst?
Stjórn lÍ
Þorbjörn Jónsson, formaður
Orri Þór Ormarsson, varaformaður
Magnús Baldvinsson, gjaldkeri
Salome Á. Arnardóttir, ritari
Björn Gunnarsson
Guðrún Jóhanna Georgsdóttir
Magdalena Ásgeirsdóttir
Ólöf Birna Margrétardóttir
Þórarinn Ingólfsson
Í pistlunum Úr penna stjórnarmanna
LÍ birta þeir sínar eigin skoðanir en ekki félagsins.
Fyrir stuttu gekkst Læknafélag Íslands
fyrir málþingi um heilsu og heilsuvernd
lækna. Læknarnir Kristinn Tómasson,
Bjarni Össurarson, Magdalena Ásgeirs-
dóttir og Haraldur Erlendsson fræddu um
ýmislegt sem þessum málaflokki tilheyrir.
Síðan tóku við pallborðsumræður sem
margir fundarmenn tóku virkan þátt í.
Undanfarið má segja að viss vakning
hafi orðið meðal lækna um heilsu stéttar-
innar. Fjölsóttir fundir hafa verið haldnir
um læknaheilsu, bæði á Læknadögum og
á Landspítalanum. Það er óhætt að segja
að tími var kominn til að læknar láti þetta
mál sig meiru varða en verið hefur.
Rannsóknir á heilsu lækna í ýmsum
löndum hafa í áranna rás ekki alltaf verið
samhljóða. Þær gefa þó til kynna að til
dæmis hjarta- og æðasjúkdómar séu álíka
algengir meðal lækna og annarra. Andleg
vanlíðan ýmisskonar, streita, þunglyndi,
kvíði og sjálfsmorð eru hins vegar algeng-
ari meðal lækna en hjá öðrum stéttum.
Kulnun (burnout) í starfi er einnig alvarlegt
einkenni sem þarf að vinna gegn. Orsakir
þessara óæskilegu fylgifiska læknisstarfs-
ins kunna að vera samverkandi þættir.
Margir læknar lifa og starfa undir miklu
álagi. Það er erfiður þröskuldur að ljúka
strembnu læknanámi. Síðan tekur við
krefjandi starfsnám og sérfræðiþjálfun,
oft á erlendri grundu, með löngum vinnu-
dögum og tíðum vöktum. Læknaskortur
og vaxandi vinnuálag vegna hans getur
gert ástandið enn verra. Læknisstarfið er
ábyrgðarmikið enda snýst það um það sem
mestu skiptir, líf og heilsu manna. Flestir
læknar gegna stjórnunarhlutverki á sínum
vinnustað og margir hafa umtalsverð
mannaforráð. Fjölskyldutengsl og félagsleg
samskipti ýmiskonar geta liðið fyrir þetta
margþætta álag.
Evrópusamtök læknafélaga (CPME),
með Katrínu Fjeldsted í fararbroddi, gerðu
fyrir stuttu könnun á því hvað evrópsk
læknafélög hafa gert, eða hyggjast gera,
fyrir félagsmenn sína. Þótt svarhlutfall
væri fremur lágt, eða 55%, er ekki ástæða
til að ætla annað en niðurstöðurnar
gefi nokkuð raunhæfa mynd. Það sem
kom greinarhöfundi einna mest á óvart
var hve heilsumál lækna hafa víðast
hvar verið stuttan tíma til umræðu hjá
stjórnum læknafélaganna. Hjá tveimur
þriðju læknafélaga voru innan við 10 ár
síðan málið hafði fyrst verið rætt, hjá
þriðjungi komu þau fyrst til umfjöllunar
fyrir minna en 5 árum. Það sem algengast
var að læknafélögin hefðu gert, var að
gangast fyrir fræðslu- og umræðufundum
eða koma á fót vinnuhópum til að ræða
heilsufarsmál lækna. Í einhverjum til-
vikum höfðu félögin tiltækar leiðbeiningar
til lækna á netinu. Hjá sumum félögum,
meðal annars þeim norrænu, hafði vinna
verið lögð í að koma á fót kerfi til að hjálpa
læknum, en önnur félög virtust lítið eða
ekkert gera í þeim efnum. Í evrópsku
samhengi má líklega segja að Læknafélag
Íslands hafi tiltölulega snemma farið að
huga að þessum málaflokki. Í langan tíma
var starfandi á vegum Læknafélags Ís-
lands hópur lækna sem félagsmenn gátu
leitað til ef þeir lentu í ógöngum með
heilsu sína. Ætlunin var að læknarnir
veittu ráðleggingar og leiðbeindu, fremur
en að þeir meðhöndluðu. Mál þróuðust þó
þannig í áranna rás að fáir læknar leituðu
sér hjálpar og starfsemin lagðist að mestu
af. Til að hægt sé að halda svona starfi
samfellt gangandi þurfa læknar að sýna
áhuga og leita sér aðstoðar ef þarf. Svo
reyndist því miður ekki vera. Nú virðist
vera orðin viðhorfsbreyting hjá læknum og
þeir eru tilbúnari að ræða heilsu sína og ef
til vill leita sér aðstoðar.
Nýverið hóf Heilsustofnun Nátt-
úrulækningafélags Íslands í Hveragerði
að bjóða þjónustu fyrir lækna sem þurfa
að taka á sínum málum. Þar geta læknar
fengið heilsufarsráðleggingar og aðra
viðeigandi aðstoð auk afnota af húsnæði
meðan á dvöl stendur. Þetta er mikilvægt
frumkvæði og það ber að lofa. Reynslan
mun síðan skera úr hve margir læknar
kjósa að nýta sér þetta nýja úrræði.
Í fyrirsögn þessa greinarkorns segir
Heilsa og heilsuvernd lækna – hvað næst? Nú
virðist vera runninn upp sá tími að læknar
hafi vaxandi áhuga á heilsu sinni og
hvernig megi hlúa að henni, þeim sjálfum
og skjólstæðingum þeirra til heilla. Sum
erlend læknasamtök, til dæmis finnsku og
norsku læknafélögin, hafa staðið framar-
lega þegar litið er til aðgerða og umræðu
um heilsufarsmál lækna. Íslenskir læknar
geta örugglega lært af þeim og lagað
reynslu þeirra að sínum þörfum og getu.
Á vegum félagsins er starfandi Fjölskyldu-
og styrktarsjóður lækna. Meta má hvort
rétt sé að sjóðurinn verði meira nýttur
til að vinna að bættri heilsu lækna. Það
gæti verið mögulegt, ekki síst ef fjárhagur
sjóðsins styrkist, til dæmis með auknu
framlagi við gerð nýrra kjarasamninga.
Um þetta og fleira þurfa bæði stjórn
Læknafélags Íslands og aðalfundur að
fjalla.
Þorbjörn
Jónsson
formaður Læknafélags
Íslands,
ónæmislæknir og
blóðgjafafræðingur
thorbjor@landspitali.is
Cloxabix (celecoxib) er notað til meðhöndlunar
á einkennum slitgigtar, iktsýki, og hryggiktar
Góður liðstyrkur
til meðferðar við gigt