Læknablaðið - 01.05.2014, Blaðsíða 36

296 LÆKNAblaðið 2014/100
u M F J ö l l u n O G G R E i n a R
Bjarni sagði að læknar ættu það til að
vera mjög erfiðir í meðferð. „Þeir vilja taka
stjórn á henni og krefjast sérlausna fyrir
sjálfa sig, að slakað sé á faglegum kröfum
gagnvart þeim,“ sagði hann og bætti við að
þeir væru duglegir að „intellektualísera“
hlutina enda væri það þekkt að góð greind
væri ekki alltaf til þess að hjálpa til við
meðferð.
Fimm ára áætlun
Það sem læknar eiga erfitt með varðandi
meðferð væri að með því væru þeir að
játa sig undir stjórnvöld sem hafa með
leyfisveitinguna að gera. Þetta væri al-
þjóðlegt vandamál og ýmsar leiðir hefðu
verið reyndar til þess að ráða bót á því
og aðskilja meðferð og eftirlit. Vestanhafs
eru starfandi svonefnd heilbrigðisráð fyrir
lækna í hverju fylki, bæði í Bandaríkjunum
og Kanada. Þau eru óháð leyfisveitand-
anum en hafa tilkynningarskyldu, sé
vandamálið komið úr böndunum.
Læknar geta leitað til þessara ráða og
sóst eftir meðferð. Ástand þeirra er metið
og gerður samningur við þá til fimm
ára ef þörf er talin fyrir meðferð. Ráðin
fylgjast með viðkomandi meðan á með-
ferð stendur og gefa reglulega skýrslur til
leyfisveitanda. Þetta kerfi þykir hafa gefið
góða raun. Könnun sem gerð var nýlega á
árangri þess sýndi að af þeim sem gerðu
slíkan samning kláruðu 81 af hundraði
meðferðina, af þeim voru 92% í starfi sem
læknar að fimm árunum liðnum en 1%
látnir. Af þeim 19% sem ekki luku við
meðferðina unnu 21% sem læknar fimm
árum eftir að þeir gerðu samninginn en
17% voru látnir.
Heilsuhraustir, en kvíðnir og þunglyndir
Magdalena Ásgeirsdóttir lungnalæknir
hafði legið á netinu og kynnt sér afstöðu
og frumkvæði læknasamtaka víða um
heim andspænis heilbrigðisvanda lækna.
Þar er margt á döfinni þótt menn séu enn
að þreifa sig áfram og lausnirnar og við-
brögðin af ýmsum toga.
Hún sagði meðal annars frá ástralska
læknafélaginu sem gaf nýlega út endur-
skoðaða yfirlýsingu um heilsufar og vel-
ferð lækna. Þar segir að ein frumfor-
sendan fyrir starfi sé að þeir þurfi að
vera heilbrigðir til þess að geta miðlað
því til annarra. Ekki sé nóg að þeir væru
heilsuhraustir í merkingunni lausir við
sjúkdóma heldur þyrfti þeim að líða
vel bæði andlega og félagslega. Í yfir-
lýsingunni segir að ástralskir læknar séu
almennt heilsuhraustir að því leyti að þeir
þjást ekki mjög af lífstílssjúkdómum á
borð við hjarta- og æðasjúkdóma eða reyk-
ingatengda sjúkdóma. Þeir eru hins vegar
margir hverjir kvíðnir og þunglyndir og
það á einnig við um læknanema.
Magdalena benti á að streita þurfi ekki
endilega að vera af hinu illa, hún færði
mönnum líka ákveðinn kraft. Læknar
væru almennt kappsamir og ábyrgðarfull-
ir, svo lítið fórnfúsir og haldnir töluverðri
þráhyggju. Í Ástralíu væri utanaðkomandi
álag töluvert. Landið er geysistórt, sam-
göngur erfiðar og einmenningshéruð víð-
feðm. Við það mætti bæta tíðum náttúru-
hamförum, manneklu í heilbrigðiskerfinu,
landfræðilegri og félagslegri einangrun og
skortur á jafnvægi milli vinnu og einkalífs.
Kröfur hafa aukist til þeirra, bæði frá al-
menningi og vegna starfsins, þeir þurfa að
stunda stöðuga símenntun og takast á við
hraða tækniþróun.
Skylda lækna í læknisskoðun?
Þetta ætti flest við hér á landi, þótt í
smærri mælikvarða sé. Ungir læknar
vinna meira en þeir eldri og meira en aðrar
fagstéttir, svo sem verkfræðingar. Vakta-
plön væru síbreytileg og standast sjaldan
sem kemur niður á fjölskyldulífi og veldur
kulnun í starfi. „Streitan breytist líka með
aldrinum. Það sem veldur okkur streitu
í upphafi ferilsins kemst upp í vana en í
staðinn kemur eitthvað annað. Ég lenti í
því þegar ég var að byrja að ég var sett ein
á bráðavakt og var dauðhrædd um að ég
myndi drepa einhvern vegna vankunn-
áttu. Síðan hef ég aðallega haft áhyggjur
af því að ég drepist sjálf úr hungri því
læknar hafa engan lögbundinn kaffi- og
matartíma. Við erum ávallt til taks,“ sagði
Magdalena.
Hún tók undir með öðrum um að
læknar leituðu sjaldan til heimilislæknis
og bætti því við að þeir sinntu ekki for-
vörnum, svo sem skimunum og bólusetn-
ingum, og væru gjarnan í afneitun á eigin
vanheilsu. Í Ástralíu er það bæði lagaleg
og siðferðileg skylda lækna að tilkynna
um veikindi eða aðra erfiðleika hjá öðrum
læknum til þess að koma í veg fyrir varan-
legan skaða, bæði hjá lækninum sjálfum
og skjólstæðingum hans.
Hún sagði frá því að hún starfaði sem
trúnaðarlæknir hjá Álverinu í Straumsvík
en þar fara starfsmenn í erfiðustu störfun-
um árlega í læknisskoðun og aðrir starfs-
menn annað hvert ár. Þar væru skoðuð
í þeim lungu og hjarta, blóðþrýstingur
mældur og ef hann væri 180/100 eða hærri
væru menn sendir beint í meðferð hjá
heimilislækni. „Á mínum ferli sem læknir
hef ég aðeins einu sinni þurft að fara í
læknisskoðun og það var í Bretlandi þegar
ég var þar í námi. Kannski væri snjallt að
koma því á að íslenskir læknar færu þó
ekki væri nema á fimm ára fresti í læknis-
skoðun,“ sagði Magdalena.
Göfugt en ekki heilsusamlegt
Haraldur Erlendsson geðlæknir á Heilsu-
stofnun Náttúrulækningafélags Íslands
í Hveragerði var síðastur frummælenda
og hann líkti læknanáminu við herskóla.
Ebba Margrét Magnúsdóttir kvensjúkdómalæknir og Reynir Arngrímsson stjórnarmenn í LR ræða heilsu sína.