Læknablaðið - 01.04.2014, Síða 19

LÆKNAblaðið 2014/100 219
Inngangur
Sár eru stórt heilbrigðisvandamál en talið er að allt að
1,5% fólks á Vesturlöndum glími við einhvers konar sár á
hverjum tíma.1 Kostnaður vegna sára og sáraumbúða er
mikill, eða sem nemur 2-4% af útgjöldum til heilbrigðis-
mála í Skandinavíu.2 Á síðustu árum hafa orðið miklar
framfarir í meðferð sára og gerð sáraumbúða. Ein helsta
nýjungin er sárasogsmeðferð (negative pressure wound
therapy, NPWT). Sárasogsmeðferð var fyrst lýst í nú-
verandi mynd árið 1997 og kom í stað vættra saltvatns-
grisja sem löngum hafa verið uppistaðan í hefðbundinni
sárameðferð.3 Á síðustu árum hefur sárasogsmeðferð
rutt sér til rúms um allan heim og telja margir að það
sé bylting í sárameðferð. Meðferðin byggir á því að
myndaður er undirþrýstingur staðbundið í sárbeðnum
með loftþéttum umbúðum og sárasugu sem tengd er við
umbúðirnar. Með þessu móti er sárið hreinsað og um
leið flýtt fyrir sárgræðslu. Sárasogsmeðferð er hægt að
nota á flestar tegundir sára en þó sérstaklega við sýkt
skurðsár og langvinn sár sykursýkissjúklinga.4-12 Með-
ferðin er dýrari en hefðbundnar sáraumbúðir en á móti
kemur að sárgræðsla er hraðari sem getur stytt legutíma
og minnkað kostnað.5,7
Virkni sárasogsmeðferðar
Að örva gróningu sára með undirþrýstingi er gamalt
ráð, til dæmis voru á miðöldum sett hituð glös á húðsár
til að örva blóðflæði í þeim. Upp úr 1980 hófust rann-
sóknir á því að nota sogkera með lokuðum umbúðum
til að græða langvinn sár og sárafistla.13 Áratug síðar
var farið að reyna meðferðina við venjuleg sár þar sem
beitt var samtímis svampi í sárinu og undirþrýstingi.14
Það var síðan 1997 að Frakkarnir Argenta og Morykwas
lýstu fyrstir sárasogsmeðferð eins og hún þekkist í dag.3
Sárasogsmeðferð hefur fjölþætt áhrif á gróningu sára
eins og sýnt er á mynd 1. Með því að beita neikvæðum
Sárasogsmeðferð til að örva sárgræðslu var fyrst lýst í núverandi mynd
árið 1997. Meðferðin byggir á því að undirþrýstingur er myndaður
staðbundið í sárbeðnum með umbúðum og sárasugu sem tengd er
við umbúðirnar. Með þessu er sárið hreinsað og flýtt fyrir sárgræðslu.
Sárasogsmeðferð hefur verið notuð hér á landi í rúman áratug en um er
að ræða nýja nálgun í meðferð sára sem hefur nýst í meðferð ýmissa sjúk-
lingahópa, meðal annars sjúklinga með útlimasár en einnig djúpar sýking-
ar í kviðar- og brjóstholi. Í þessari yfirlitsgrein er farið yfir ábendingar og
árangur sárasogsmeðferðar. Greinin er skrifuð með breiðan hóp lækna og
hjúkrunarfræðinga í huga og byggð á nýjustu heimildum þar sem meðal
annars er vísað til nýlegra íslenskra rannsókna.
ÁGRIp
þrýstingi í sárinu eru gröftur og millifrumuvökvi fjar-
lægðir úr sárinu en þeir geta tafið gróningu sára.3 Auk
þess veldur neikvæður þrýstingur togi á frumur í sár-
beðnum. Togið örvar myndun vaxtarþátta sem hvetja til
nýmyndunar æða og auka þannig blóðflæði til sársins.
Auk þess örvast myndun holdgunarvefs sem flýtir fyrir
gróningu sársins.3,15 Loks dregur neikvæður þrýstingur
sárkantana saman og minnkar sárið16. Í eldri rannsókn-
um var talið að sárasogsmeðferð hefti vöxt baktería í
sárinu en nýrri rannsóknir hafa ekki getað staðfest það.17
Við sárasogsmeðferð er algengast að beita 125 mmHg
neikvæðum þrýstingi.3 Nýrri rannsóknir benda hins
vegar til þess að árangur sé ekki síðri þegar beitt er lægri
undirþrýstingi, eða allt að 50mmHg,17,18 en blóðflæði
við sárkanta er svipað við 50 mmHg og 175 mmHg
undirþrýsting.19 Sami þrýstingur er notaður við grisjur
og svampa. Oft ræðst af verkjum sjúklings hversu
miklum undirþrýstingi er beitt þar sem mikið sog getur
aukið verki. Við stór sár og sár sem vessa mikið er þó oft
Greinin barst
23. október 2013,
samþykkt til birtingar
4. mars 2014.
Engin hagsmunatengsl
gefin upp.
Sárasogsmeðferð
– yfirlitsgrein
Ingibjörg Guðmundsdóttir1 hjúkrunarfræðingur, Steinn Steingrímsson1 læknir, Elsa Valsdóttir1,2 læknir, Tómas Guðbjartsson1,2 læknir
1Skurðsviði Landspítala,
2læknadeild Háskóla
Íslands.
Fyrirspurnir:
Tómas Guðbjartsson
tomasgud@landspitali.is
Y F I R L I T
Mynd 1. Teikning sem sýnir verkun sárasogsmeðferðar. Sjá nánari út-
skýringar í texta. Myndin er birt með leyfi KCI® Medical.
Victoza 6 mg/ml stungulyf, lausn í áfylltum lyfjapenna.
NovoNordisk. A 10 BX 07. SAMANTEKT Á EIGINLEIKUM LYFS – Styttur texti SPC
Innihaldslýsing: Einn ml af lausn inniheldur 6 mg af liraglútíði. Einn áfylltur lyfjapenni
inniheldur 18 mg af liraglútíði í 3 ml. Victoza er ætlað til meðferðar áÁbendingar:
fullorðnum með sykursýki af tegund 2 til að ná stjórn á blóðsykri: Í samsettri meðferð
með metformíni eða súlfónýlúrealyfi hjá sjúklingum með ófullnægjandi stjórn á
blóðsykri þrátt fyrir stærsta þolanlegan skammt af metformíni eða súlfónýlúrea einu
sér, eða í samsettri meðferð með metformíni og súlfónýlúrealyfi eða metformíni og
tíazólidíndíóni hjá sjúklingum sem hafa ófullnægjandi stjórn á blóðsykri þrátt fyrir
tveggja lyfja meðferð. Til að auka þolSkammtar og lyfjagjöf: Skammtar:
meltingarfæra er upphafsskammturinn 0,6 mg af liraglútíði á sólarhring. Eftir a.m.k.
viku á að auka skammtinn í 1,2 mg. Búast má við því að sumir sjúklingar hafi ávinning af
því að auka skammtinn úr 1,2 mg í 1,8 mg og með hliðsjón af klínískri svörun má auka
skammtinn í 1,8 mg eftir a.m.k. eina viku til að bæta blóðsykurstjórnun enn frekar. Ekki
er mælt með sólarhringsskömmtum sem eru stærri en 1,8 mg. Victoza má bæta við
metformín meðferð sem er þegar til staðar eða við samsetta meðferð með metformíni
og tíazólidíndíóni. Halda má áfram að gefa óbreyttan skammt af metformíni og
tíazólidíndíóni. Victoza má bæta við meðferð með súlfónýlúrealyfi sem er þegar til
staðar eða við samsetta meðferð með metformíni og súlfónýlúrealyfi. Þegar Victoza er
bætt við meðferð með súlfónýlúrealyfi má íhuga að minnka skammt súlfónýlúrealyfsins
til að draga úr hættu á blóðsykurslækkun. Ekki er nauðsynlegt að sjúklingur fylgist
sjálfur með blóðsykri til að stilla af skammtastærð Victoza. Við upphaf samsettrar
meðferðar með Victoza og súlfónýlúrealyfi gæti á hinn bóginn reynst nauðsynlegt að
sjúklingur fylgdist sjálfur með blóðsykri til að stilla af skammtastærð
súlfónýlúrealyfsins. Ekki er þörfSérstakir sjúklingahópar: Aldraðir sjúklingar (>65 ára):
á skammtaaðlögun vegna aldurs. Reynsla af meðferð er takmörkuð hjá sjúklingum sem
eru 75 ára. : Ekki er þörf á skammtaaðlögun hjá≥ Sjúklingar með skerta nýrnastarfsemi
sjúklingum með væga skerðingu á nýrnastarfsemi (kreatínínúthreinsun 60 90 ml/mín.).-
Mjög takmörkuð reynsla er af meðferð hjá sjúklingum með miðlungsmikla skerðingu á
nýrnastarfsemi (kreatínínúthreinsun 30 59 ml/mín.) og engin reynsla er af meðferð hjá-
sjúklingum með verulega skerðingu á nýnastarfsemi (kreatínínúthreinsun minni en 30
ml/mín.). Sem stendur er ekki hægt að mæla með notkun Victoza hjá sjúklingum með
miðlungsmikla eða verulega skerðingu á nýrnastarfsemi, þ.m.t. sjúklingum með
nýrnabilun á lokastigi. Reynsla af meðferð hjáSjúklingar með skerta lifrarstarfsemi:
sjúklingum með skerta lifrarstarfsemi, á hvaða stigi sem er, er of takmörkuð til að hægt
sé að mæla með notkun Victoza hjá sjúklingum með væga, miðlungsmikla eða verulega
skerðingu á lifrarstarfsemi. Ekki hefur verið sýnt fram á öryggi og verkun VictozaBörn:
hjá börnum og unglingum yngri en 18 ára. Engar upplýsingar liggja fyrir. Lyfjagjöf: Ekki
má gefa Victoza í bláæð eða í vöðva. Victoza á að gefa einu sinni á sólarhring hvenær
dagsins sem er, óháð máltíðum og það má gefa undir húð á kvið, læri eða upphandlegg.
Skipta má um stungustað og tímasetningu án þess að aðlaga skammta. Hins vegar er
mælt með því að gefa Victoza inndælingu á u.þ.b. sama tíma dags þegar búið er að
finna hentugasta tíma dagsins. Ofnæmi fyrir virka efninu eða einhverjuFrábendingar:
hjálparefnanna. Upplýsingar um aukaverkanir, milliverkanir, varnaðarorð og önnur
mikilvæg atriði má nálgast í sérlyfjaskrá – www.serlyfjaskra.is
Markaðsleyfishafi: Novo Nordisk A/S, Novo Allé, DK-2880 Bagsværd, Danmörk.
Umboðsaðili á Íslandi: Vistor hf., Hörgatúni 2, 210 Garðabær. Sími: 535-7000.
Textinn var síðast samþykktur í mars 2013. Ath. textinn er styttur. Sjá nánar undir
Lyfjaupplýsingar á vef Lyfjastofnunar: www.lyfjastofnun.is
Pakkningastærð(ir):Tveir pennar í pakka. Hver penni inniheldur 3 ml lausn með
6mg/ml. Hver penni er því 15 skammtar miðað við 1,2 mg/skammt eða 10 skammtar
miðað við 1,8mg/skammt.
Afgreiðslutilhögun (afgreiðsluflokkun): Verð (samþykkt hámarksverð, 1. marsR.
2014): 6 mg/ml, 3ml x 2 pennar. Kr. 21.498,-
Greiðsluþátttaka sjúkratrygginga: O.
Sjá nánari upplýsingar á vef Lyfjaafgreiðslunefndar www.lgn.is
Heimildir: 1. 2.DSAM, type 2-diabetes - et metabolisk syndrom, Klinisk vejledning for almen praksis, 2012 Pratley RE et al. One year of Liraglutide treatment offers sustained and more
effective glycaemic control and weight reduction compared with sitagliptin, both in combination with metformin, in patients with type 2 diabetes: a randomised, parallel-group,
open-label trial. Int J Clin Pract 2011; 65(4):397-407
Inngrip snemma í sjúkdómsferlinu með árangursríkri blóðsykurstjórn
getur bætt fleiri góðum árum við lífið1
Victoza einu sinni á dag samhliða töflumeðferð leiðir til:®
marktækrar lækkunar á HbA1c2
marktæks þyngdartaps2
IS
/L
R
/ 0
6
1
3
/0
1
6
0