Læknablaðið - 01.05.2015, Blaðsíða 29

LÆKNAblaðið 2015/101 261
U M F J Ö l l U n O G G R E i n a R
innan kerfisins, sjúklingarnir og ekki
síst þeir sem fjármagna kerfið sjái svart á
hvítu hverju það er að skila.“
Embætti landlæknis er sá aðili sem sjúk-
lingar leita til ef þeir telja sig hafa orðið fyrir
tjóni af völdum heilbrigðiskerfisins. Það hefur
borið á því að kvartað væri undan meðferð
embættisins á slíkum málum.
„Ég hef kynnt mér ítarlega hvernig
embættið tekur á kvörtunarmálum og þar
má ýmislegt bæta. Sérstaklega má bæta
afstöðu embættisins til þess að við erum
hér til að greiða götu sjúklinga og hjálpa
þeim í kerfinu því það er flókið. Embættið
á vissulega að gæta hlutleysis gagnvart
öllum aðilum í slíkum málum en við erum
þegar farin að ræða leiðir til að draga úr
skriffinnsku við meðferð slíkra mála og
leita raunverulegra lausna.“
Er ekki jafn slæmt að leita að einstaklingum
innan kerfisins þegar mistök eiga sér stað og
skella skuldinni á þá?
„Það er mjög slæmt enda sjaldnast ein-
hverjum einum að kenna þegar eitthvað
fer úrskeiðis. Mistök stafa langoftast af
slæmum verkferlum og mér finnst ekki
rétt að gera einstaklinga ábyrga fyrir
slíku. Kerfið ber ábyrgðina og þá er eina
vitið að endurskoða verkferlana. Það hefur
margsýnt sig að þegar einstaklingar eru
gerðir ábyrgir hættir fólk að rapportera og
það getur valdið enn stærri slysum. Þetta
hefur verið rannsakað í þaula í fluginu og
við getum tileinkað okkur öryggisferla
þaðan.“
Fráleitt að afnema sykurskatt og
selja áfengi í matvöruverslunum
Hlutverk Embættis landlæknis er margþætt
samkvæmt lögum. Það á að vera stjórnvöldum
til ráðgjafar, það á að sinna eftirliti með heil-
brigðiskerfinu og það á að sinna lýðheilsu og
gæta hagsmuna sjúklinga. Getur embættið
gegnt öllum þessum hlutverkum án þess að
lenda í mótsögn við sjálft sig?
„Já, ef við göngum útfrá því að embætt-
ið sé sjálfstætt og dragi ekki taum neins
af þessum aðilum á kostnað hins. Við
erum einfaldlega ekki í liði með neinum.
Hlutverk okkar er að greiða götu fólks
og styðja það til að gera rétta hluti. Hvað
varðar heilbrigðisstarfsfólk er mér efst í
huga að innleiða hugsun þar sem öryggi
og gæði eru ávallt á oddinum. Hvað
varðar sjúklinga vil ég að þeir finni hér
stuðning til að finna rétta leið í gegnum
oft á tíðum mjög flókið kerfi. Gagnvart
stjórnvöldum er mikilvægt að veita ráð-
leggingar eftir bestu vitund en vera líka
gagnrýnin þegar við teljum að stefnt sé í
ranga átt. Þetta er sannarlega jafnvægislist
en ég tel að okkur eigi að takast að standa
í fæturna.“
Ríkisstjórnin hefur afnumið skatt á sykur
og fyrir Alþingi liggur frumvarp um að leyfa
sölu á áfengi í matvörubúðum. Hver er skoðun
embættisins á þessum málum?
„Afstaða embættisins í báðum þessum
málum er algjörlega afdráttarlaus enda
stangast hvorutveggja á við öll þekkt
markmið um lýðheilsu og heilbrigði al-
mennings. Hlutverk embættisins í lýð-
heilsumálum er alveg skýrt. Okkur er
ætlað að koma fram með leiðbeiningar
um heilbrigði og mataræði og þar undir
falla forvarnir á ýmsum sviðum, ekki
síst hvað varðar tóbak og áfengi. Stærsti
áhættuþáttur Íslendinga hvað varðar sjúk-
dóma er offita og mataræði á þar stærstan
þátt. Markviss stefna í þá átt að draga úr
neyslu sykurs hlýtur að vera eitt af því
mikilvægasta sem hægt er að gera í þeim
efnum. Embætti landlæknis hefur nýlega
„Embætti landlæknis hefur nýlega gefið út nýjar leiðbeiningar um heilsusamlegt mataræði og stjórnvöld tóku nánast samtímis ákvörðun um afnám sykurskatts sem gengur þvert á
markmið lýðheilsustefnunnar. Það sjá allir sem vilja hversu fráleitt þetta er. Embættið hefur einnig nýlega skilað umsögn um frumvarpið um breytingar á áfengissölu og þar kemur
skýrt fram að frá heilbrigðisjónarmiði er þetta afar slæm ráðstöfun,“ segir Birgir Jakobsson landlæknir.