Tímarit Máls og menningar - 01.04.1940, Side 57

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
51
merkilega frímúrarafélagsskap 18. aldar. Það er sagt,
að 475 fulltrúar þriðju stéttar hafi verið meðlimir
frönsku frímúrarareglunnar „Austrið mikla“. Frá stúku
reglunnar í París lágu æðar til flestra stórborga
Frakklands og umkvörunarbréfin eru mörg samin eftir
forsögn þessarar reglu. Meðal foringja flokksins bar
allmikið á frjálslyndum aðalsmönnum, er blaupizt böfðu
frá stétt sinni (algengt fyrirbrigði á byltingatímum!),
nefna má La Fayette, Mirabeau og þá Lameths-bræð-
ur. Allir þessir menn stóðu mjög framarlega á hinu
fyrsta skeiði byltingarinnar.
Það liafði verið ætlun konungs og ráðgjafa hans,
að stéttaþingið, sem kom saman 5. mai 1789 legði að-
eins á ráðin til viðreisnar fjárhag ríkisins og starfaði
þrískipt að hætti hinna eldri stéttaþinga. En nú var
öldin önnur, og borgarastéttin tók nú fram fyrir hend-
urnar á því konungsvaldi, er hún hafði stutt fyrr til
óbundins einveldis. 17. júní samþykktu fulltrúar þriðju
stéttar að breyta nafni stéttaþingsins. Það skyldi heita
„þjóðsamkoma“, gefa ríkinu stjórnarskrá og starfa ein
og óskipt.
Þann 23. júní 1789 sat Frakklandskonungur fund með
stéttum sínum og skipaði þeim að halda fundi hver
i sínu lagi, eins og siður hefði verið. Fulltrúar borg-
aranna gerðu sig ekki líklega til að hlýða valdboði kon-
ungs, og er Dreux-Brézé markgreifi endurtók fyrirmæli
einvaldans, reis upp þrekvaxinn aðalsmaður, ristur rún-
um nautna og svalls, liðhlaupi úr sinni stétt og kosinn
á þing með atkvæðum franskra borgara. Þetta var
Mirabeau greifi. Hann sneri sér að hinum fágaða birð-
manni og þeytti framan í hann þessum orðum: „Far-
ið og segið herra yðar, að vér séum hér samankomnir
fyrir vilja þjóðarinnar og vikjum ekki nema fyrir byssu-
stingjunum.“ Tveim dögum síðar lét konungur undan
vilja borgaranna og aðallinn varð að setjast á bekk
með óbreyttum fulltrúum hinnar fyrstu þjóðsamkomu
4*