Tímarit Máls og menningar - 01.04.1940, Page 58

52
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Frakklands. Hin mikla franska bylting, örlagarikasti
viðburðurinn í sögu Evrópu á seinni öldum, hafði baf-
ið skeið sitt.
IV.
Byltingin bafði nú í raun réttri fengið formlega stað-
festingu konungsvaids og sérréttindastétta. Þetta voru
líka síðust forvöð, því að nú var nýr leikari kominn
á sviðið. Alþýða Parísarborgar undi ekki lengur að
vera statisti í þeim mikla leik, sem hafinn var. Hún
tók að sér hetjuhlutverk liinnar frönsku byltingar.
Þótt konungsvaldið liefði látið undan síga um stund,
þá var það ekki ætlun þess að ganga lengra á undan-
lialdinu. í júlíbyrjun hugði hirðin á gagnbyltingu, kon-
ungur dró saman her i nágrenni Parísar, og lætur liinn
borgaralega ráðgjafa sinn, Necker, fara úr stjórninni.
En þá tók París að ókyrrast. Lýðurinn safnaðist sam-
an á götunum. Parísarbúar vopnast, leggja Bastiljuna
í eyði. Kjörmannasamkoma Parísar steypir hinni kon-
unglegu bæjarstjórn, setur á 22 manna bæjarráð og
stofnar vopnaða borgarasveit. Baillij er kjörinn borg-
arstjóri, en La Eayette liöfuðsmaður borgarliðsins. Þann-
ig var borgarastéttin búin að taka völdin i höfuðstað
Frakklands í sínar liendur.
„Þetta er Iirein uppreisn!“ varð Loðvík XVI. að orði,
er hann spurði þessi tíðindi. „Nei, þetta er bvlting,
lierra!“ var honum svarað. Parísarborg hafði afstýrt
hinni fyrstu gagnbyltingartilraun konungsvaldsins. Enn
á ný lét það undan vilja byltingarinnar. Necker var
aftur tekinn inn í ráðunevtið, konungsherinn fór úr
Paris og lét borgina um stjórn sína.
Byltingin í París var þó aðeins forleikur hljómkvið-
unnar. Um þvert og endilangt Frakkland fóru borg-
irnar að dæmi höfuðstaðarins, steyptu hinum konung-
legu embættismönnum, kusu borgarráð og stofnuðu
vopnuð varnarlið borgara þeim til fulltingis. Bændur