Tímarit Máls og menningar - 01.11.1950, Blaðsíða 104

262
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
ritsins og sögu þess. Þegar traustur grundvöllur er fenginn í slíkri út-
gáfu geta aðrir fræðimenn tekið við og varpað ljósi á ýmsa fleti ritsins,
stíl þess, uppistöður, bókmenntalega afstöðu o. s. frv. Þessi starfsemi
kemur ekki handritasafninu við, heldur má leysa hana af hendi hvar
sem er, þar sem til er nauðsynlegur bókakostur. Það er ekki rétt sem
stundum hefur verið haldið fram að girt væri fyrir allar rannsóknir
á íslenzkum bókmenntum ef handritunum yrði skilað.
*
Það er engin tilviljun að útgáfa íslenzkra handrita hefur orðið íslenzk
sérgrein síðustu áratugina ennþá fremur en áður var, heldur er það ná-
tengt almennri þróun síðustu ára.
Fyrir 50—100 árum var hin forna tunga og bókmenntir íslendinga
sjálfsögð aðalgrein í menntun sérhvers norræns málfræðings, bæði hér
í landi og annars staðar. Tungan var kölluð „fornnorræna“ (old-
nordisk) og var talin hin sama og hið samnorræna frummál sem danska
og sænska væru einnig frá runnin. Við vitum nú að þetta er rangt,
en nokkuð er samt til í því: elzta íslenzka stendur á mjög gömlu máls-
stigi, og því má telja að hún standi nærri hinu sameiginlega frunnnáli
sem gert er ráð fyrir.
En smám saman hefur norræn málfræði fært úr kvíarnar í allar átt-
ir. í Danmörku hafa menn lagt megináherzlu á forndönsku og ný-
danska málfræði. Mállýzkum og örnefnum hefur verið bætt við rann-
sóknarsviðið, og þar hafa komið í ljós óþrjótandi verkefni. Rannsókn-
ir á bókmenntum þjóðarinnar hafa tekið stórstígum framförum. Dansk-
ur málfræðingur mun að sjálfsögðu framar öllu laðast að einhverri
þessara fræðigreina, en íslenzka verður honum framandi og fjarlæg.
Islenzkan hefur alls staðar verið á stöðugu undanhaldi. „Fornnor-
ræna“ er afnumin sem kennslugrein í menntaskólum, og söknuðu henn-
ar víst fáir. A háskólanum hefur kosti hennar verið þröngt í hvert sinn
sem reglurnar um kennarapróf hafa verið endurskoðaðar. Stúdentarn-
ir hafa litlar mætur á henni, því að þeir hugsa eins og eðlilegt er um
framtíðarstarf sitt í skólunum. Allt þetta verður ekki talið annað en
eðlileg þróun, sem á rök sín í því að hinar nýju þjóðlegu fræðigreinar
leita æ fastar á og þarfnast stöðugt nýrra starfskrafta.
Samfara því að íslenzk fræði urðu þannig æ meir að hornreku í Dan-