Tímarit Máls og menningar - 01.11.1950, Blaðsíða 112

270
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Þetta erfiða nám valdi svo námsleiða, sem kvað vera mjög algengur
kvilli meSal skólanemenda, og eina ráSiS til aS lækna hann sé aS draga
úr námsefninu. HvaS er nú um þetta aS segja? Þegar viS veljum náms-
efni handa skólabörnum, megum viS ekki miSa þaS viS lökustu nem-
endurna. Slíkt er jafn fráleitt og ef miSa ætti afköst líkamlegrar vinnu
viS lélegustu verkamennina. Og ég vil hiklaust fulIyrSa, aS námskröfum
skólanna er svo stillt í hóf, aS þaS er engin ofætlun hverju meSal-
greindu barni aS leysa sitt skyldunám sómasamlega af hendi með við-
unandi ástundun. Og ég tel mikilsvert, ef hægt er aS koma nemendum
hvers skóla í skilning um, aS námiS er fyrst og fremst starf, sem þeim
er trúaS fyrir og miklu varSar, hversu meS tekst. Hér gildir sem fyrr
„aS vera trúr yfir litlu“, og þetta er einn veigamesti þátturinn í siS-
ferSisuppeldi okkar verSandi þjóSfélagsþegna, og þennan þátt munu
skólarnir, a. m. k. flestir, reyna aS treysta eftir megni. Eg tel þaS aftur
á móti meira en lítinn bjarnargreiSa viS siSferSisvitund íslenzkrar
æsku, ef sí og æ er veriS aS innræta henni þaS, aS skólanámiS sé ein-
hver andleg pynting, sem rangsnúin löggjöf leggi á hana.
Ég vil í þessu sambandi minnast dálítiS á miSskólapróf bóknáms-
deildar, landsprófið eins og þaS hefur veriS kallaS, en þaS próf hefur
mætt harSri gagnrýni fyrir þaS, hve erfitt þaS væri. Sjálfsagt má sitt-
hvaS finna aS þessu prófi, en menn verSa jafnhliSa aS hafa þaS hug-
fast, aS meS því aS veita skólunum aukin réttindi verSur vitanlega aS
gera meiri kröfur til þeirra. Og eftir þeim kynnum, sem ég hef haft af
þessu prófi undanfarin ár, tel ég, aS öllum meSalgreindum nemendum
sé fært meS góSri ástundun aS ná miSskólaprófi, en til þess aS öSlast
réttindi til inngöngu í menntaskóla þurfi aS fara saman góS greind og
fullkomin alvara og festa viS námiS, enda finnst mér, aS aSrir en þeir,
sem þessa eiginleika eiga í fari sínu, eigi ekkert erindi í æSri skóla.
Um hinn margumrædda námsleiSa vil ég segja þetta: Börnin hlakka
yfirleitt til skólaslitanna, er voriS nálgast. Þá fá þau aS sjá árangur vetr-
arstarfsins og aS þeim skilum loknum er gott aS fá dálitla hvíld. En þeg-
ar líSur á sumariS, fara þau aftur aS hlakka til skólastarfsins. Og viS
skólasetningu á haustin má þaS teljast hrein undantekning, ef gleSi og
eftirvænting ljómar ekki á andliti hvers barns. Á síSastliSnu vori
heyrSi ég einn skólastjóra mæla á þessa leiS viS nemendur sína: „Ég
hef aldrei hitt nokkurn mann, sem hefur séS eftir þeim tíma, er hann