Tímarit Máls og menningar - 01.05.1951, Page 46

SÉRA EIRÍKUR HELGASON:
Kirkjan og þjóðfélagsmálin
Eríndi jlutt á fundi félagsins Brœðralags 5. des. 1949
Það er ekki langt liðið á ævi hvers manns, þegar hann kemur auga á það, að mis-
skipt er lífskjörum manna og högum. Og þá vaknar um leið, fyrir mörgum, vitundin
um að hér sé um ranglæti að ræða. Þeir sem finna sig hafa hinn stærri hlutann,
sætta sig að vísu oftast við það, og vilja jafnvel ekki nauðungarlaust sleppa honum
úr hendi, en hinir, sem finna að þeir bera skarðan hlut frá borði, munu oftast leita
einhverra ráða til að gera hlut sinn betri. Ég ætla mér ekki hér að rekja heildarsögu
þessarar baráttu, hún hefur nú staðið um þúsundir ára, og óvíða sér fyrir enda henn-
ar enn. Svo sem heiti þessa erindis segir til um, þá er það aðeins á afmörkuðu sviði
sem ég vil gera þessa baráttu og viðhorfin til hennar að umtalsefni, og verð ég þá að
byrja á því að drepa nokkuð á afstöðu ritningarinnar til þessara mála, og verð ég þó
þar að láta mér nægja að minna á fátt eitt, því að bókin sú hefur margt um þessi mál
að segja.
Við vitum nú það, að þeir sem lítil kynni hafa af ritningunni, ímynda sér oft,
að hún fjalli einungis um trúmál, tali aðeins um afstöðuna milli Guðs og manns,
og auðvitað fjallar hún mjög um þau mál. En allir þeir sem hér eru staddir nú,
vita það vel að hún er ekki einskorðuð við það svið eitt. Við vitum að viðfangsefni
hennar er einnig það, hvemig sambúð mannanna eigi að vera. Þegar í sögunni um
Kain og Abel er sett fram þessi sígilda spuming hinnar köldu og hispurslausu
eigingirni: „Á ég að gæta bróður míns?“ Og svarið er það, að réttlát refsing er
boðuð þeim sem afls neytir gegn bróður sínum.
í flestum bókum ritningarinnar er meira og minna um þessi mál fjallað, en
hvað Gamlatestamentið snertir, þá eru það þó einkum spámennirnir sem taka þau
föstum tökum og gera þau að því stórmáli sem vera ber. Ég skal fara fljótt yfir
sögu, en þó langar mig til að rifja hér upp fáein af orðum spámannanna um þessi
efni.
Hósea segir (5, 10—12): „Höfðingjar Júda eru líkir þeim sem færa landamerki
úr stað, yfir þá vil ég úthella reiði minni eins og vatni. í Efraim er rétturinn of-
ríki borinn og fótum troðinn.“
Amos segir m. a. (8, 4—6): „Heyrið þetta þér sem sundur merjið hina fátæku
og ætlið að gjöra út af við alla aumingja í landinu ... sem minnkið mælinn og