Tímarit Máls og menningar - 01.03.1958, Blaðsíða 67

FRÁ VINDUM í AUSTUR-ÞÝZKALANDI
stórlega aukizt, og sýnir það berlega
hversu djúpum rótum þjóðerni þeirra
stendur. Þó eru margir Vindur sem
ekki taka þátt í þessari hreyfingu al-
mennings. Meðal þeirra eru andstæð-
ingar stjórnarfarsins, svo og þeir sem
halda að ef breyting kunni að verða á
því, þá sé betra að hafa ekkert haft
saman við núverandi stjórnarvöld að
sælda. Fjölmörgum finnst enn fínna
að nota þýzku en vindversku, og
draga sig í hlé. Hvað snertir Þjóð-
verja sjálfa á þessu svæði, eru meðal
þeirra skiptar skoðanir á málinu. Eins
og þegar hefur verið bent á, hafa
margir þeirra fengizt til að senda
börn sín í vindverska skóla, en aðrir
eru ósveigjanlegir. Sumir hafa reynt
að hindra að börnum þeirra sé kennd
nokkur vindverska í skólanum —
jafnvel þó að börnin hafi sjálf lært
vindversku af félögum sínum. í einu
stóru þorpi stofnuðu þýzkumælandi
foreldrar félag „þýzkt hugsandi for-
eldra“ til að sporna móti kennslu í
vindversku í skólanum þar. Eitt barn-
ið kom í skólann með læknisvottorð
um að heilsa þess væri ekki nógu góð
til að það gæti lært vindversku! Ég
sá þess glögg merki hvarvetna að
austur-þýzka stjórnin gerir allt sem
í hennar valdi stendur til að vega móti
herraþjóðarhugmyndunum sem um
langan aldur hafa verið ræktaðar í
Þjóðverjum. En kynþáttahleypidómar
og prússneskur andi deyja því miður
ekki út á einni nóttu. Margir Vindur
bera enn minnimáttarkennd sökum
þjóðernis síns, og margir vilja ekki
tala vindversku, ef ókunnugir heyra
til. Alla þessa erfiðleika og marga
fleiri verður að sigra, en ríkisstjórnin
styður vindverskar þjóðernishreyf-
ingar styrkri og veitulli hendi, og þess
vegna næst árangur jafnvel móti djúp-
rættustu hleypidómum. Forystumenn
Vinda sjálfra telja ástandið ekki eins
gott að öllu leyti og það þyrfti að
vera, en enginn getur efazt um að
straumurinn hefur breytt um stefnu.
Og hann hefur fullan svip þess að
verða fljótlega þungur flaumur.
Ég nefndi tölur um fjölda vind-
verskumælandi manna á síðustu öld.
Nú má vera lesandinn spyrji hversu
margt fólk tali nú þessa tungu er sýn-
ir svo athyglisverðan lífsþrótt. Því
getur enginn svarað með vissu fyrr en
niðurstöður fást af manntalinu sem
nú er verið að gera. En fullyrða má
að þó jafnvel þeir sem kunna mjög
lítið séu taldir með, þá fari heildartal-
an ekki fram úr 100 þúsundum. Þar
með er þó ekki fullsögð sagan. Vind-
verskt talmál skiptist í tvær aðalmál-
lýzkur, nyrðri og syðri. Og á grunni
þessara tveggja aðalmállýzkna hafa
vaxið upp tvö mismunandi ritmál,
sem eru hér um bil eins fjarlæg hvort
öðru og norska og sænska. Þessi mál
eru kölluð efri- og neðri-vindverska,
og er mannfjöldi beggja svipaður. Þó
að Vindur geti komizt fljótlega á lag
með að skilja hina aðalmállýzkuna,
57