Tímarit Máls og menningar - 01.06.1963, Síða 97

UMSAGNIR UM BÆKUR
stöðu Hannesar sem athyglisverðs skálds
meðal athyglisverðra skálda (ég nefni eng-
in nöfn). Það mætti benda á merkilegar til-
raunir hans til formsköpunar, sem horfir til
nýs án þess að rjúfa tengslin við íslenzkar
kveðskaparvenjur um of. Það mætti meta
svo sem líklegt er, að fleira gott sé um
skáldskap Hannesar en slæmt. Og að end-
ingu mætti styðja líkum að rætast muni sú
fróma ósk, að Hannes eigi eftir að yrkja
enn betur — dýpka viðhorf sín, skerpa orð-
notkun sína og myndvísi. Margt bendir til
þess, að hann geti enn orðið það, sem marg-
ir telja hann nú þegar: gott skáld.
Baldur Ragnarsson.
Nanna Olajsdóttir:
Baldvin Einarsson og þjóð-
mólastarfsemi hans.
Reykjavík,
Hið íslenzka bókmenntafélag
1961.
að þarf ekki lengi að fletta heimildum
19. aldar í sögu vorri til þess að sjá,
að allflesta þræði hennar má rekja til Bald-
vins Einarssonar. Gleggst verður þetta séð
af samhenginu milli Baldvins og Jóns Sig-
urðssonar og er samhengið sumstaðar svo
náið, að telja má að starfsemi Baldvins
Einarssonar ákvarði pólitísk vinnubrögð og
pólitískt efnisval Jóns Sigurðssonar í upp-
hafi stjómmálaafskipta hans. Það var þess
vegna sannarlega tími til kominn, að Bald-
vini Einarssyni yrðu gerð nokkur skil um-
fram það sem gert hefur verið á strjálingi,
og því er það mikið fagnaðarefni, er Nanna
Olafsdóttir hefur birt á vegum Bókmennta-
félagsins myndarlega bók um Baldvin Ein-
arsson, þar sem rakin er hin stutta lífssaga
hans og hið furðulega mikla lífsstarf hans.
I fyrsta kafla segir frá ævi hans og upp-
runa, og er að sjálfsögðu minnsti hluti bók-
arinnar, en í fjórtán köflum er ævistarf hans
túlkað og höfundurinn skipar Baldvini í
sinn sögulega sess í liði þeirra Islendinga,
er börðust fyrir pólitískum, efnalegum og
andlegum réttindum þjóðarinnar á 19. öld.
I riti sem þessu skiptir heimildakönnun-
in að sjálfsögðu mjög miklu máli og í því
efni hefur Nanna Ólafsdóttir unnið ágætt
verk. Hún hefur til að mynda bmgðið upp
nýju ljósi á vissa atburði í lífi Baldvins,
sem áður voru huldir, og á ég þar við kvon-
fang hans í Danmörku og slitin við íslenzku
unnustuna, Kristrúnu Jónsdóttur. Kitkju-
bækur koma hér enn sem fyrr að góðu
haldi. Þó finnst mér Nanna Ólafsdóttir ekki
vinna nógu vel úr eða hagnýta sér heimild-
ir um ástamál Baldvins, bréf hans til Krist-
rúnar. Bréf þessi gefa ærið tilefni til sál-
fræðilegra athugana á hinum lífsglaða
Hafnarstúdent, t. d. þegar hann huggar
Kristrúnu sína með því, að í eilífðinni eigi
þau eftir að njótast, og biðin sé stutt!
Það er alkunna af prentuðum ritum Bald-
vins Einarssonar, að uppeldismál vom hon-
um mjög ofarlega í huga. Sama máli gegn-
ir og um aðra frumkvöðla Islendinga á 19.
öld, Fjölnismenn og Jón Sigurðsson, í víð-
ari merkingu eru öll rit þeirra, jafnvel mörg
Ijóð Jónasar, uppeldisrit. Þeir voru allir að
ala þjóðina upp, veita henni barnafræðslu í
pólitískum og hagrænum efnum. En nú hef-
ur Nanna Ólafsdóttir sýnt fram á, fyrst
manna, svo skýrt, að engum vafa er undir-
orpið, að Baldvin Einarsson hefur lesið rit
Rousseaus um uppeldis- og þjóðfélagsmál
og boðar kenningar hans í Armanni á AI-
þingi. Baldvin Einarsson flytur fyrstur ís-
lenzkra manna félagslegan og pólitískan
boðskap sinnar evrópsku samtíðar og kenn-
ingin sem hann boðar, er að sumu leyti
runnin undan rifjum þess manns, sem telja
má andlegan föður hinnar borgaralegu byll-
ingar Evrópu. Þetta staðfestir þá skoðun,
að hinir ungu islenzku menntamenn í
191