Tímarit Máls og menningar - 01.09.1986, Page 19

íslenskar barnabtekur 1980 — 1985
Margir ágætir nýir höfundar hafa kosið að skrifa handa börnum undanfarin
ár auk þeirra sem fyrir voru, og þó að ekki megi slaka á kröfunum er vel
hægt að segja að ástandið sé harla gott. A hverju ári koma út bækur sem
verða sígildar ef tungumálið lifir. Það er vonandi til marks um stöðu
barnabókmennta hér á landi að einu bókmenntaverðlaun okkar hafa lengi
runnið til barnabókahöfunda, og núna nýlega hafa önnur bæst við. Fræðslu-
ráð Reykjavíkur hefur hátt á annan áratug veitt verðlaun árlega fyrir bestu
frumsömdu bókina og bestu þýddu barnabókina líka. Það er Skólasafna-
nefnd sem velur bækurnar.
Nefndin hefur oft verið nösk á stefnur og strauma í barnabókmenntum
og valið verðlaunabókina vel. En henni hafa stundum verið mislagðar
hendur. Enginn vafi er á að verðlaunabókin fyrir árið 1980, Grösin í
glugghúsinu eftir Hreiðar Stefánsson, er sígild saga, en öll árin síðan má
velta fyrir sér vali nefndarinnar. Bók Andrésar Indriðasonar, Polli er ekkert
blávatn (1981), er prýðilega skrifuð, en meira nýmæli það ár var Astarsaga
úr fjöllunum eftir Guðrúnu Helgadóttur. Mömmustrákur Guðna Kolbeins-
sonar sem verðlaun hlaut 1982 er skemmtilegt byrjandaverk, en Tóbías og
Tinna eftir Magneu frá Kleifum er vandaðri bók og kitlar ímyndunarafl
lesenda óvenju skemmtilega. Magnea er einn athyglisverðasti barnabókahöf-
undur okkar en hefur aldrei fengið verðlaun Fræðsluráðs. Auk þess kom
þetta ár út Tóta og táin á pabba eftir Guðberg Bergsson, umdeilanleg bók
(meðal fullorðinna) en frumleg og ein fárra íslenskra barnabóka sem brjóta
blað. Yfirleitt þiggja barnabækur fyrirmyndir frá fullorðinsbókum.
Fyrir árið 1983 hlaut Indriði Ulfsson verðlaunin. Hann gaf út tvær bækur
þetta ár, Ola og Geira og Sumarið ‘69, og hefur lengi verið afkastamikill
höfundur. En hann skrifar dæmigerðar afþreyingarsögur, yfirborðslegar
frásagnir af hráum atvikum sem oftast nýtast honum illa og persónusköpun
er í skötulíki. Sumar bækur hans eru þó góð afþreying en það á alls ekki við
um Óla og Geira. Það var hún sem hlaut verðlaun nefndarinnar og hefur
enginn skilið rökin fyrir því. Þetta ár komu út ýmsar eftirminnilegar
barnabækur, til dæmis fyrsta bókin um Elías þar sem höfundarnir Auður
Haralds og Valdís Oskarsdóttir, gera skemmtilega atlögu að málfari á
barnabókum sem lesendur fögnuðu, og önnur bókin um Tobías og vini
hans eftir Magneu frá Kleifum. Besta bókin þetta ár er þó vafalaust Sitji guðs
englar eftir Guðrúnu Helgadóttur, sígild barnasaga í flokki með bókum eins
og Grösin í glugghúsinu. Þráinn Bertelsson fékk verðlaun fyrir Hundrað
ára afmælið sitt 1984, góða hugmynd sem ekki er nógu vel útfærð í sögunni.
Teikningar Brians Pilkingtons fengu viðurkenningu og þær fylgja hug-
myndinni líka vel eftir. Þær jafnast þó varla á við myndir Brians í Astarsögu
úr fjöllunum sem fyrr var nefnd. Nemendur á námskeiðinu um barna-
tmm ii
281