Tímarit Máls og menningar - 01.09.1986, Blaðsíða 69

Tóta og tdin sem týndist
móðsdóttir ítarlega grein um Tótu og tána undir fyrirsögninni „En víst er
táin laglegt leikfang". Þessi ritdómur Hildar hefst svo:
Arið 1982 kom út hjá Bjöllunni barnabók sem vakti töluverða athygli
og umtal manna á milli en var í rauninni þöguð í hel opinberlega. Þessi
bók er Tóta og táin á pabba eftir Guðberg Bergsson, sérkennilega
margslungið ævintýri sem á betra skilið en að rykfalla í glatkistunni.
Vissir annmarkar koma þó líklega í veg fyrir að „Táin“ verði á
næstunni viðurkennd af fullorðnum sem æskileg barnalesning, og á ég
þá við þá skoðun að í sögunni sé Guðbergur of tvíræður. (113)
Það sem greinilega vakir fyrir Hildi er að blása rykið af Tánni og forða
henni frá glatkistunni. Hitt er annað mál að mér finnst skrítið að tala um of
mikla tvíræðni. Vissulega er Táin tvíræð en hún er ekkert of tvíræð. Mér
skilst helst að Hildur eigi við að bókin hefði átt að vera laus við alla tvíræðni
til þess að eiga möguleika á að ná almenningshylli.
Hildur lýkur lofsorði á verk meistara Guðbergs og er litlu við skemmti-
lega umfjöllun hennar að bæta. Þó hnýt ég enn um niðurlagið:
En til að öðlast vinsældir og almenna viðurkenningu verður hann
[Guðbergur] að halda sér á mottunni að minnsta kosti með aðra löpp-
ina. (116)
Þessu get ég ekki kyngt. Hildur sýnir aðdáunarvert hugrekki er hún
dregur Tána upp úr glatkistunni en er ekki einmitt kjarni málsins sá að
Guðbergur með eina löpp á mottu væri alls ekki Guðbergur. Nær væri að
gera þá kröfu til lesenda að þeir ríghéldu ekki svona í gatslitna og mölétna
mottu tvískinnungs og hræsni. Vinsældir og almenn viðurkenning eru
einskis virði ef þær eru frá einhverri aulasamkomu komnar. En látum Hildi
þrengja betur skilgreininguna á mottunni:
Orðaval er slíkt að ekki fer milli mála þegar skírskotað er til kynlífs-
sviðsins, en því verður hins vegar ekki á móti mælt að Guðbergur er
meistari tvíræðninnar og framan af sögunni heldur hann sér vel á
mottunni. Þegar líður á verður tvíræðnin of groddaleg og þá á
kostnað hins gamansama ævintýris um tána. . . (115)
Ég sé ekki að þessi aukni groddaskapur sé stílbrot. Þvert á móti hæfir það
vel eðli frásagnarinnar. Draumar eiga það til að magnast og afskræmast
þegar á líður, gjarnan með þeim afleiðingum að dreymandinn vaknar. Auk
331