Tímarit Máls og menningar - 01.09.1986, Síða 31

Einsttedar mtebur senda börn sín í sveit
Þessi „viðburðaríka saga vesturbæjardrengs“ eins og hún er auglýst í bak
og fyrir, hefur sína kosti og galla. Mér fannst reyndar gott að höfundur
sveipar sveitina ekki rómantískum dýrðarljóma en það kom mér á óvart hve
fólkið þar var fjandsamlegt. Húsfreyjan á Reyninesi er einhliða illmenni.
Það er eins og höfundur sé af ásettu ráði að mála sveitina í sem svörtustum
litum. Kannski er það meðvituð uppreisn gegn viðteknum viðhorfum. Til
dæmis sinna drengirnir ekki hefðbundnum bústörfum, enda er ekki minnst
einu orði á húsdýr í bókinni, nema eitt hundsgrey! Þess í stað reyta þeir arfa
og rogast með grjót. Að sönnu eru þarna fjós og fjárhús (bis. 13), en aldrei
sjást kindur né kýr. Því hlýt ég að dæma þessa uppreisn höfundar öfga-
kennda og óraunsæja. (Ekki gæti ég lýst lífinu í frystihúsi án þess að minnast
á einn einasta fisk.)
Ekki er útilokað að einhver börn (9—12 ára) hafi gaman af bókinni. Hún
ber einkenni afþreyingarbóka (strákabóka), nokkrir atburðir vekja spennu,
en lausnir eru yfirleitt ódýrar eða engar. Persónusköpun er rýr, persónur
gjarnan einhliða týpur og jafnvel er hægt að tala um kvenfyrirlitningu.
Mamman og húsfreyjan í sveitinni fá báðar sérlega neikvæða umfjöllun.
Viðhorf Ingimundar til kvenna er ekki glæsilegt: „Konur meina alltaf annað
en þær segja." (11) „Svei kvenfólki!" (79) Það getur auðvitað sprottið af því
að honum finnist að mamman hafi svikið sig, hann hafi því litla trú á
konum. Einnig eru strákar oft aldir þannig upp að einmitt á þessum aldri
geta þeir orðið æði stóryrtir í garð kvenna.
Eg held, þrátt fyrir nokkurn afþreyingarsvip, að höfundur hafi ætlað sér
að skrifa raunsæja barna- eða unglingabók. Efnið gefur það til kynna. En
þjóðfélagsmynd sögunnar er brengluð og síst til þess fallin að sýna börnum
raunverulegar aðstæður einstæðra foreldra og barna þeirra. I rauninni er
afstaða höfundar til borgarinnar frekar jákvæð, það er sveitin sem er
óvætturin. Nágrannar Ingimundar í borginni virðast einu alúðlegu mann-
eskjurnar í þessu þjóðfélagi og koma að því leyti í stað sveitafólksins í
„gömlu“ sögunum. Eða eins og segir í bókinni: „Húsið þeirra var öðruvísi
en öll önnur hús. Og Soffía og Friðrik voru öðruvísi en allt annað fólk.
Soffía hafði stundum hjálpað mömmu. Soffía var góð. Og Friðrik var klár
náungi.“ (86)
Þetta ætla ég að láta nægja í bili og sný mér að hinni bókinni sem tekur
efnið öðrum tökum og speglar aðra þjóðfélagsmynd.
Breiðholtsstrákur fer í sveit
Þessi frumraun Dóru Stefánsdóttur félagsfræðings kom út hjá Skjaldborg
1985. Ég ætla ekki að rekja atburði sögunnar nákvæmlega, enda hefur bókin
293