Tímarit Máls og menningar - 01.09.1986, Síða 35

Einstxðar mœður senda börn sín í sveit
segir einmitt frá einstæðri móður úr Reykjavík og börnum hennar tveimur.
Þau sjá sumarlangt um sæluhús á öræfum. Þar kynnast þau hálfgerðum
útilegumanni, lenda í óveðrum, jarðskjálftum, eldgosi og guð má vita hvað.
Samt er ritað aftan á bókarkápu að þetta sé „mjög raunhæf og bráðskemmti-
leg bók“. Hún kann að vera skemmtileg, en auðvitað er þetta ævintýri, lítt
raunhæf afþreying.
Breiðholtsstrákur og Laufið grænt eru raunsærri. Ef við göngum út frá
því að bókmenntir séu sjálfsmynd sinnar samtíðar og samfélags, þá hefur
Breiðholtsstrákur vinninginn. Ég get ekki útilokað að persónur eins og
Ingimundur, móðir hans, iðnaðarráðherrann, fólkið á Reyninesi o. fl. séu
til, en saman mynda þau ótrúverðugt samfélag. Það að drengurinn skuli
ekkert rekast á dýrin í sveitinni er mér enn hulin ráðgáta. I rauninni er
enginn fróðleikur í bókinni og þroski Ingimundar í lokin er furðulegur,
óraunsær.
Palli fræðist og þroskast jafnt og þétt. Fær meira að segja góða kyn-
fræðslu. Þjóðlífsmynstrið er raunsætt. Það er ekki verið að sverta það, né
gylla um of. Sveitalífið hefur bæði kosti og galla.
Dóra segir söguna í 3. persónu. Málfar er gott, víðast hæfilega einfalt,
talmál næsta eðlilegt, stundum hátíðlegt. Lipur stíll. Erlendur notar 1.
persónu frásögn, Ingimundur er sögumaður. Málfar er köflótt, en yfirleitt í
samræmi við þann sem talar hverju sinni. Unglingarnir bregða fyrir sig máli
á borð við: „gras af klinki" (10), „lásí fretkerling" (67), „flippað nonsens"
(60) o. fl. Ingimundur segir nokkuð eðlilega frá, en verður ansi hátíðlegur á
þroskaskeiðinu í lokin. Notkun » « er undarleg og þreytandi.
Nidurlag
Tilviljun réði því að ég ákvað að taka þessar bækur fyrir. Laufið grænt hafði
ég ekki heyrt minnst á áður og greip hana af forvitni. Breiðholtsstrákur
fylgdi síðan í kjölfarið. Kannski eru til heppilegri bækur til að bera saman,
en ég fékk þó það sem ég vildi, ólíka afstöðu höfunda til þjóðfélagsins.
Mér finnst ekki saknæmt að upplýsa börn og unglinga um tilgang lífsins.
Tilgangur þess er ekki að hver og einn reyni að safna sem mestum
veraldlegum gæðum uns yfir lýkur. Tilgangur þess er ekki stigvaxandi
stéttaskipting, ekki mannfyrirlitning, ekki verðvæðing frítímans. Jarðvist
okkar byggir á því að iifa saman. Ekki með síaukinni einkaneyslu, heldur
samneyslu þegnanna. Til þess er samfélag. Það er hart að geta ekki lagt sinn
skerf til samfélagsins með eðlilegum fjölda vinnustunda og ráðið síðan
sínum frítíma, eflt vina- og fjölskyldutengsl. En mannleg verðmæti eru á
TMM III
297