Tímarit Máls og menningar - 01.09.1986, Blaðsíða 128

Tímarit Máls og menningar
orðsins: peningar skapa ekki hamingju.
Nefnilega sú að peningaleysi veldur
miklum erfiðleikum. Sagan felur í sér
ádeilu á íslenskt þjóðfélag sem sett er
fram á kaldhæðinn og skoplegan hátt.
Konráð er dæmigerður Reykjavíkur-
unglingur í skarpara lagi (á ekki langt að
sækja það). Lýst er umbrotum í sálarlífi
hans og árekstrum við umhverfið þegar
hann er að átta sig á siðum og reglum
samfélagsins og raunar alls umheimsins.
Konráð hefur ríka hóphvöt og á auðvelt
með að umgangast vinahópinn. Hann er
orðheppinn og fyndinn. Atakalaust
eignast hann vinkonuna Lillu.
Eg rétti fram höndina og skrúfaði frá
persónutöfrunum. (19)
Konráð er í meira lagi gagnrýninn á
umhverfi sitt. Hann er bæði í andstöðu
við móður sína og skólann. Lesandinn
fær aldrei að sjá hann í skólanum en álit
hans á þeirri stofnun fer ekki á milli
mála.
Hér er maður í skóla að berjast við
að læra eitthvað sem gefur manni
engin réttindi til neins nema halda
áfram í skóla. (23)
Adeilan hér skírskotar beint til raun-
veruleikans utan sögunnar.
Sama er að segja um samskipti lög-
reglu og unglinga. Lögregluþjónarnir
eru fulltrúar valdsins og tala niður til
krakkanna á Hallærisplaninu. Konráð
gerir tilraun til þess að ræða við þá eins
og maður við mann en það kemur þeim
úr jafnvægi og í úrræðaleysi keyra þeir
hann heim undir því yfirskyni að hann
sé drukkinn og hafi verið með óspektir.
Móðir hans stendur með honum gegn
fulltrúa laga og réttar og hvetur hann til
friðsamlegra mótmælaaðgerða vegna
rangra saka sem á hann hafa verið born-
ar. Með því móti kennir hún honum að
standa á rétti sínum hver sem í hlut á, og
um leið deilir hún á yfirboðara sem mis-
nota vald sitt.
Fyrst og fremst birtist móðir Konráðs
sem fulltrúi uppalenda. Hún gerir kröf-
ur til Konráðs en sýnir honum sann-
girni: „Heiðra skaltu föður þinn og
móður ef ástæða er til.“ (92) Atök þeirra
fara stigversnandi og móðir Konráðs
endurskoðar fyrri uppeldisaðferðir.
Hér eftir ætla ég ekki að bera við að
skilja þig, heldur mæta þér sem jafn-
ingi. (28)
Sem sagt, eftirleiðis ætlar hún ekki að
tala við hann eins og barn, heldur sem
fullorðinn mann og gera kröfur til hans
samkvæmt því. Enda stendur ekki á því.
Hún beitir mikilli hugkvæmni til að gera
hann viljugri. Sem dæmi má nefna þegar
hún tryggir röggsamlega framgöngu
hans við heimilisstörfin með því að fela
vasapeningana innan um verkefni dags-
ins. Þannig uppsker hann í samræmi við
vinnuframlag sitt.
Inn í söguna fléttast fréttaflutningur
sjónvarpsins af kjarnorkuvá og mengun
sem fyllir Konráð kvíða og óvissu um
komandi tíma.
Móður Konráðs er stillt upp sem full-
trúa kaldastríðskynslóðarinnar og Kon-
ráð krefst þess að hún svari fyrir gerðir
sinnar kynslóðar. En hún er
orðin þreytt á því að vera syndaselur
fyrir allt óréttlætið í heiminum. (25)
Hún fylgist vel með heimsmálunum en
andstætt við Konráð sýnir hún engin
viðbrögð þegar fréttamenn fjalla um
390