Tímarit Máls og menningar - 01.02.1987, Qupperneq 43

Útvarp allra landsmanna
landsmanna? „Gefa fólkinu það sem fólkið vill“ virðist hafa verið megin-
hugsunin bakvið allar umræður um einkarekstur. „Að gefa fólkinu það sem
fólkið vill“ er andstætt þeirri hefð sem ríkisfjölmiðlarnir höfðu fylgt í
gegnum árin. Þeir vildu næra fólk á hámenningu, en „að gefa fólkinu það
sem fólkið vill“ þýðir einfaldlega lágmenning, ó-menning, afþreying, og
nóg af henni, takk fyrir.
En hver er þessi ó-menning sem bleytti buxur svo margra? Ekki var það
íslensk arfleifð, það er búið að útvarpa henni áratugum saman. Jú, auðvitað
var engilsaxnesk ó-menning púðrið. Möguleikinn að hafa sjónvarp einsog í
Bretlandi og Bandaríkjunum. Endirinn á margra alda einangrun Islands var í
sjónmáli, loksins yrði Island einsog restin af heiminum og partur af honum.
íslenska stoltið var alltíeinu horfið. Það sem hafði gert Islendingum kleift að
halda sínum séreinkennum sem þjóð í gegnum aldirnar og loksins lýsa yfir
sjálfstæði árið 1944. Nú skyldum við svo sannarlega heimsvæðast.
Þó beinni heimsvaldastefnu stóru risanna sé lokið hvað varðar landvinn-
inga, að minnsta kosti hér á Vesturlöndum, heldur hún áfram undir öðru
nafni. Hér að ofan hef ég kallað hana ó-menningu, það er þó réttara að kalla
hana engilsaxneska fjölmiðlaheimsvaldastefnu, sem er langt og leiðinlegt orð.
Hún felur sig undir ýmsum slagorðum, „gefum fólkinu það sem fólkið vill“
er bara eitt þeirra. „Skemmtun" er annað gott slagorð. Og það besta við
þessa heimsvaldastefnu er að hún er sögð ó-pólitísk vegna þess hve hún
höfðar til margra. Þessi fjölmiðlaheimsvaldastefna er ekki ó-menning, held-
ur menning, hún dælir frá sér hugmyndum um hvernig heimurinn lítur út til
útlendra þjóða án þess að hugsa um hver menning viðkomandi þjóðar er.
Tilgangur ó-menningar er að styrkja óbreytt ástand valdajafnvægis í
heiminum.
Þáttaskil
Það er komið að þáttaskilum. Ríkisfjölmiðlarnir skipa ekki lengur einir fyrir
um hvernig íslenskur pöpull eyðir frístundum sínum fyrir framan kassann
eða hvora útvarpsstöðina hann hlustar á. Nú eru fleiri möguleikar fyrir
hendi. Og er ekki gaman!
Island er orðið partur af umheiminum, einangruninni er lokið. En til
varnar íslenskri menningu þarf allt sjónvarpsefni að vera textað; ef það eru
fleiri en 36 íbúðaeiningar um hvern gervihnattadisk þá þarf að texta
móttekið efni; einkastöðvar mega bara útvarpa svæðabundið; og eiga að
varðveita íslenska menningu og tungu. Það verður bara að segjast hreint og
beint: ótrúleg skammsýni virðist hafa hrjáð stjórnvöld við gerð þessarar
lagasetningar um frjálsari útvarpsrekstur. Eru 36 eða færri einingar betur í
31