Tímarit Máls og menningar - 01.02.1987, Síða 86

Tímarit Máls og menningar
Hann sat þarna kyrrlátur og fylgdist með hvernig hugur hans
reyndi að lyfta þessum níðþunga vanda, þessum ofurþunga þjáning-
anna, þessum rótgrónu árum. Fyrst í stað náði hann engri handfestu;
komst ekki einu sinni undir horn. En hann var ekki þannig maður að
hann gæfist upp; hann hafði komist áfram af eigin rammleik, maður
gæddur sjálfskapaðri stefnufestu. Og eftir nokkra stund neyddi hann
sjálfan sig til að segja: hún er ekki tilgerðarleg, hún er ekki hræsnis-
full, það er vel hugsanlegt að henni finnist alveg eins heillandi að
horfa á sindrandi vatnið breiða úr sér og sjá fáein hvít hús og mér
sjálfum á árum áður. Þá var ég einlægur og hví skyldi hún ekki vera
það núna? Eg hafði ekkert einkaleyfi á einlægni. Hún er yngri en ég
og hún hefur yndi af mörgu sem ég kann ekki lengur að meta: það er
henni til hróss að hún skyldi klifra upp í þennan turn, henni til hróss
að hún skuli reyna að dylja ótta sinn við slöngutemjarana. Aðrar
stúlkur leggja þetta ekki á sig; aðrar stúlkur beina ekki hræsni sinni
inn á svo aðdáunarverðar brautir. Allt þetta er henni til sóma. Eg
sýkna hana af hræsni.
Og við þetta dvaldi hann stundarkorn, dálítið másandi og sveittur
af erfiðismunum réttlætisins. Svo mikið hafði hann axlað, svo mikið
var í rauninni satt.
Þegar hann hafði aðlagast þessari byrði, hélt hann áfram: Það er
ósanngjarnt af mér að álasa henni fyrir stéttarleg einkenni, finna
tortryggni hennar, taka eftir því sem henni er áskapað að taka ekki
eftir. Hún tekur ekki eftir því þegar þjónar taka upp hanskana hennar,
rétta henni töskuna eða opna dyrnar fyrir henni vegna þess að hún
var alin upp við að veita slíku enga athygli. En hún er athugul í eðli
sínu þótt hún sé það ekki að uppruna. Og á þessu er munur, dálítill
munur. Og það var vegna eðlis hennar sem ég giftist henni og ekki
vegna fortíðarinnar - og hafi það verið vegna upprunans og foreldr-
anna, og vegna raddarinnar og klæðaburðarins og sjálfsöryggisins, þá
væri ég sekur; ég gæti sjálfum mér um kennt að hafa gengið að eiga
eiginleika hennar. Það getur ekki verið að ég hafi gifst þessum
eiginleikum vegna þess að ég man að tilfinningarnar sem ég bar til
hennar, voru ást og það var vegna þess að við elskuðum hvort annað
sem ég kvæntist henni og af engri ástæðu annarri. Einu sinni elskaði
ég hana af öllu hjarta, áður en við giftum okkur, áður en við
74