Morgunblaðið - 12.12.2014, Síða 38

Þetta er fróðleg ogskemmtileg bók um geð-þekkan mann. Sérstakaánægju munu þeir hafa af
lestri hennar sem muna tíma þeirra
verslunarhátta sem tíðkuðust í
Reykjavík eftir stríð og fram á átt-
unda áratuginn og jafnvel lengur.
Um 200 matvörubúðir voru í borg-
inni þegar íbúar voru innan við 70
þúsund. Stórmarkaðir þekktust
ekki heldur voru smáverslanir regl-
an, auk „kaupmannsins á horninu“
var aragrúi af mjólkurbúðum,
brauðbúðum og fiskbúðum í göngu-
færi frá heimilum fólks, enda fólks-
bílar ekki á hverju heimili. Kaup-
maðurinn hafði ekki aðeins það
hlutverk að útvega vörur á tíma
skömmtunar og margs konar við-
skiptahafta, en það gat verið ærinn
starfi, heldur var verslunin fé-
lagsmiðstöð í hverfinu og meira að
segja lánastofnun. Algengt var að
einstaklingar og fjölskyldur væru í
reikningi sem yfirleitt var greiddur
mánaðarlega. Stundum þurfti að
lána vöruúttekt til lengri tíma. „Var
það oft mikilvæg aðstoð fyrir barn-
margar fjölskyldur, sem jafnframt
voru að koma sér upp þaki yfir höf-
uðið, þegar enga fyrirgreiðslu var
að fá í bönkunum,“ hefur höfund-
urinn, Jakob F. Ásgeirsson, eftir
sögumanni bókarinnar, Óskari Jó-
hannssyni (f. 1928) í Sunnubúðinni.
Matvara var á þessum árum stærri
þáttur í heimilisútgjöldum hjá flest-
um fjölskyldum en nú er.
Óskar hóf verslunarferil sinn hjá
samvinnuhreyfingunni, en Kaup-
félag Reykjavíkur og nágrennis
(KRON) rak um langt árabil fjölda
verslana í borginni. Athyglisvert er
að lesa hve þessi versl-
unarkeðja var um margt
nútímaleg í starfsháttum,
innleiddi til dæmis kjör-
búðarfyrirkomulagið, og
hve annt forystumenn
hreyfingarinnar létu sér
um ungt og mannvænlegt
starfsfólk sitt. Naut Óskar
þess og hefði líklega getað
átt talsverðan frama á þeim vett-
vangi ef hann hefði ekki kosið að
hasla sér völl sem sjálfstæður kaup-
maður.
Lýsingar Óskars á haftatímanum
eru forvitnilegar og sama er að
segja um frásögn hans af tíma verð-
lagseftirlitsins sem lifði fram á ní-
unda áratuginn. Allt verð á vöru og
þjónustu var þá háð ákvörðunum og
eftirliti opinberra nefnda. Eru lýs-
ingar Óskars á viðskiptum við þær
og erindreka þeirra á köflum grát-
broslegar, en hafa vafalaust ekki
verið jafn skemmtilegar á sinni tíð.
Gaman er að lesa um snúnings-
pilta Óskars, sendisveinana sem
fluttu vörurnar úr búðunum heim til
fólks á reiðhjólum. Urðu sumir
þeirra síðar þjóðkunnir menn, þing-
menn, ráðherrar og borg-
arstjórar. Sendlastarfið „var
eftirsótt starf en oft var erf-
itt að ráða við stór og þung
hjólin með stórum vörusend-
ingum sem þurfti að bera,
jafnvel upp á þriðju hæð,“
segir í bókinni.
Þá er fróðlegt að lesa um
samskipti Óskars og annarra
kaupmanna við ýmsa stórlaxa í við-
skiptalífinu sem í krafti stjórnmála-
tengsla og bankasambanda komust
upp með ýmsa hluti. Kemur þarna
fram önnur hlið á nokkrum nafn-
kunnum mönnum en við höfum áður
heyrt.
Óskar var umsvifamikill. Á tíma-
bili rak hann fjórar verslanir undir
nafni Sunnubúðarinnar. Hin upp-
runalega og þekktasta er Sunnu-
búðin á horni Mávahlíðar og
Lönguhlíðar. Þar voru höf-
uðstöðvar Óskars. Þar man ég eftir
honum þegar ég bjó í Hlíðunum.
Hann var í miklum metum meðal
íbúanna og víst að margir söknuðu
hans þegar hann dró sig í hlé fyrir
um þrjátíu árum og fann sér annan
starfsvettvang.
Margþætt hlutverk
kaupmannsins
Morgunblaðið/Kristinn
Umsvifamikill „Þetta er fróðleg og skemmtileg bók um geðþekkan mann,“
segir um sögu Óskars í Sunnubúðinni sem Jakob F. Ásgeirsson hefur skráð.
Ævisaga
Kaupmaðurinn á horninu – Óskar í
Sunnubúðinni segir frá bbbbn
Eftir Jakob F. Ásgeirsson.
Ugla, 2014. 288 bls.
GUÐMUNDUR
MAGNÚSSON
BÆKUR
38 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. DESEMBER 2014
Exodus: Gods and Kings
Christian Bale leikur Móses í kvik-
mynd leikstjórans Ridleys Scotts.
Handritið er byggt á frásögn Bibl-
íunnar af flótta Ísraelsmanna frá
Egyptalandi. Móses fer fyrir upp-
reisn gegn faraó Egypta og leiðir
600 þúsund þræla hans til landsins
helga. Auk Bales fara með aðal-
hlutverk Ben Kingsley, Ben Men-
delsohn, Joel Edgerton og Sig-
ourney Weaver. Metacritic:
52/100
Big Hero 6
Teiknimynd um táningspiltinn
Hiro sem er snillingur í hönnun
vélmenna og lendir í spennandi
ævintýri með heilsugæsluvélmenni
og skólafélögum sínum. Saman
þurfa þau að stöðva illmenni sem
stolið hefur uppfinningu Hiros.
Leikstjórar eru Chris Williams and
Don Hall. Metacritic: 75/100
Mommy
Framlag Kanada til Óskars-
verðlauna 2015. Í myndinni segir
af ekkju sem á fullt í fangi með að
sjá um 15 ára unglingsson sinn sem
er með ofvirkni og athyglisbrest.
Leikstjóri er Xavier Dolan og með
aðalhlutverk fara Anne Dorval,
Antoine-Olivier Pilon og Suzanne
Clément. Metacritic:79/100
Bíófrumsýningar
Móses, Hiro og ADHD
Vígalegur Bale í hlutverk Móses í
Exodus: Gods and Kings.
Æfingar á söngleiknum Billy Elliot
hófust í vikunni í Borgarleikhúsinu
og er sýningin sú stærsta sem leik-
húsið hefur ráðist í. 68 listamenn
taka þátt í henni þar af nær helm-
ingur börn. Frumsýning er áætluð 5.
mars og munu þrír ungir dansarar
deila aðalhlutverkinu. Drengirnir
hafa sótt danstíma í átta mánuði.
Leikstjóri er Bergur Þór Ingólfsson.
Í söngleiknum segir af ungum
dreng, Billy Elliot, sem er á leið í
boxtíma en lendir fyrir slysni á dans-
æfingu. Hann
byrjar að hreyfa
sig í takt við tón-
listina og upp-
götvar sér til
furðu að þetta er
ekki einungis það
skemmtilegasta
sem hann hefur
gert heldur er
hann einfaldlega
fæddur til að
dansa, eins og segir í tilkynningu.
68 listamenn í Billy Elliot
Bergur Þór
Ingólfsson
Áttu fullt af græjum sem liggja ótengdar?
Leyfðu okkur að aðstoða!
S: 444 9911 – hjalp@taeknisveitin.is – www.taeknisveitin.is
Tengjum heimabíóið
Setjum upp þráðlaust net
Standsetjum nýju tölvuna
Tengjum saman ólíkar græjur
Sjónvarpsmerki í öll sjónvörpin
Lagnavinna á heimilinu
...og margt, margt fleira!
Hvað gerum við?
TÆKNISVEITIN
til þjónustu reiðubúin!
Við komum til þín, veitum ráðgjöf, setjum tækin
upp, gerum við, leggjum lagnir, tengjum tækin
saman við önnur og fáum allt til að virka.
Svo færðu kennslu líka ef þörf er á því.
Laugavegi 176 Glerártorgi Akureyri 533 2220 lindesign.is
Birki rúmföt
Stærð 140x200
Jólatilboð 9.990 kr
Áður 13.490 kr