Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1990, Page 10

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1990, Page 10
þurfa þjóðlegu stöðvamar að laga sig að hinum stóru og öflugu, verða helst eins og þær — og hverfa síðan. Þannig munu menningarheimamir væntanlega renna saman þegar tungumálin halda þeim ekki aðgreindum. Tungumál virka eins og landa- mæri og tollar í efnahagslífinu. Um leið og þau hverfa þá flæða stórmálin yfir allt með sína menningu og framleiðslu á hinum opna og frjálsa markaði. Tungumál virka eins og landamæri og tollar í efnahagslífinu. Um leið og þau hverfa þáflœða stór- málin yfir allt með sína menn- ingu og framleiðslu á hinum opna ogfrjálsa markaði. Mörgum að óvörum standa Walesbúar einna best að vígi af þessum þremur þjóð- um hvað tungumálið varðar. Þar ganga menn menntaveginn og ljúka háskólaprófi án þess að þurfa að nota enska málið mikið. Mér er til dæmis minnisstætt að þegar ég kom til náms á Irlandi þá kynntist ég manni frá Wales sem var kominn til Dyflinnar til að leggja stund á framhaldsnám í miðalda- bókmenntum og tungumálum. Hann hafði aðeins einu sinni áður farið til útlanda og þá til Bretagne í Frakklandi þar sem hann gat bjargað sér sæmilega með sína velsku og skólafrönsku en nú fagnaði hann væntan- legri námsdvöl sinni á írlandi því að hann sá fram á einstakt tækifæri til að æfa sig í enskunni! Irskan hrundi á írlandi á seinni hluta nítj- ándu aldar og á fyrri hluta þeirrar tuttugustu — en tungumál þarf ekki nema þrjár kyn- slóðir til að glatast með öllu og skilja fremur fá spor eftir sig nema kannski helst í ömefn- um sem afbakast þó fljótlega. Nú tala að- eins nokkur prósent írsku þjóðarinnar írsku, aðallega gamalt fólk í afskekktum byggð- um á vesturströndinni og nokkrar menning- arlega sinnaðar fjölskyldur og áhugamenn um þjóðleg fræði hingað og þangað um landið. Samt er írskan dyggilega studd af lagabókstöfum um að bæði málin skuli not- uð í ríkiskerfinu: lög eru prentuð á írsku og ensku og menn fá ekki vinnu hjá því opin- bera nema þeir séu tvítyngdir. Þess vegna meðal annars áttu sveitadrengir af írsku- mælandi svæðum lengi vel greiðan aðgang að lögreglustörfum í Dyflinni — en nú er svo komið að besta leiðin til að losna undan áreiti lögreglu í borginni er að svara öllum spumingum á írsku. Þá láta lögreglumenn viðmælendur sína lausa til að það komist ekki upp á stöðinni að þeir kunni ekki mál- ið. Irskan er að vísu kennd í skólum frá fyrstu tíð og alírskir skólar em til þar sem öll kennsla fer fram á írsku. Gallinn við þá skóla er meðal annars sá að kennararnir eru ekki nógu góðir í málinu og úr verður ein- feldningslegt blendingsmál sem líkist lítið þeirri írsku sem enn er töluð sem lifandi tungumál í landinu. Annað vandamál sem írskan hefur þurft að glíma við er að hún tengist öllu sem er gamaldags. Hún tilheyrir veröld sem var. Hún er sveitamál og mál þjóðsagna og -kvæða um hetjur fomaldar, huldufólk og dulræn fyrirbæri en hefur aldrei orðið hluti af nútímanum þar sem bílar renna um stræti, fólk býr í raflýstum húsum, horfir á sjónvarp, spilar tónlist af hljómflutningstækjum og slær sögur sínar inn á tölvur. Irskan hefur því verið eins 8 TMM 1990:4
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.