Tímarit Máls og menningar - 01.09.1992, Síða 79

sem fóstrað hafði föður þeirra í bamæsku,
spillir friðnum með því að lýsa því yfir að
Hlöður fái þannig erfðahlut þrælborins son-
ar. Hlöður kann því ekki betur en amma
hans Hervör að vera vændur um að vera
kominn af þrælum. Hann fer aftur heim og
safnar liði til að ráðast á ríki bróður síns.
Þessi þáttur snýst því í grundvallaratrið-
um um hið sama og sá sem segir frá Her-
vöru: barn sættir sig ekki við uppruna sinn,
eða við það sem aðrir segja um uppruna
þess, og krefst því arfs af meira offorsi en
ella og með skelfilegum afleiðingum:
Hlöður drepur systur sína og er veginn af
bróður sínum en amma hans, Hervör, hefur
kallað bölvun bræðravíganna yfir ættina
með því að taka sverðið úr haugi föður síns.
Inn í fjórða þáttinn er þó komin ný hug-
mynd sem er sú að hálfbræður séu ekki
jafnbornir til arfs, heldur eigi sá sem er
skilgetinn rétt á meiru — ef ekki öllu. Hann
getur hins vegar deilt hluta af arfinum með
óskilgetnum bræðrum sínum, til að halda
friðinn.
Spurningar um erfðarétt eftir því hver
uppruni beggja foreldra er og hvers eðlis
samband þeirra er tengja því saman annan
og fjórða þátt Hervarar sögu, og einnig sú
hugmynd að þeir sem ekki sætta sig við það
sem þeir geta fengið samkvæmt ríkjandi
venjum og krefjast þess að fá fullan arf eiga
það á hættu að friðurinn spillist og systkini
berist á banaspjót.
Lítum nú á þriðja þáttinn um Heiðrek
konung. Hann er yngri sonur Hervarar og
Höfundar konungs af Glasisvöllum. Hann
er ódæll og lítt elskaður af föður sínum sem
leggur ást á eldri bróðurinn Angantý. Höf-
undur efnir til veislu en Heiðreki og fóstra
hans Gissuri Grýtingaliða er ekki boðið.
Þeir koma samt og Heiðrekur gerir allt til
að spilla friðnum. Svo fer að lokum að hann
verður bani bróður síns þegar hann kastar
steini út í myrkrið í átt að mannamáli sem
berst þaðan. Steinninn lendir á Angantý
sem deyr samstundis. Heiðrekur er gerður
arflaus og brottrækur úr ríki föður síns sem
gefur honum að skilnaði nokkur heilræði.
Efni Heiðreksþáttar er ekki fulltæmt en
það er rétt að nema staðar andartak og
benda á að bölvunin sem fylgir ættinni frá
því að Hervör tók sverðið úr haugi föður
síns, bölvun bræðravíganna, hefur þegar
komið fram í fyrstu kynslóð afkomenda
Hervarar. Efni Heiðreks þáttar er því tengt
efni hinna þáttanna að þessu leyti. Hins
vegar má segja að bróðurmorð Heiðreks sé
lítt sambærilegt við bardaga Hlöðs og Ang-
antýs sona hans. Þar koma hvorki til deilur
um arf né spumingar um hvor sé tiginbom-
ari. Eða hvað?
Ef við h'tum nánar á það hvernig dauða
Angantýs, bróður Heiðreks, ber að sjáum
við að spumingin um þjóðfélagslega virð-
ingarstöðu býr vissulega undir heift Heið-
reks. Honum hefur ekki verið boðið til
veislu þangað sem faðir hans hefur stefnt
öllu stórmenni ríkis síns, en Angantýr hefur
verið boðið. Konungur hefur því gert upp á
milli sona sinna tveggja og sýnir eldri syn-
inum meiri virðingu. Það er nærtækt að
álykta að hann ætli sér einnig að mismuna
þeim þegar kemur að því að ákveða hvemig
hann muni skipta arfi á milli þeirra og ætli
eldri syninum ríki sitt eftir sinn dag.
Því má segja að Heiðrekur sé knúinn
áfram af sömu tilfinningum og móðir hans
og sonur, Hlöður. Þau sætta sig ekki við að
lækka í virðingarstöðu vegna þess að þau
em annaðhvort föðurlaus, óskilgetin eða
einfaldlega yngra systkini og grípa því til
örþrifaráða.
TMM 1992:3
77