Tímarit Máls og menningar - 01.12.1996, Blaðsíða 8

Eiríkur Guðmundsson og Kristján B. Jónasson
Uppvakinn kraftur orðanna
Rætt við Sigfús Bjartmarsson
Sigfús Bjartmarsson fæddist á Sandi í Aðaldal árið 1955. Hann hefur lifað
hálff líf fyrir norðan og hálft fyrir sunnan, eins og segir í kvæðinu, án þess
þó að þeir helmingar verði með góðu móti skildir að. Þegar faðir hans
Bjartmar Guðmundsson, „renndi inn á þing 1959 fyrir Sjálfstæðisflokkinn,
eða öllu heldur fyrir bændaarm hans sem nú er búið að útrýma“, eins og
Sigfús segir, varð það til þess að hann ólst upp á flakki milli Reykjavíkur og
Aðaldals fram að 16 ára aldri. „Ég var í skóla fyrir sunnan á veturna en dvaldi
fyrir norðan á sumrin og effir á að hyggja voru þetta mikil forréttindi að vera
svona tveggja heima í æsku.“ Skólaganga hans allt frá barnaskóla til Háskóla
íslands, þar sem hann lagði stund á sagnfræði, fór því fram í borginni en
norður við Skjálfandaflóa þjálfaðist hugur hans við annan kost. „Þetta var
víðtækara en að tilheyra í senn borg og sveit. Ég lifði menningarlega séð
tvenna tíma í einu því frændfólk mitt fyrir norðan var í hópi þeirra sem
sýndu „gamla tímanum" eins og það heitir enn, hvað mest trygglyndi og því
fylgdu siðferðileg viðhorf, verðmætamat og lífssýn sem flestir af minni
kynslóð þekkja ekki nema úr bókum enda víkjandi frá því á stríðsárunum
að minnsta kosti. Þetta var að grundvelli nítjándualdarhugsun og mótuð af
ungmennafélagsandanum en kjarninn samt enn eldri og tímalaus í þeim
skilningi sem alþýðuspekin er jafnan. Stutt í grunn stóísks æðruleysis, þús-
und ára reynslu af því að þrauka hvað sem á dynur; þannig hugsun gerir
skoðanir, fordóma og slíkt léttvægt ef ekki hjákátlegt. Þetta fólk hafði líka
gamla og trausta mælikvarða á hlutina í öllu nýjungaæðinu. Nútíminn gefur
kannski ekki mikið fyrir þá alla en ég held að það sé ekki síður gott vegarnesti
að kynnast ungur alveg þvottekta viðspyrnumönnum en róttækum snilling-
um. Ég man til dæmis ekki hvenær ég lærði að fyrirlíta tískur. Mér finnst sem
ég hafi fæðst svona þannig að það hlýtur að hafa gerst fyrir mitt barnsminni."
í viðtalinu bar reyndar meira á þeim parti sálarlífs Sigfúsar sem 20. öldin
hefur læst í klónum. Hann var að minnsta kosti ekki mjög nítjándualdarlegur
þegar hann tendraði í filterslausum Camel með Zippo kveikjaranum ódauð-
lega. En hann lærði þó ekki einungis að hugsa eins og þeir gömlu fyrir
norðan, hann kynntist einnig gömlum atvinnuháttum. „Á kalárunum í
6
TMM 1996:4