Tímarit Máls og menningar - 01.12.1996, Blaðsíða 106

Árni Bergmann
Smáþjóðahöfundar á
heimsmarkaði
I fyrsta hefti TMM 1996 birtist grein um gríska sagnaskáldið Alexander
Papadíamandis (1851-1911) eftir landa hans Lakis Proguidis og fylgdi með
þýðing á smásögu eftir þennan höfund.
Höfundur greinarinnar segir að Papadíamandis hafi tekist „að koma
grískum bókmenntum aftur inn á heimskortið.“ Höfuðstef hans er samt það,
að Papadíamandis, föður eða afa nýgrískrar sagnagerðar, sé alls ekki að finna
á því góða korti. Proguidis kveðst aldrei hafa rekist á erlendan rithöfund eða
„góðan lesanda heimsbókmennta“ sem hafi heyrt verka Papadíamandisar
getið. Þetta þykir honum súrt í brotið sem vonlegt er og vill finna ástæðuna
fyrir þessari skaðræðis-gleymsku sem gott skáld er í fallið. Helst vill hann í
leiðinni finna aðferð til að brjóta niður þagnarmúr um þann „sem skrifaði
kaflann um list prósans inn í grískar bókmenntir.“ Áhyggjur hans og viðleitni
eru fróðleg: við erum, með svipuðum hætti og Proguidis, oftar en ekki full
beiskju yfir því að íslenskum bókmenntum sé ekki nægilegur sómi sýndur á
heimsmarkaði.
„Það er eins og hver sjái upp undir sjálfan sig með það,“ sagði þingmað-
urinn.
Proguidis telur Papadíamandis hafa lokast inni hjá grískum lesendum
vegna þess, að hann hafi verið reyrður í fjötra þjóðernis, lent í hópi þeirra
höfunda sem taldir eru óþýðanlegir, aðeins fyrir infædda og séu þar með
„gerðir að þjóðgörðum“. Vitnar hann jafnt til grískra bókmenntaprófessora
sem velviljaðra útlendinga, sem allir hafi fallið í þá gryfju að gera sem allra
mest úr grískri sérstöðu Papadíamandisar. Hann átelur landa sína fyrir að
hamra á því, að þessi höfundur sé „algjörlega okkar“ og telur þau læti stafa
af vanmetakennd. Grikkir treysti sér ekki til að verja sinn mann „á hinum
mikla og frjálsa alþjóðamarkaði“ bókmennta og því grípi þeir til þess að loka
hann inni í sinni grísku kytru.
í stað þess, segir greinarhöfundur, eigum við að leggja allt kapp á að kynna
Papadíamandis sem evrópskan höfund sem „sérstakt þróunarstig innan hins
evrópska prósa.“ Enda hafi hann sjálfur svo sannarlega ekki verið einangr-
aður rnaður í bókmenntalegum efum, hann þýddi mörg stórskáld Evrópu á
104
TMM 1996:4