Fréttablaðið - 15.08.2015, Síða 32

15. ágúst 2015 LAUGARDAGUR| HELGIN | 32
Kjartan Atli
Kjartansson
kjartanatli@365.is
Að bíða í röð þegar erlend fyrirtæki opna útibú hér á landi, að grilla kótil-ettur við öll tækifæri og að elska Eurovision skilyrðislaust eru meðal
einkenna bolsins. Hið margþætta
slanguryrði „bolurinn“ hefur verið
notað yfir tiltekna manngerð und-
anfarin ár og má segja að orðið sé
hægt og rólega að festa sig í sessi
í vitund almennings. Undanfarna
daga hefur það meðal annars verið
notað yfir þá sem biðu í hinni frægu
röð fyrir utan Dunkin’ Donuts til
þess að fá ókeypis kleinuhringi eftir
bandarískri uppskrift.
Bolurinn er nefnilega hagsýnn,
eins og blaðamaður komst að þegar
hann ræddi við þá sem hafa stuðl-
að að því að þetta slanguryrði er
hreinlega að verða að nokkuð vel
skilgreindu hugtaki. En til þess
að komast að raunverulegri merk-
ingu orðsins er ekki hægt annað en
að leita aftur í upprunann og þá er
slegið á þráðinn til Björgvins nokk-
urs Halldórssonar, sem söng manna
fyrstur um bolinn.
„The ordinary Joe“
Upphaf slanguryrðisins má rekja
til lags Brimklóar sem ber titil-
inn Bolur inn við bein, samið af
þeim Björgvin Halldórssyni (höf-
undi hugtaksins) og Jónasi Friðriki
Guðnasyni. „Þetta fæddist bara
í stúdíóinu,“ segir Björgvin um
slangrið og heldur áfram: „Þetta er
staðfært úr bandarísku og evrópsku
þjóðfélagi. Þetta nær yfir „The
Ordinary Joe eða Joe Smo“, eins og
sagt er í Bandaríkjunum. Bolurinn
er bara venjulegt fólk, límið sem
heldur samfélaginu saman og er alls
ekki meint í niðrandi merkingu.“
Björgvin segir enn fremur að
bolur geti haft margþætta merkingu
og náð yfir mismunandi hópa fólks.
En hvaðan kemur orðið bolur?
„Segjum að það sé verið að opna
nýtt fyrirtæki og bolir gefnir í tilefni
af því. Fólk sem fer þangað og fær
frían bol og gengur í honum stolt um
bæinn; það er bolurinn. Þaðan kemur
þetta,“ svarar Björgvin.
Hinar mörgu birtingarmyndir
bolsins
Henry Birgir Gunnarsson íþrótta-
fréttamaður hefur verið dugleg-
ur að halda slanguryrðinu á lofti
undanfarin ár. Henry hefur meðal
annars staðið fyrir hinum árlega
boladegi á Twitter, þar sem Íslend-
ingar reyna að fá svör frá þekktum
stjörnum í gegnum samskiptamiðil-
inn. Henry segir að birtingarmynd-
ir bolsins séu margar; að hægt sé
að tala um „bolahegðun“ við hinar
ýmsu aðstæður.
„Í grunninn er þessi takmarka-
lausa auðmýkt Íslendingsins til
þess að vera ofboðslegur bolur
alveg mögnuð. Við hikum ekki við
að standa í röð eftir kleinuhringj-
um eða McDonalds. Og við höfum
ekkert betra að gera en að hanga
í „Bolalindinni“, því okkur dettur
ekkert betra í hug. Við megum varla
sjá nokkurn einasta mann sem er
frægur án þess að taka mynd af við-
komandi og segja frá því,“ útskýrir
Henry.
Henry telur síðan upp nokkr-
ar tegundir bolsins: „Við erum
með sólarlandabolinn, sem notar
appið Instaweather í gríð og erg,
þú ert ekki sólarlandabolur nema
þú „instaveðrir“ þig í gang. Svo er
það bolurinn á samfélagsmiðlunum.
Þar fær bolurinn rödd og áhorfend-
ur og getur bolað sig í drasl. Við
sjáum til dæmis fólk sem er eða var
dálítið þekkt í samfélaginu og þykir
kannski þjóðfélagslega þenkjandi.
Þannig einstaklingar eru dugleg-
ir við að koma út skoðunum sínum
um alla mögulega hluti til þess að
sýna hversu klárir þeir eru. Og
síðan mætir bolurinn í klappliðið
og „lækar“ allt sem þessir einstak-
lingar segja á Facebook.“
Bolurinn heldur með Liverpool
Henry Birgir tiltekur fleiri teg-
undir af bolnum. Hann segir hinn
hefðbundna bol yfirleitt halda með
Liverpool í ensku knattspyrnunni.
„Hinn týpíski bolur talar um Rob-
bie Fowler sem guð og er með mynd
af Kop-stúkunni í „cover-mynd“ á
Facebook. Hann tekur leikina alvar-
legar en nokkur annar og er fljótur
að skipta um prófælmynd eftir því
hver skorar fyrir félagið. Auðvitað
er United- bolurinn og Arsenal-bol-
urinn líka sterkir, en þeir taka leik-
ina ekki eins alvarlega og Liverpool-
bolurinn.
Undir þessi orð tekur Baldur
Beck, fjölmiðlamaður og vinur
Henrys. Hann hefur einnig verið
duglegur að halda slanguryrð-
inu á lofti í gegnum tíðina. „Það
er ekki spurning að hinn týpíski
bolur heldur með Liverpool.“
Baldur tiltekur fleiri atriði sem
einkenna bolinn. „Hann hefur rosa-
lega gaman af því að hringja inn í
útvarpið. Hann hringir inn og tekur
„debatt“ við þáttastjórnendur. Bol-
urinn fer líka til Benidorm, á selfí-
stöng og grillar mikið.“
Bolur inn við beinið
Bæði Baldur og Henry segjast vera
bolir inn við beinið. „Allir eru bolir
að einhverju leyti,“ segir Baldur og
bætir við hlæjandi: „Það eru lík-
lega allir Íslendingar bolir nema
kannski Megas.“ Þeir félagar eru
sammála um að eitt skilji þá frá
hinum hefðbundna bol, eitthvað
sem þeir öfunda hann af. „Hinn
hefðbundni bolur veit ekki af því
að hann er bolur. Það er snilldin,“
útskýrir Henry.
Á samfélagsmiðlum má sjá marga
nota slanguryrðið yfir sína eigin
hegðun. „Já, þetta fer í einhvern
hring, ef menn vita að þeir eru bolir
og eru viljandi að bola. Það er allt
annað en að gera þetta ómeðvitað.
Meðvitaði bolurinn getur leikið
sér með þetta. Hann getur búið til
aðstæður þar sem hann getur leikið
sér með þetta og kitlað bolinn í sjálf-
um sér,“ útskýrir Henry.
Hann segir enn fremur að notkun
þeirra félaga og annarra á hugtak-
inu sé líklega einhver leið til að skil-
greina samfélag sitt. „Þetta snýst
um að skilja þá sem eru í kringum
mann. Þetta er svolítið Seinfeld-legt,
að pæla svona mikið í hjarðhegðun
og fleiru.“
En báðir taka það skýrt fram að
þeir séu ekki að setja sig á æðra
plan en almenning, eiginlega þvert
á móti. Báðir segjast öfunda hinn
hefðbundna bol.
Boladrottningin
Lilja Katrín Gunnarsdóttir blaða-
maður hefur einnig verið dugleg að
nota slanguryrðið og titlar sig sem
„Queen of bols“, eða Boladrottn-
inguna. Hún er ósammála Henry
og Baldri, segir boli alveg geta
verið meðvitaða um bolinn í sjálf-
um sér. „Til dæmis er ég dugleg
að taka myndir af mér með frægu
fólki á borð við Birgittu Haukdal og
Stebba Hilmars. En vissulega eru
sumir helbolaðir og átta sig ekki
á því. En það er bara mjög gott.
Það er engin skömm að því að vera
bolur.“
Hún tekur undir að allir séu
bolir inn við bein, eins og segir í
textanum. „Við erum smáþjóð og
smáborgarar. Fólk á bara að taka
sínum innri bol fagnandi. Bolurinn
elskar til dæmis þegar gítarinn er
rifinn upp í partíi og að sjálfsögðu
er Stál og hnífur á lagalistanum.
Bolurinn grillar hvenær sem er.
Og helst kótilettur í Bónus-mar-
ineringu. Bolurinn er líka ham-
ingjusamastur þegar hann fær
eitthvað frítt; hvort sem það eru
pylsur, blöðrur eða buff. Bolurinn
sýnir vissulega af sér hjarðhegðun
en syndir líka á móti straumnum.
Hann brjálast þegar Reykjavík
síðdegis seinkar um klukkutíma
og fussar og sveiar ef Domino’s
breytir matseðlinum. Því bolur-
inn vill ekki breytingar.“
Allir eru bolir inn við beinið
Slanguryrðið bolurinn hefur verið notað í nokkur ár yfir hinn hefðbundna Íslending. En hvað þýðir nákvæmlega að vera
bolur? Hver er uppruni orðins? Eru birtingarmyndirnar fleiri en ein? Fréttablaðið leitaði svara við þessum spurningum.
BOLALEGT Viðmælendur Fréttablaðsins voru allir sammála um að það sé bolalegt að standa í röð og bíða eftir ókeypis kleinuhringjum. FRÉTTABLAÐIÐ/PJETUR
Texti: Björgvin Halldórsson,
Jónas F. Guðnason
Af plötunni Smásögur (2004)
Ég vil góða steik, franskar með
Fótbolta og heyrt og séð
Ég er það sem ég er
Bolur inn við bein
Ég vil fá kaffið svart, kleinu með
Heitar konur og ölið kalt.
Er það sem ég er,
bolur inn við bein.
Vil engan kavíar, eða sushi bar,
Enga skatta og skúringar,
Ég er bubba fan,
og bolur inn við bein
Ég vil flugu á stöng …
og verðið lágt,
Halla og ladda … og menn í sátt.
Er það sem ég er …
bolur inn við bein.
Ég vil Levis brók … og káboj skó.
Graut og slátur og frið og ró.
Er það sem ég er,
bolur inn við bein.
Hundsa pólitík, já og hræsni takk.
Fólk með stæla og skítapakk.
Ég er elvis fan og
bolur inn við bein.
Einmitt það sem ég er.
Bolur inn við bein …
➜ Bolur inn við bein
Fréttablaðið ræddi við nokkra sér-
fræðinga um bolinn og bað þá að
tiltaka bolalega hluti og athafnir. Hér
er listinn, sem er þó ekki tæmandi:
● Selfie-stöng
● Bolamyndir (mynd með
ein hverjum frægum).
● Buff
● Bolir með I love (erlend borg)
● Bylgjulímmiði í afturrúðunni
● Kassagítar í partíum
● Ættarmótstrúbadorinn
● N1 vegabréf
● Merktar fríar
flíspeysur
● Crocs-skór
● Carlsberg-bjór
● Þorláksmessutónleikar Bubba
● Insta-weather
● Fólk sem kjaftar frá sjónvarps-
þáttum, sem það sá áður en
þeir komu á dagskrá á Íslandi.
● Að fá eitthvað frítt á
bæjarhátíðum.
● Monta sig af mjög fjarskyldu
skyldmenni sem er frægt, en þú
hefur aldrei hitt.
● Að pósta jákvæðum fréttum úr er-
lendum fjölmiðlum og glæsilegum
myndum af Íslandi á Facebook.
BOLALEGIR HLUTIR OG ATHAFNIR
BALDUR
BECK
BALDUR
BECK
BJÖRGVIN
HALLDÓRSSON
HENRY
BIRGIR
GUNNARSSON
1
4
-0
8
-2
0
1
5

2
1
:3
3
F
B
1
2
0
s
_
P
1
0
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
8
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
1
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
3
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
5
C
8
-4
A
0
0
1
5
C
8
-4
8
C
4
1
5
C
8
-4
7
8
8
1
5
C
8
-4
6
4
C
2
8
0
X
4
0
0
2
A

F
B
1
2
0
s
C
M
Y
K