Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands. - 01.05.2012, Blaðsíða 56

Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands. - 01.05.2012, Blaðsíða 56
 Leiðir eru frábrugðnar flestum öðrum fornminjum vegna þess að þær eru línulegar og þær geta teygt sig um langa vegu, sumar hverjar landshluta á milli. Lykilatriði fyrir skráningu leiða er að hugsa um þær óháð jörðunum sem þær liggja yfir. Leiðir eru sérstök mengi minja sem skrá þarf sérstaklega og allar stakar samgönguminjar á leiðunum tilheyra þeim og eru innan leiða- mengisins. Annað lykilatriði fyrir leiðaskráningu og allar rannsóknir á leiðum er að skrá upplýsingar um leiðir í gagnagrunna sem byggja á land- upplýsingakerfi. Í slíkum grunnum er hægt að vinna með leiðirnar sem mengi og gera grein fyrir öllum þeim upplýsingum sem um þær er aflað og minjar sem þeim tilheyra. Hægt að skoða leiðirnar á korti eða loftmynd í samhengi við umhverfið og aðrar leiðir og minjar sem er grundvallaratriði fyrir túlkun og skilning á leiðunum og kerfinu sem þær mynda. Til þess að fá sem besta heildarsýn yfir samgöngukerfi hvers tíma er æskilegt að skoða heilu héruðin í einu og kortleggja helstu leiðirnar um þau. Þetta er bæði mikilvægt fyrir leiða- skráningu og fyrir rannsóknir á leiðakerfinu. Ef þetta er ekki gert er hætt við því að leiðir sem liggja út fyrir það svæði sem á að skrá hverju sinni verði ekki skráðar í heild sinni og að heildarsýnin á leiðakerfið glatist. Frá miðri 19. öld eru til mjög góðar heimildir um samgöngukerfið á Íslandi í heild sinni fyrir tíma bílsins. Með því að kortleggja leiðirnar í þessum heimildum fæst góð heildarsýn af samgöngukerfinu frá skýrt afmörkuðum tíma. Grunnkerfi alfaraleiða frá miðri 19. öld er ákveðinn byrjunarreitur fyrir heildræna leiðaskráningu annarra tímabila og út frá því er auðveldara að átta sig á breytingunum sem orðið hafa á leiðakerfinu. Æskilegast er að leiðir séu skráðar í heild sinni á vettvangi en hægt er að gera undantekningu á þeirri kröfu í ýmsum tilvikum. Vænlegast til árangurs er að undirbúa vettvangsskráningu leiða vandlega með því að skilgreina sem flestar leiðir og staðsetja þær eins og hægt er á kort eða loftmynd. Áður en farið er á vettvang þarf að meta hvar mestar líkur eru á að leiðin sé sýnileg af jörðu niðri og leggja áherslu á að skoða þá staði á vettvangi. Þá hluta leiðarinnar sem ekki eru skráðir á vettvangi er hægt að skrá af loftmynd en sú aðferð mun aldrei koma í staðinn fyrir að skrá leiðir á vettvangi. Mikilvægi þess að skrá leið á vettvangi felst annars vegar í því að allt önnur tilfinning og skilningur fæst á leiðinni sjálfri og landslaginu, og hins vegar í því að ná að skrá sem flestar stakar samgönguminjar á leiðum og setja þær í samhengi við leiðirnar sem þær tilheyra. Fornar leiðir eru mjög stór minjaflokkur og mikilvægur þó að hann sé ekki ýkja áberandi. Leiðir eru órjúfanlegur hluti samfélags manna og eru farnar á öllum tímum, milli allra staða. Það sem hér hefur verið lagt til um skilgreiningar og flokkun fornra leiða og um aðferðir til að skrá þær mun vonandi nýtast við öflun gagna um þessar merku minjar og verða til þess __________ 56 Fornar leiðir á Íslandi að fjölga rannsóknum á sviði samgangna á Íslandi fyrr á öldum. Lagður vegur er léttfarnastur. Heimildaskrá Adolf Friðriksson og Orri Vésteinsson. (1998). Ísleif – a database of archaeological sites in Iceland. Archaeologia Islandica 1, 45-46. Aldred, Oscar, Árni Einarsson, Birna Lárusdóttir og Elín Ósk Hreiðarsdóttir. (2005). Forn garðlög í Suður- Þingeyjarsýslu – framvinduskýrsla. Reykjavík: Fornleifastofnun Íslands. Alþingistíðindi II 1875. (1875-1876). Reykjavík: [Alþingi]. Ágústa Edwald. (2004). Gömlum götum má aldrei gleyma: leiðir í Borgarfjarðar- og Mýrasýslu á 19. öld. B.A.-ritgerð í fornleifafræði. Reykjavík: Háskóli Íslands. Fornleifastofnun Íslands. (án árs). Leiðbeiningar um svæðisskráningu í námskeiðinu Aðferðafræði 05.63.04- 030 í fornleifafræði við Háskóla Íslands veturinn 2003-2004. Reykjavík: Fornleifastofnun Íslands. Fornleifastofnun Íslands. (2008). Fornleifaskráning 2007. Sótt 5. apríl 2008 af: http://www.instarch.is/frettir/? ew_news_onlyarea=content1&ew_new s_onlyposition=3&cat_id=20832&ew_ 3_a_id=293374 Fornleifavernd ríkisins. (2007). Fornleifaskráning. Skráningarstaðlar og leiðbeiningar. Drög. Reykjavík: Fornleifavernd ríkisins. Guðmundur Ólafsson og Orri Vésteinsson. (1997). Fornleifaskráning. Skilgreiningar, leiðbeiningar og skráningaraðferðir. Reykjavík: Þjóðminjasafn Íslands og Fornleifastofnun Íslands. Grágás. (1997). Gunnar Karlsson, Kristján Sveinsson og Mörður Árnason sáu um útgáfuna. Reykjavík: Mál og menning. Guðmundur Páll Ólafsson. (2000). Hálendið í náttúru Íslands. Reykjavík: Mál og menning. Helgi Þorláksson. (1989). Gamlar götur og goðavald. Um fornar leiðir og völd Oddaverja í Rangárþingi. Reykjavík: Sagnfræðistofnun Háskóla Íslands. Helgi Þorláksson. (1991). ‘Sauðafell. Um leiðir og völd í Dölum við lok þjóðveldis.’ Yfir Íslandsála. Afmælisrit til heiðurs Magnúsi Stefánssyni sextugum 25. desember 1991, bls. 95- 109. Reykjavík: Sögufræðslusjóður. Helgi Þorláksson. (1998). ‘Hruni. Um mikilvægi staðarins fyrir samgöngur, völd og kirkjulegt starf á þjóðveldisöld’. Árnesingur V, 9-72. Íslensk orðabók. (2002). 3. útgáfa, aukin og endurbætt. Mörður Árnason (ritstjóri). Reykjavík: Edda. Jarðatal Johnsens = Jarðatal á Íslandi, með brauðalýsingum, fólkstölu í hreppnum og prestaköllum, ágripi úr búnaðartöflum 1835-1845, og skýrslu um sölu þjóðjarða á landinu. Kaupmannahöfn: Gefið út af J. Johnsen. __________ 57 Kristborg Þórsdóttir
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171

x

Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands.

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands.
https://timarit.is/publication/1111

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.