Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands. - 01.05.2012, Blaðsíða 130

Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands. - 01.05.2012, Blaðsíða 130
fundist í skuti skipsins þar sem káetur og borðsalur undirforingjanna voru ásamt geymslum þeirra og Edwards höfuðsmanns. Það voru því ekki allir áhafnarmeðlimir sem söfnuðu þessum gripum heldur aðeins yfirstéttin. Þó gripir sem þessir hafi mögulega orðið söluvarningur þegar komið var aftur til Englands var söfnun slíkra gripa einnig sönnun þess að eigendur þeirra hefðu farið til fjarlægra landa og hefðu lent í ævintýrum á leiðinni, að þeir væru í rauninni sannkallaðir ævintýramenn. Með því að eignast slíka gripi hafa yfirmennirnir á Pandóru getað sýnt fram á að þeir væru ævintýrakarlmenn, gripirnir veittu þeim því aðgang að þessum hluta karlmennskuorðræðunnar. Spurning er hvort aðrir áhafnarmeðlimir, þ.e. þeir sem voru „lægraþilfars“, hafi ekki einnig leitað leiða til að taka þátt í þessum hluta karlmennsku- orðræðunnar? Þegar Evrópumenn hófu að sigla til Suðurhafa komust þeir í kynni við form líkamsskreytinga sem hafði lengi þekkst á útjöðrum Evrópu, húðflúrun (Thomas 2005, bls. 13-14). Í annarri för James Cook til Tahítí ákváð hópur sjómanna að útbúa ákveðið merki sem þeir báðu innfædda um að húðflúra á sig. Þetta gerðu þeir m.a. til að auka á samstöðu sína og til að minnast ævintýranna (Douglas 2005, bls. 44). Þetta form líkamsskreytinga varð á örskömmum tíma mjög vinsælt meðal „neðraþilfars“ sjómanna og sem dæmi má nefna að 22 af 25 uppreisnarmönnum á Bounty voru húðflúraðir (Dening 2001, bls. 122). Af frásögn Hamilton læknis að dæma hafa margar sjóliðar um borð í Pandóru ýmist verið húðflúraðir á bringunni, á fótleggjunum eða á höndunum (Thomson 2008, bls. 113). Myndirnar eða merkin sem sjóliðarnir völdu sér eru forvitnileg fyrir þær sakir að alla jafna völdu þeir sér ekki fyrirmyndir innfæddra heldur fangamerki, nöfn, dagsetningar og ýmis önnur tákn og myndir sem þeir sjálfir sköpuðu (White 2005, bls. 74). Húðflúrin voru því í senn birtingarmyndir stéttarvitundar sjóliðanna og spegill sjálfsmyndar þeirra og gæti hafa valdið því að til varð sérstök neðraþilfarsundirmenning í kringum þau (Gell 1993, bls. 10). Því má segja að ákvörðun sjómannanna að nota líkama sína sem aðgöngumiða að þessum hluta karlmennskuorðræðunnar varpi einnig ljósi á það hvernig þeir umgengust og skildu líkama sína __________ 130 Að opna öskju Pandóru Creamware merkingar Samtals Royal Pattern Annað Þar af skilgreint sem Diskar Föt C 13 10 3 9 1 M eða W 6 4 2 3 3 Tafla 2. Creamware diskar sem hafa verið merktir á botninum (Sindri Ellertsson Csillag 2009, bls. 28). öðruvísi en yfirmennirnir (sbr. Bourdieu 1987). Einnig má segja að skortur á einkarými á neðra þilfarinu, einsleitni búnaðar sjómannanna og almennur skortur á efnismenningu á neðra þilfarinu hafi leitt til þess að þeir hafi útbúið sér afar persónuleg húðflúr sem virkuðu sem staðgenglar hluta og gripa til að tákna stöðu og vitund þeirra eins og hjá yfirmönnunum. Sem dæmi má nefna að miðskipsmaður um borð á Bounty, Peter Heywood, fékk sér húðflúr til að minnast uppruna síns og þjóðernis frá eynni Mön (Dening 1992, bls. 35). Svo virðist sem þessar líkamsskreytingar hafi orðið til þess að til varð neðanþilfarsundirmenning þar sem í húðflúrunum voru falin skilaboð þessara manna, þeirra á milli, þar sem látið var í ljós þjóðerni, nöfn eigin- kvenna og aðrir hlutar vitundarinnar. Þessi undirmenning hefur mögulega ekki náð út fyrir neðra þilfarið til undirforingjanna og höfuðsmannsins. Sem dæmi má nefna að á Bounty þurfti kapteinn Bligh að reiða sig á frásagnir „neðraþilfars“ sjómanna þegar skrifa átti niður hvernig húðflúr uppreisnar- mennirnir voru með (White 2005, bls. 75). Það má þó einnig segja að um leið og húðflúrin hafi verið notuð til að sýna þjóðerni og þá hluta vitundarinnar sem sjómennirnir kusu að láta í ljós, hafi húðflúrið sjálft verið leið fyrir sjóliðanna að öðlast karlmennsku ævintýramannsins. Þarna sést því vel hvernig stéttarvitund mótaði leiðir þessara karla að flutningi á karlmennsku ævintýra- mannsins. Undirforingjarnir sem áttu sínar eigin káetur og birgðageymslur söfnuðu forvitnilegum gripum og fluttu þar með og mótuðu sína ævintýra- karlmennsku. Sjóliðarnir sem ekki höfðu geymslur notuðu líkama sína sem miðil til að flytja sína eigin gerð af ævintýrakarlmennsku. Saman má sjá þetta sem tvær mismunandi leiðir til að öðlast aðgengi að sama hluta karlmennskuorðræðunnar. Lokaorð Í upphafi þessarar greinar var lagt upp með að leitast við að kanna karlmennskuhugtakið og söguna á bakvið það, hvernig best sé að hugsa um karlmennsku bæði í nútíma og fortíð og hvernig fornleifafræðingar hafa nálgast hugtakið. Lagt var til að best væri að hugsa um kyngervi sem flutt og upplifað, mótað í orðræðu þar sem aðstæður eins og lífshlaup, aldur og líkami geta takmarkað manneskjur við ákveðna hluta orðræðunnar. Í seinni hluta greinarinnar var reynt að sýna fram á að mun flóknari mynd fengist af lífinu um borð í 18. aldar bresku herskipi með því að skoða karlmennsku sem orðræðu mótaða í stéttaskiptu samfélagi meginlandsins en flutta um borð í hinum sérstaka heimi sjómannsins. Um borð í Pandóru varð stéttaskiptingin til þess að til urðu mismunandi heimar um borð þar sem mismunandi hlutar karlmennsku- orðræðunnar réðu ríkjum. Undir- __________ 131 Sindri Ellertsson Csillag
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171

x

Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands.

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands.
https://timarit.is/publication/1111

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.