Morgunblaðið - Sunnudagur - 18.01.2015, Blaðsíða 56

56 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18.1. 2015
Á morgun, sunnudag, mun Helga Arnalds hjá
leikhópnum 10 fingrum opna ljósmyndasýn-
ingu á Tjarnarbarnum, bar Tjarnarbíós. Á
sýningunni verða myndir sem varpa ljósi á
vinnuaðferðina sem notuð var við gerð sýn-
ingarinnar „Lífið – stórskemmtilegt drullu-
mall“.
Aðferðin sem notuð var við sköpun sýn-
ingarinnar var óvenjuleg. Í stað þess að vinna
hana út frá fyrirfram gefnu innihaldi, sögu
eða handriti var frásögnin látin fæðast út úr
efniviðnum, það er moldinni.
Vegna mikilla vinsælda hefur verið bætt við
þremur aukasýningum á verkinu, þeirri
fyrstu á morgun klukkan 13 og síðan tvo
næstu sunnudaga. Eftir sýninguna á morgun
munu leikarar og leikstjóri ræða við gesti og
svara spurningum úr sal.
SÝNING HELGU ARNALDS
DRULLUMALL
Við sköpun verksins Lífið – stórskemmtilegt
drullumall, var spunnið út frá moldinni.
Jóhann og Steef ásamt Dísunum sem koma
fram, Bryndísi, Eydísi, Herdísi og Bryndísi.
„Litríkir tónar“ er yfirskrift tónleika í 15:15
tónleikasyrpunni í Norræna húsinu á morg-
un, sunnudag, klukkan 15.15. Þá mun kvart-
ettinn Dísurnar, skipaður Eydísi Franzdótt-
ur óbóleikara, Bryndísi Pálsdóttur
fiðluleikara, Herdísi Önnu Jónsdóttur víólu-
leikara og Bryndísi Björgvinsdóttur selló-
leikara, ásamt Steef van Oosterhout slag-
verksleikara, frumflytja nýtt verk eftir
Jóhann G. Jóhannsson auk þess að flytja
tónlist eftir Snorra Sigfús Birgisson, Rauta-
vaara og Nino Rota.
Verk Jóhanns og Snorra Sigfúsar voru
samin sérstaklega fyrir flytjendurna, það
fyrrnefnda í fyrra en hitt árið 2008.
TÓNLEIKAR Í 15:15 SYRPU
DÍSUR OG STEEF
Á morgun, sunnudag,
koma Hallveig Rúnars-
dóttir sópran og Gerrit
Schuil píanóleikari fram á
tónleikum í Hannesar-
holti. Á efnisskránni eru
lög eftir Hugo Wolf við
ljóð eftir Eduard Mörike.
Tónleikarnir eru hluti af
röðinni „Ljóðasöngur í
Hannesarholti“ sem safnið
stendur fyrir í samvinnu við Gerrit Schuil, en
alls verða sex tónleikar í röðinni í vetur.
Flytjendur hafa bæði getið sér gott orð
fyrir flutning sinn á söngljóðum og á fleiri
sviðum, Gerrit fékk til að mynda Íslensku
tónlistarverðlaunin sem flytjandi ársins fyrir
flutning sinn og Ágústs Ólafssonar á ljóða-
flokkum Schuberts árið 2010. Hallveig hlaut
svo hin sömu verðlaun sem söngkona ársins í
sígildri og samtímatónlist árið 2013.
Tónleikarnir hefjast klukkan 16.
TÓNLEIKAR Í HANNESARHOLTI
LÖG EFTIR WOLF
Hallveig
Rúnarsdóttir
Menning
H
ann hefur náð landi, líkt og
skipbrotsmaðurinn í þrjátíu
ára gömlu málverki hans.
Með brimskaflinn á herðum
sér eftir langt sund í ísköld-
um sjónum. Synd væri að segja að Einar
Hákonarson hefði verið dálæti myndlist-
arelítu þessa lands undanfarna tvo áratugi
enda hefur á köflum sviðið undan tungu
hans og pensildráttum. Einar hefur aldrei
gefið afslátt af skoðunum sínum og staðfastri
trú á málverkið. Hann vísar iðulega fregnum
af andláti þess alfarið á bug, þvert á móti sé
málverkið óðum að ná vopnum sínum á ný
og muni lifa. Um ókomna tíð.
„Ég hef reynt að láta ekki stöðva mig.
Mín sannfæring er ekki til sölu!“ segir Einar
þegar fundum okkar ber saman á Kjarvals-
stöðum, þar sem hann sýnir nú aftur eftir 21
árs hlé. Í millitíðinni hafa verk hans hvorki
fengið inni á Listasafni Reykjavíkur né
Listasafni Íslands. Ein birtingarmynd þess
að málverkið hefur ekki átt upp á pallborðið
hér um slóðir um býsna langt skeið. Mynd-
list af öðrum toga hefur átt sviðið.
„Auðvitað er ég ánægður með að sýna
loksins í almennilegum sýningarsal aftur,“
segir Einar en tilefnið er ekki lítið, hann
fagnar sjötugsafmæli sínu einmitt þennan
dag sem viðtalið er tekið, 14. janúar. „Og
það sem meira er, ég skynja í loftinu breyt-
ingar. Ég hef lengi haldið því fram að mál-
verkið myndi koma aftur upp af fullum
þunga eins og hefur verið að gerast í lönd-
unum allt í kringum okkur. Listasafn
Reykjavíkur tekur nú þátt í þeirri þróun
með þessari sýningu á mínum verkum og
tveimur öðrum sýningum á næstunni; þeirri
sem tekur við af mér hér á Kjarvalsstöðum
og annarri í Hafnarhúsinu. Menn eru að sjá
ljósið á ný.“
Um leið og allt er
list er ekkert list
Og það á kostnað hugmyndalistarinnar sem
Einar spáði raunar aldrei löngum lífdögum.
„Ég hef bent lengi á að hugmyndalistin yrði
ekki langlíf. Alveg frá skólastjóratíð minni í
Myndlista- og handíðaskólanum og öll lætin
urðu út af nýlistadeildinni. Ég sá ekki
ástæðu til að hafa sérstaka deild utan um þá
stefnu enda myndi hún á endanum víkja.
Það er að gerast núna, hugmyndalistin er á
undanhaldi. Vandi hugmyndalistarinnar er sá
að allt er orðið list, alls kyns athafnir. Og
um leið og allt er list er ekkert list. Það seg-
ir sig sjálft. Myndast hefur tómarúm og við
þær aðstæður verður þörf fyrir málverkið á
ný. Hugmyndalistin er öll. Það má fara að
setja krossinn á leiðið.“
Einar segir listasöfnin loksins hafa áttað
sig á þessu en því miður virðist Listaháskóli
Íslands ekki ganga í sama takti. „Það er
áhyggjuefni, Listaháskóli Íslands er bara
gamla nýlistadeildin. Maður sér ekki nýja
málara koma fram. Hefur þú séð þá?“
Einar gerir sér fulla grein fyrir því að
skoðanir hans hafi ekki alltaf komið honum
vel. Um þetta tjáir hann sig í einni af nýj-
ustu myndum sínum, „Þöggun“, en þar getur
að líta dapurlega fígúru í fjötrum. „Þar er ég
að lýsa þeirri skoðun minni að menn þori oft
ekki að tjá sig af ótta við að það bitni á
þeim. Þetta gerir smæð samfélagsins. Ég hef
skilning á þessu en deili á það um leið.“
Hann hefur fengið sig fullsaddan af hags-
munapoti í samfélaginu. „Núorðið sé ég eng-
an mun á hægri og vinstri pólitík. Það fer
ekki mikið fyrir pólitísku hugsjónafólki, þetta
eru fyrst og fremst hagsmunagæslumenn.
Fyrir vikið missir almenningur svolítið trúna
á okkar þjóðfélagsgerð. Meira að segja
dómskerfið, samanber það sem Jón Steinar
Gunnlaugsson lögmaður hefur verið að vekja
athygli á að undanförnu. Hann er að tala um
grafalvarlegt mál en fær engin viðbrögð. Það
þorir enginn. Annað nærtækt mál er dóm-
urinn um loftið hér á Kjarvalsstöðum. Réðu
vensl í réttinum þeirri niðurstöðu? Svo ég
tali bara opið um þetta.“
Einar leggur til að við hreinsum til í kerf-
inu. Það sé orðið alltof þungt í vöfum.
„Svona lítil þjóð getur ekki haft allt og kök-
unni er greinilega misskipt. Það er mesta
meinsemdin í okkar þjóðfélagi – græðgin.“
Reisti tjald til að sýna málverk
Í þeim töluðum orðum erum við truflaðir.
Hafþór Yngvason, safnstjóri Listasafns
Reykjavíkur, og Berghildur Erla Bernharðs-
dóttir, deildarstjóri markaðs- og kynning-
armála, eru mætt með veglegan blómvönd í
tilefni dagsins. Óska sínum manni innilega til
hamingju.
„Þetta er bara að verða eins og jarðarför,“
segir Einar glettinn en notar tækifærið til að
þakka viðgjörninginn. „Þið eigið heiðurinn af
því að hleypa mér hér inn aftur. Þakka ykk-
ur fyrir.“
Einar sat síður en svo auðum höndum
meðan á „útlegðinni“ stóð. Hann hefur sýnt
verk sín úti um allar trissur, í minni listasöl-
um og ýmsum öðrum húsakynnum, svo sem
gömlum kaffibrennslum. Í eitt skipti reisti
hann meira að segja tjald í Hljómskálagarð-
inum í Reykjavík. Neyðin kennir naktri konu
að spinna. Þá rak Einar um tíma gallerí
vestur á Eiðistorgi og byggði svo auðvitað
heilan listaskála í Hveragerði. „Það hefur
aldrei verið mitt markmið að þóknast mark-
aðinum. Hann kemur til mín hafi hann
áhuga á því sem ég er að gera. Sem betur
fer hefur íslenskur almenningur alltaf verið
duglegur að kaupa af mér málverk. Fyrir
það er ég afskaplega þakklátur.“
Sala á málverkum dróst saman eftir hrun
en Einar segir land aftur að rísa. „Annars
kom hrunið ekki við mig. Hafði ekkert með
mig að gera.“
Rekstur Listaskálans í Hveragerði var
þungur og fór hann á endanum undir ham-
arinn. Þar er nú Listasafn Árnesinga til
húsa. „Louisiana-safnið í Kaupmannahöfn
var fyrirmyndin að Listaskálanum. Hug-
myndin var að byggja á menningarferða-
mennsku og við fengum um þrjátíu þúsund
gesti á ári sem er mjög gott. Ég hefði viljað
byggja á þessum grunni og hugnaðist mjög
áhugi listaverkasafnarans Sonju Zorilla á
skálanum. Hún vildi kaupa skálann og gera
hann að safni undir sitt merka málverkasafn
en fékk það því miður ekki. Hefði þetta
MÁLSVARI MÁLVERKSINS SNÝR AFTUR
Mín sannfæring
er ekki til sölu!
PÚLS TÍMANS KALLAST YFIRLITSSÝNING Á VERKUM EINARS HÁKONAR-
SONAR SEM OPNUÐ VERÐUR Í VESTURSAL KJARVALSSTAÐA Í DAG, LAUG-
ARDAG, KL. 16. ÞAR MEÐ LÝKUR EYÐIMERKURGÖNGU EINARS, SEM VARÐ
SJÖTUGUR Í VIKUNNI, EN HANN HEFUR EKKI SÝNT Í LISTASÖFNUM
LANDSINS Í 21 ÁR. HANN MUN MÁLA MEÐAN HEILSAN LEYFIR.
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
Málverkið „Þöggun“ fjallar um ótta manna við
að tjá skoðanir sínar. Einari þykir það synd.
* Núorðið sé ég enganmun á hægri ogvinstri pólitík. Það fer
ekki mikið fyrir pólitísku
hugsjónafólki, þetta eru
fyrst og fremst hags-
munagæslumenn. Fyrir
vikið missir almenningur
svolítið trúna á okkar
þjóðfélagsgerð.