Morgunblaðið - 04.05.2015, Blaðsíða 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 4. MAÍ 2015
Björn Már Ólafsson
bmo@mbl.is
Talningar og rannsóknir á margæs
sem er nú að flykkjast til landsins á
leið sinni frá Írlandi til Kanada vik-
unni hefjast í vikunni. „Þetta er sam-
starfsverkefni á milli Háskóla Ís-
lands, Háskólans í Exeter, Náttúru-
fræðistofnunar og írsks margæsa-
merkingarteymis,“ segir dr. Freydís
Vigfúsdóttir dýravistfræðingur.
„Margæsir eru svo til nýkomnar til
landsins og fleiri eru að bætast við
hópinn. Það eru þó einhverjar enn á
Bretlandseyjum sem leggja af stað á
næstu dögum líklegast. Þetta er hin
kviðljósa undirtegund margæsar-
innar sem vetrar sig á Írlandi og flýg-
ur svo þvert yfir Norður-Atlantshafið
með viðkomu á Íslandi. Því næst
heldur hún beinustu leið yfir Græn-
land til Norður-Kanada. Verkefnið
gengur út á að fylgja fuglunum á
vetrar-, far- og varpstöðvarnar, bæði
á leið fram og til baka.“
Þyngjast um kíló á Íslandi
Alls dveljast gæsirnar hér í fjórar
til fimm vikur. Þær fylla á tankinn áð-
ur en lengra er haldið. Að sögn Frey-
dísar getur ein gæs þyngst um allt að
heilu kílói á farstoppi sínu hér á landi.
Á Íslandi má helst finna gæsirnar á
svæðinu frá Eyrarbakka upp á Snæ-
fellsnes. Stór hluti stofnsins er svo á
höfuðborgarsvæðinu, í Hafnarfirði,
Álftanesi og á Seltjarnarnesi. Mæl-
ingarnar eru að mestu framkvæmdar
á höfuðborgarsvæðinu. „Styrkurinn
við þessar mælingar er að við náum
að fylgjast með sömu einstakling-
unum á mismunandi svæðum á öllum
tíma farsins. Þetta er því góð leið til
þess að mæla atferli og ástand sömu
einstaklinga ár eftir ár. Þetta verk-
efni snýr svo að því að fylgjast með
þeim á öllum viðkomustöðum.“
Fylgist með stressi
„Minn hluti snýr einkum að því að
fylgjast með stressi og truflun í hópn-
um með því að m.a. mæla stress-
hormónin og hvernig fuglarnir bregð-
ast við áreiti. Þeir dveljast hér m.a. í
nágrenni við mannfólkið og er þetta
því góður vettvangur til þess að sjá
hvernig fuglarnir bregðast við áreiti
og gæti einnig hjálpað okkur með
vernd fuglanna í framtíðinni,“ segir
Freydís.
Fylgst með fuglunum á leið til Kanada
Morgunblaðið/Ómar
Golf Margæsirnar halda meðal annars til á golfvellinum á Seltjarnarnesi á
meðan á dvöl þeirra á Íslandi stendur. Þar fita þær sig fyrir framhaldið.
 Margæsin merkt og talin á Álftanesi
 Mæla stress og viðbrögð við áreiti
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
„Það er mikill hugur í mönnum, allt-
af spenningur að byrja,“ segir Örn
Pálsson, framkvæmdastjóri Lands-
sambands smábátaeigenda. Strand-
veiðitímabilið hefst í dag á öllum
svæðum og þá hefst kapphlaupið því
frjáls veiði er úr sameiginlegum
kvótum hvers svæðis.
Fiskistofa hefur ekki birt fjölda
þeirra sem fengið hafa leyfi til
strandveiða nú í upphafi vertíðar.
Örn áætlar að fjöldinn sem byrji sé
svipaður og á síðasta ári, um 400 hafi
fengið leyfi. Eru það færri leyfi en
sóttu var um á árunum þar á undan.
Verkfall Starfsgreinasambands-
ins á miðvikudag og fimmtudag get-
ur sett strik í reikninginn hjá smá-
bátasjómönnum. Ekki þýðir að róa
nema hægt sé að landa aflanum og
koma honum í verð. Örn hvetur þá
smábátasjómenn sem ætla að róa á
þriðjudag og verkfallsdagana að
kynna sér vel hvernig móttöku á
fiski verður háttað á þeirra svæði og
skipuleggja veiðar eftir því.
Vilja bæta í pottinn
Á síðasta ári lauk maíveiðum á
vestursvæði fyrir miðjan mánuðinn
en þaðan eru flestir bátarnir gerðir
út og á suðursvæði litlu seinna. Örn
gerir sér vonir um að bætt verði í
strandveiðipottinn, að minnsta kosti
2.000 tonnum. Svigrúm ætti að vera
til þess. „Ekki veitir af á Breiðafirði
og Vestfjarðasvæðinu svo þeir geti
róið eitthvað karlarnir,“ segir Örn
og reiknar með að mesta aukningin
komi á svæði A og B þar sem kvót-
inn klárist fyrst að jafnaði. Á svæð-
unum fyrir norðan og austan sé lítið
stopp.
„Við höfum fengið góðan stuðning
hjá byggðarlögunum við þessar til-
lögur enda hafa strandveiðarnar
skapað líf við höfnina á mörgum
stöðum á sumrin,“ segir Örn.
Verða að skipuleggja
veiðar eftir verkfalli
 Hugur í trillukörlum á fyrsta degi strandveiða
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Sjómaður Guðmundur Rúnar Ævarsson býr sig undir vertíðina.
„Það er talsverður undirbúningur og kostnaður við að
komast á flot. Eftir sumarið er það bara ánægjan sem
situr eftir, ef hún verður þá komin,“ segir Guðmundur
Rúnar Ævarsson sjómaður sem var að gera bát sinn
kláran fyrir strandveiðitímabilið. Guðmundur gerir út
frá Grundarfirði, að minnsta kosti í upphafi vertíðar,
en segir ekki ólíklegt að hann færi sig yfir Breiðafjörð
síðar, ef betur veiðist þar. Hann starfar sem sjómaður
allt árið og er nú búsettur á Bíldudal.
Guðmundur átti eftir að skoða veðurspána fyrir dag-
inn í dag en sagðist reikna með að róa. Allavega að
prófa og sjá til.
Hann er á litlum, hæggengum bát og fer ekki langt.
„Ég fer út á fjörðinn, ekki nema fimm til tíu mílur úr
höfn.“
Allmargir smábátar eru gerðir út á strandveiðar frá
Grundafirði, hátt á þriðja tuginn áætlar Guðmundur.
„Þótt þetta sé ekki mikill afli í heildina munar um hann
í bæjarfélaginu. Það sækja margir í þennan pott. Ef
veður er sæmilegt og gott fiskirí tekur það ekki nema 5
til 6 daga að klára kvótann. Ef illa gengur, eins og tvö
síðustu ár, teygist eitthvað úr þessu,“ segir Guðmundur
Rúnar. Afkoman hefur ekki alltaf verið góð, eins og
Guðmundur getur um í upphafi.
Bara ánægjan sem situr eftir að sumri loknu
Guðrún Hálfdánardóttir
guna@mbl.is
Þrátt fyrir að Barnasáttmáli Sam-
einuðu þjóðanna hafi verið lögfestur
hér á landi fyrir rúmum tveimur ár-
um er víða pottur brotinn þegar
kemur að því að framfylgja honum
af hálfu íslenskra stjórnvalda.
Barnaréttarnefnd Sameinuðu
þjóðanna hefur eftirlit með innleið-
ingu Barnasáttmálans, en öllum
ríkjum sem hafa fullgilt hann ber að
mæta fyrir nefndina á fimm ára
fresti. Í kjölfar fyrirtöku nefndar-
innar með einstökum ríkjum fá þau
athugasemdir frá nefndinni sem
ætlast er til að þau fylgi við innleið-
ingu sáttmálans.
Öll ríki nema tvö hafa
fullgilt samninginn
Síðasta fyrirtaka íslenska ríkisins
fyrir nefndinni var árið 2011. Nefnd-
in gerði þá fjölda athugasemda við
framkvæmd Barnasáttmálans hér
en nú, fjórum árum síðar, vantar
mikið upp á að Ísland hafi bætt úr
því sem fundið var að af hálfu barna-
réttarnefndarinnar og því ljóst að
lög eru brotin á börnum hér á landi.
Barnasáttmálinn er alþjóðlegur
samningur sem viðurkennir mann-
réttindi barna. Hann leggur þá
skyldu á aðildarríki að þau tryggi að
hvert barn, án nokkurrar mismun-
unar, njóti sérstakrar verndar og
umönnunar, að það geti að fullu
þroskað hæfileika sína og getu, vaxi
úr grasi við ást, skilning og ham-
ingju og sé upplýst um og taki þátt í
að móta málefni sem það varða.
Öll ríki heims utan tvö hafa full-
gilt Barnasáttmálann. Einungis
Suður-Súdan og Bandaríkin hafa
ekki fullgilt sáttmálann þótt bæði
ríkin hafi skrifað undir hann.
Jafnræði ekki tryggt þegar
upplýsingar liggja ekki fyrir
Hjördís Eva Þórðardóttir, rétt-
indafræðslufulltrúi UNICEF á Ís-
landi, er ein þeirra sem hafa vissar
áhyggjur af stöðu mála enda stytt-
ist óðum í næstu yfirferð barna-
réttarnefndar SÞ á því hvernig
Barnasáttmálanum er framfylgt
hér á landi.
Í lokaathugasemdum sínum hef-
ur nefndin ítrekað bent á að hér
safni stjórnvöld ekki saman gögn-
um með markvissum hætti um lífs-
skilyrði barna hér á landi. En ein af
grundvallarforsendum Barnasátt-
málans er jafnræði og bann við mis-
munun.
Að sögn Hjördísar er í raun ekki
hægt að gæta þess að börn sitji hér
við sama borð, hverjar sem aðrar
aðstæður þeirra eru, ef ekki er
haldið utan um slíkar upplýsingar á
einum stað.
Mismunandi aðstæður
eftir sveitarfélögum
„Til að mynda er afar ólíkt milli
sveitarfélaga hvernig haldið er utan
um málefni barna og ungmenna.
Það er takmarkað samræmi í þeirri
þjónustu sem sveitarfélög bjóða
upp á,“ segir Hjördís og nefnir sem
dæmi að stuðningur sem sveitar-
félög veita börnum með hvers kyns
skerðingar geti verið mjög misjafn.
Barn með t.d. geðröskun eða
downs-heilkenni gæti átt rétt á
stuðningi í ákveðinn fjölda klukku-
stunda í viku í einu sveitarfélagi en
svo mun færri í því næsta. Það er
ekki sama í hvaða sveitarfélagi
barnið býr hvað varðar þjónustu og
aðstoð.
»Lesa má viðtalið í heild á mbl.is.
Morgunblaðið/Eggert
Pottur brotinn Hjördís Eva Þórðardóttir, réttindafræðslufulltrúi UNICEF
á Íslandi, hefur áhyggjur af stöðu barnaréttarmála hér á landi.
Stjórnvöld brjóta
lög á börnum
 Barnasáttmáli SÞ í brennidepli