Dagblaðið Vísir - DV - 14.05.2010, Blaðsíða 8

8 FÖSTUDAGUR 14. maí 2010 FRÉTTIR
JÓNSVANDINN Í VG
n Úr herbúðum ríkisstjórnar-
innar hlera menn að Jón Bjarna-
son, sjávarútvegs- og landbúnað-
arráðherra, sé
eins og staður
klár þegar rætt
er um fækkun
ráðuneyta og
ráðherra. Þykir
honum, eins og
mörgum fram-
sóknarmönn-
um, að eftirsjá
yrði að landbúnaði og sjávarútvegi
sem yrðu einungis deildir í at-
vinnuvegaráðuneyti. Rót vandans
er væntanlega sú að Jóni er ætlað
að víkja úr ríkisstjórninni með
fækkun ráðuneyta og ráðherra.
Þykir mörgum, sem á horfa, að
forystu VG takist óhönduglega að
leysa innri vandamál sín og klofn-
ing. Sem augljóst má vera hafi ut-
anstjórnarvandi Ögmundar Jón-
assonar verið leystur með því að
skapa ný átakamál sem kalla megi
Jónsvandann.
EFTIRLEGUKINDIN
n Skammt er stórra högga á milli
í eftirleik bankahrunsins þessa
dagana. Sérstakur saksókn-
ari hnepp-
ir fyrrverandi
forystumenn
Kaupþings í
varðhald, yfir-
heyrir og und-
irbýr ákær-
ur. Skilanefnd
og slitastjórn
Glitnis höfða
skaðabótamál gegn Jóni Ásgeiri
Jóhannessyni, Lárusi Welding og
fleiri forkólfum Glitnis fyrir dóm-
stóli í Bandaríkjunum, frysta eign-
ir og rukka þá um 260 milljarða
króna. Nú spyrja menn sig hvað
líði aðgerðum af hálfu skilanefnd-
ar og slitastjórnar Landsbanka
Íslands hf. Ekki er langt síðan
Halldór H. Backman, lögfræðing-
ur slitastjórnar Landsbankans,
sagði opinberlega að fullt tilefni
væri til skaðabótamála gegn fyrri
eigendum bankans og átti meðal
annars við Björgólf Guðmunds-
son sem glímir við 100 milljarða
króna gjaldþrot.
VALDAMIKIL HJÓN
n Leiðtogi Ísafjarðarlistans, Sig-
urður Pétursson, hefur nú afráðið
að gefa kost á sér sem bæjarstjóra-
efni listans í kom-
andi kosningum.
Engin leið er að
spá um það hvort
Ísafjarðarlistinn
nái undirtökun-
um af Sjálfstæð-
isflokknum. Ef
það gerist liggur
fyrir að Sigurður,
og eiginkona hans Ólína Þorvarð-
ardóttir alþingismaður, verða
einhver valdamestu hjón á land-
inu. Ólína er komin í framlínu
Samfylkingar vegna hörku sinnar
í baráttu við útgerðarmenn. Það
gæti því verið stutt í ráðherrastól
og þar með hugsanlegt að ráð-
herra og bæjarstjóri deili hjóna-
sæng.
EKKI BARA
BANKAMENN
n Litlar líkur eru til þess að sérstök
nefnd þingmanna, sem falið var
að fara yfir niðurstöður skýrslu
rannsóknarnefndar Alþingis, taki
afstöðu til þess fyrr en í sumar eða
haust hvort Alþingi sæki einhverja
ráðherra til saka vegna banka-
hrunsins. Það yrði gert í krafti laga
um ráðherra ábyrgð og landsdóm
frá árinu 1963, en aldrei hefur
reynt á þau lög. Komi eitthvað út
úr starfi nefndarinnar verður það
í formi þingsályktunartillögu um
að tilteknir ráðherrar verði rann-
sakaðir og leiddir fyrir landsdóm.
Nöfn Geirs H. Haarde, Ingibjarg-
ar Sólrúnar Gísladóttur, Árna M.
Mathiesen og Björgvins G. Sig-
urðssonar koma oftast við sögu í
þessu samhengi.
SANDKORN
STÍMVIÐSKIPTIN
VORU LÖGBROT
Stefna slitastjórnar Glitnis er áfellisdómur yfir Stímviðskiptunum. Stímviðskiptin
voru framkvæmd til að leysa vandamál sem hófst við valdabaráttuna í Glitni í apríl
2007. Þá keypti bankinn mikið af bréfum í sjálfum sér og FL Group.
Tilgangurinn með Stímviðskiptun-
um svokölluðu síðla árs 2007 var að
losa Glitni við hlutabréf í bankanum
og stærsta hluthafa hans, FL Group.
Bankinn hafði keypt hluta þess-
ara hlutabréfa í sjálfum sér á „ólög-
legan“ hátt og átti orðið það mikið
af bréfum í félögunum tveimur að
það var lögbrot. Þetta er meðal þess
sem kemur fram í stefnu slitastjórn-
ar Glitnis gegn fyrrverandi hluthöf-
um og stjórnendum í Glitni og FL
Group.
Bréfin sem seld voru inn í Stím
höfðu verið keypt „ólöglega“ af
starfsmanni Glitnis, Inga Rafnari
Júlíussyni verðbréfamiðlara, vorið
og sumarið 2007 og segir í stefnunni
að þetta hafi verið gert að áeggj-
an stefndu til að auðvelda þeim að
eignast meirihluta í bankanum.
Bankinn þurft svo síðar að losa sig
við þessi bréf og segir í stefnunni
að í stað þess að láta Fjármálaeftir-
litið vita af málinu hafi verið reynt
að leyna því. Ingi Rafnar starfar ekki
lengur í Íslandsbanka, arftaka Glitn-
is.
Í stefnunni er fjallað ítarlega um
Stímviðskiptin. Stím var einkahluta-
félag í eigu ýmissa fjárfesta sem
keypti hlutabréf í Glitni og FL Group
fyrir um 25 milljarða króna í nóvem-
ber 2007, þar af voru tæpir 20 fengn-
ir að láni frá Glitni. Um var að ræða
kúlulán til 12 mánaða á 20 prósent
vöxtum. Félagið keypti í Glitni fyrir
tæpa 16,5 milljarða og í FL Group
fyrir rúma 6,5 milljarða, eða samtals
um 4,9 prósent í báðum félögunum.
Stímmálið er til rannsóknar hjá
sérstökum saksóknara íslenska
efnahagshrunsins.
Jón Ásgeir á bak við Lárus
Í kaflanum um Stímviðskiptin eru
þau rakin í fimm skrefum, allt frá því
hvernig Glitnir stofnaði Stím með
fimm hluthöfum og lánaði félaginu
áðurnefnda fjármuni og þar til við-
skiptin með bréf bankans í sjálfum
sér og stærsta hluthafa sínum voru
gengin í gegn.
Í lok þessarar fimmþættu um-
fjöllunar segir að Jón Ásgeir Jóhann-
esson, helsti eigandi FL Group, hafi
stýrt viðskiptunum í gegnum Lárus
Welding. Þar segir: „Hinn stefndi
Lárus, samkvæmt skipunum Jóns
Ásgeirs Jóhannessonar, ýtti mjög
á eftir Stím-viðskiptunum.“ Sam-
kvæmt þessu virðist skilanefndin
vera að segja að Jón Ásgeir Jóhann-
esson hafi í raun verið maðurinn á
bak við Stímviðskiptin enda eru rak-
in fjölmörg dæmi um það í stefn-
unni að Jón Ásgeir hafi stjórnað Lár-
usi nánast í einu og öllu.
Til dæmis segir í stefnunni á
einum stað: „Í tölvupósti til Jóns
Ásgeirs þann 20. júní 2007 viður-
kenndi Lárus hvernig sambandi
þeirra væri háttað þegar hann kvart-
aði undan skipunum þeim sem Jón
Ásgeir hafði sent honum með því að
segja að Jón Ásgeir kæmi fram við
hann „frekar eins og útibússtjóra en
forstjóra“.“
Jafnframt er vitnað í tölvupósta
frá Jóni frá því í nóvember 2007 þar
sem hann skammar Lárus Weld-
ing vegna aðgerða Glitnis til að
innheimta lán sem félag í hans
eigu, 101 Capital, átti útistandandi.
Starfsmaður bankans hafði sam-
band við konu Jóns Ásgeirs, Ingi-
björgu Pálmadóttur, og lét hana vita
af því að 101 Capital væri í vanskil-
um við bankann. Jón Ásgeir tók sig
þá til og sendi Lárusi tölvupóst þar
sem hann skammaði hann vegna
aðgerðanna með orðunum: „... fólk
sem fær slíka tölvupósta mun hugsa
sig tvisvar um þegar þú segir þeim
að sé best fyrir það að nota einka-
bankaþjónustu Glitnis.“
Fjölmörg fleiri slík dæmi um
hvernig Jón Ásgeir var skuggastjórn-
andi í Glitni er að finna í stefnunni
og má því nánast fullyrða að hann
hafi verið maðurinn á bak við Stím-
viðskiptin.
Reynt að hylma yfir
Í stefnunni er fjallað um það hvernig
reynt var að hylma yfir Stímviðskipt-
in gagnvart eftirlitsaðilum, meðal
annars það mikla tap sem viðskiptin
leiddu yfir bankann.
Í stefnunni segir að þessi yfir-
hylming hafi farið þannig fram að
þeim bréfum í Glitni og FL Group
sem sett höfðu verið inn í Stím var
dreift inn í fjögur félög. Ástæðan fyr-
ir því að þetta var gert var sú að þá
myndi Stím ekki koma fram á listum
yfir stærstu hluthafa bankans sem
meðal annars voru sendir til Fjár-
málaeftirlitsins. Þess vegna var erf-
iðara fyrir opinbera aðila að átta sig
á því að viðskiptin hefðu farið fram.
Vitnað er í tölvupóst frá fram-
kvæmdastjóra hjá Glitni, Rósant Má
Torfasyni, til Lárusar Welding þar
sem sá fyrrnefndi staðfesti að Stím
hefði verið skipt upp í nokkur félög.
Í tölvupóstinum til Lárusar sagði
Rósant að þetta hefði verið gert til
að koma í veg fyrir að Stím „... væri
á lista bankans yfir stórar áhættu-
skuldbindingar sem og á listanum
yfir stærstu hluthafana.“ Því virð-
ist sem stjórnendur Glitnis hafi vit-
að nákvæmlega hvað þeir voru að
gera í Stímviðskiptunum og reynt að
leyna því.
Rósant Már Torfason er í leyfi frá
störfum í Íslandsbanka eftir að hon-
um var stefnt í öðru máli af skila-
nefnd Glitnis.
Áhættunni leynt
Í stefnunni eru nefndar ýmsar
ástæður fyrir því hvaða tilgangi það
þjónaði fyrir hina stefndu að búa
Stímviðskiptin til. Ein af ástæðun-
um sem er nefnd er sú að með því
að búa til þetta leppfélag var bank-
inn búinn að leyna þeirri ólöglegu
áhættu sem bankanum stafaði af
því að eiga of mikið af hlutabréfum
í sjálfum sér og stærsta hluthafa sín-
um, FL Group. Þetta er helsta ástæð-
an fyrir Stímviðskiptunum.
Önnur ástæða sem nefnd er til
sögunnar er sú að með viðskipt-
unum gat bankinn losað sig við
nokkurt magn bréfa í FL Group án
þess að hlutabréfaverð í félaginu
lækkaði. Ef hlutabréfin hefðu verið
seld á markaði hefðu hlutabréf í FL
Group að öllum líkindum lækkað
til muna.
Niðurstaða stefnunnar er því sú
að hinir stefndu hafi grætt á við-
skiptunum en að bankinn hafi tap-
að nærri 24 milljörðum króna en
nokkrum vikum eftir Stímviðskipt-
in komst lánasvið bankans að því að
Stím væri verðlaust félag og að bæði
lánin til þess væru töpuð.
Það er meðal annars vegna þess-
ara Stímviðskipta sem bankinn kref-
ur hin stefndu um á þriðja hundrað
milljarða króna í skaðabætur fyrir
það hvernig farið var með bankann
þegar þau stjórnuðu honum.
INGI F. VILHJÁLMSSON
fréttastjóri skrifar: ingi@dv.is
... fólk sem fær slíka tölvupósta
mun hugsa sig tvisvar
um þegar þú segir því að
það sé best fyrir það að
nota einkabankaþjón-
ustu Glitnis.
n Jón Ásgeir Jóhannesson
n Ingibjörg Pálmadóttir
n Þorsteinn M. Jónsson
n Hannes Smárason
n Pálmi Haraldsson
n Lárus Welding
n Jón Sigurðsson
n Pricewaterhouse Coopers
Hin stefndu í
Glitnis-málinu
Stýrði Lárusi Welding Í stefnunni er fjallað ítarlega um það
hvernig Jón Ásgeir Jóhannesson handstýrði Lárusi Welding,
forstjóra Glitnis. Lárus keyrði Stímviðskiptin í gegnum bankann
þrátt fyrir nokkra gagnrýni frá starfsmönnum hans.