Dagblaðið Vísir - DV - 14.05.2010, Side 18

18 FÖSTUDAGUR 14. maí 2010 FRÉTTIR
Í Bandaríkjunum koma um fimmtán
til tuttugu og fimm tilfelli upp á ári
þar sem foreldrar, sem að öllu öðru
leyti höfðu staðið sig vel í foreldra-
hlutverkinu, gleyma ungbörnum
sínum í aftursæti bíla klukkustund-
um saman með þeim afleiðingum
að þau deyja hægum dauðdaga úr
ofhitnun. Á meðan eru grunlausir
foreldrar þeirra að sinna hversdags
amstri.
Þegar þessir hörmungaratburðir
gerast, eru staðreyndir málsins oft-
ast þær sömu. Álag og stress verður
þess valdandi að dagleg rútína fer úr
skoðrum og af einhverjum ástæð-
um gleyma foreldrar börnum sín-
um hreinlega í bílnum. Stundum
klukkutímum saman. Í rannsókn
sem blaðið Washington Post gerði á
síðasta ári, kom fram að foreldrar úr
öllum stéttum samfélagsins, mennt-
aðir og ómenntaðir, ríkir og fátækir,
hafa gert þessi afdrifaríku mistök
á síðustu árum. Fyrir greinina fékk
höfundurinn hin eftirsóttu Pullitzer-
verðlaun á síðasta ári. Þessi grein er
byggð á verðlaunagreininni.
Hver gleymir barninu sínu?
Áður en loftpúðar í bílum voru
kynntir til sögunnar, var það tiltölu-
lega sjaldgæft að ungbörn létust af
þessum völdum. Samkvæmt nýleg-
um öryggisreglum þurfa bílastólar
fyrir ungabörn að vera í aftursæt-
um af þeirri ástæðu að loftpúðarnir
geta valdið börnum miklum skaða.
Um það leyti sem þessi regluerð var
sett fjölgaði þessum hörmulegu til-
fellum til muna. Enginn sá það hins
vegar fyrir að það hefði í för með sér
aukna hættu á að foreldrar gleymdu
börnum sínum í bílum. Hver láir
þeim það svo sem, hvers konar
manneskja myndi gleyma barninu
sínu klukkustundum saman?
Sem fyrr segir hefur fólk úr öll-
um stéttum samfélagsins gert þessi
mistök á síðustu árum. Washington
Post nefnir að meðal þeirra sem hafa
gerst sekir um þessi mistök séu lög-
reglumaður, endurskoðandi, her-
maður, sjúkraflutningamaður, raf-
virki, námsmaður, hjúkrunarkona,
skólastjóri, háskólakennari og pit-
subakari. Listinn er ekki tæmandi.
Þrisvar á einum degi
Árið 2008 gerðist það þrisvar
sinnum á einum degi, víðs veg-
ar í Bandaríkjunum, að foreldrar
gleymdu ungbörnum sínum í bíl-
um. Í öllum tilvikum dóu börn-
in úr ofhitnun. Málin eru að sumu
leyti ólík, en öll eru þau eins að einu
leyti; hið hræðilega augnablik þegar
foreldrið uppgötvar mistök sín, yfir-
leitt eftir símtal frá maka þegar það
rennur skyndilega upp fyrir mann-
eskjunni að barnið hafi gleymst úti í
bíl klukkustundum saman. Það sem
bíður foreldranna er líklega versta
tilfinning í heimi.
Í einu tilvikinu reyndi foreldri að
hrifsa byssu af lögreglumanni sem
kom á vettvang til þess að fyrirfara
sér. Foreldrið vildi ekki lifa með því
alla ævi að hafa gleymt barninu sínu
úti í bíl.
Í nokkrum öðrum tilvikum hafa
foreldrar ekið alla leið á leikskólann
eða til dagmömmunnar til þess að
sækja barnið sitt að loknum vinnu-
degi, aðeins til þess að komast að
því að þau keyrðu barnið aldrei
þangað um morguninn. Í stað þess
hafði barnið kvalist í hitanum í bíln-
um allan daginn án þess að foreldr-
arnir yrðu nokkurs varir.
Forstjóri stórfyrirtækis í Banda-
ríkjunum skildi ekki í því einn dag-
inn að í þrígang fór hreyfiskynjari í
bílnum hans í gang, þar sem hon-
um var lagt fyrir utan vinnuna. Þri-
svar sinnum yfir daginn fór hann
út á bílastæði til þess að slökkva á
viðvörunarhljóðinu með fjarstýr-
ingunni. Það var ekki að sjá að neitt
væri að bílnum og hann grunaði að
kerfið væri bilað. Hann vissi ekki að
ungbarn hans hafði gleymst í aftur-
sæti bílsins um morguninn. Þegar
hann loksins kláraði vinnudaginn
kom hann að barninu sínu í aftur-
sætinu. Það var orðið um seinan.
Barnið var dáið.
Glæpur eða mistök?
Deilt hefur verið um hvernig for-
eldrar eiga að axla ábyrgð á gjörðum
sínum. Flestir geta verið sammála
um að þetta eru ömurleg og ófyr-
irgefanleg mistök, en ekki eru allir
sammála um hvort slík vanræksla
geti talist glæpur. Samkvæmt tölum,
sem Washington Post safnaði sam-
an, voru 40 prósent mála af þessu
tagi flokkuð sem hrikaleg slys og þar
við sat af hálfu yfirvalda. Minni for-
eldranna brást illilega og það verður
þess valdandi að þau munu lifa með
sektarkennd alla sína ævi, miklu
verri sektarkennd en nokkur dómari
gæti kallað fram með fangelsisdómi.
Í 60 prósentum tilvika hafa yfirvöld
komist að þeirri niðurstöðu að um
svo grófa vanræsklu af hálfu foreldra
hafi verið um að ræða, að óumflýj-
anlegt sé að ákæra fyrir manndráp
af gáleysi.
Til eru dæmi þar sem sambæri-
leg mál hafa fengið gjörólíka með-
ferð í réttarkerfinu. Rafvirkinn Andr-
ew Culpepper sótti ungan son sinn
til foreldra sinna, keyrði heim og fór
inn þar sem hann sofnaði. Á með-
an dó sonur hans af völdum ofhitn-
unar úti í bíl. Hann var ekki ákærð-
ur fyrir manndráp af gáleysi. Í öðru
sambærilegu máli var Miles Har-
rison, pabbi lítils drengs, ákærður
fyrir manndráp af gáleysi. Hann var
hnepptur í gæsluvarðhald og fanga-
mynd þar sem hann sést fölur og
niðurbrotinn birtist af honum í dag-
blöðum og í sjónvarpi.
Ættleiddi son af
munaðarleysingjaheimili
Réttarhöldin yfir Harrison voru til-
finningaþrungin. Eiginkona hans
bar vitni um hvernig þau hjónin,
sem bæði voru komin á fimmtugs-
aldur, höfðu þráð lengi að eignast
barn. Eftir áralanga baráttu náðu
þau að ættleiða 18 mánaða gaml-
an son frá munaðarleysingjaheim-
ili í Rússlandi. Nágrannar Harrison
báru einnig vitni um hvernig hann
virkaði alltaf sem ástríkur og um-
hyggjusamur pabbi, þegar hann lék
við son sinn á grasflötinni fyrir utan
heimilið. Systir hans bar vitni um að
hún hefði unnið með bróður sínum
að því í fjórar vikur að velja bestu
dagmömmuna fyrir drenginn þar
sem hann þurfti sérstaka aðhlynn-
ingu eftir vistina á munaðarleys-
ingjaheimilinu.
Á endanum var Harrison sýkn-
aður af ákæru um manndráp af gá-
leysi. Þegar dómurinn var kveðinn
upp, sat Harrison með leikfang sem
sonur hans átti og grét hástöfum.
Hann reyndi að standa upp þegar
dómarinn hafði lokið máli sínu en
féll í gólfið.
En fyrst mál af þessu tagi telj-
ast ekki vera manndráp af gáleysi,
hvað eru þau þá? Slys? Mark Wars-
chauer, prófessor í kennslufræði
við University of California, vill ekki
meina það. „Orðið „slys“ lætur það
hljóma eins og þetta hafi verið eitt-
hvað sem ekki var hægt að koma í
veg fyrir. Orðið „tilvik,“ lýsir þessu
heldur ekki,“ segir hann. Warschau-
er talar af reynslu. Einn dag sumarið
2003 var hann á leið úr hádegismat
og gekk fram hjá bílnum sínum sem
var lagt fyrir utan byggingu skólans.
Hópur fólks hafði umkringt bílinn
og lögreglumaður var í þann mund
að brjóta rúðuna í bílnum. Hann
gekk hröðum skrefum að bílnum
sínum til þess að átta sig á því hvað
UNGBÖRN SEM DEYJA Í BÍLUM
Á hverju ári deyja um 15 til 25 ungbörn í
Bandaríkjunum vegna þess að foreldrar
þeirra gleyma þeim í barnastólum í bílum
klukkustundum saman. Börnin deyja af
völdum ofhitnunar. Í langflestum tilfell-
um hefur álag í vinnu hjá foreldrum orð-
ið þess valdandi að þau gleyma að keyra
ungbörn sín til dagmömmu á morgnana
og þau kveljast allan daginn í hitanum.
Sumir foreldrar hafa verið ákærðir fyrir
manndráp af gáleysi.
VALGEIR ÖRN RAGNARSSON
blaðamaður skrifar: valgeir@dv.is
Stundum lítum við á myndirn-
ar saman og eiginkona
mín brotnar saman og
grætur. Hún reynir að
láta mig ekki sjá það,
en það fer ekki framhjá
mér og sektarkenndin
étur mig upp að innan.