Dagblaðið Vísir - DV - 28.01.2011, Qupperneq 15

Fréttir | 15Helgarblað 28.–30. janúar 2011
Ógnar réttindum
fÓlks til mÓtmæla
n Málaferlin gegn níumenningunum vekja heimsathygli n Sameinuðu þjóðirnar
vöruðu við því að 100. grein hegningarlaga gæti ógnað réttindum mótmælenda
Málaferli íslenska ríkisins gegn níu-
menningunum svokölluðu sem
ákærðir eru fyrir árás á Alþingi vekja
sífellt meiri athygli utan landstein-
anna. Á þriðjudaginn birtist grein í
The Guardian þar sem fram kom að
níumenningarnir væru sóttir til saka
á Íslandi fyrir glæp sem þeir hefðu
ekki framið. Þá kom þar fram að í
apríl árið 2005 hefði Mannréttinda-
skrifstofa Sameinuðu þjóðanna var-
að við því að 100. grein hegningar-
laganna væri of víðtæk – svo víðtæk
að hætta væri á að hún gæti ógnað
löglegum aðgerðum fólks í lýðræð-
isþjóðfélagi, þá sérstaklega þátttöku
í mótmælum.
Þá birti danska fréttasíðan  Mod-
kraft  frétt á miðvikudaginn þar sem
aðaláherslan var lögð á að sönnun-
argögnum í máli níumenninganna
hefði verið eytt. Eins og fram hefur
komið lýsti yfirmaður þingvarða Al-
þingis því yfir í réttarsal að ekki væri
til myndbandsupptaka af átökunum
í þinghúsinu þar sem öllum upptök-
um, nema fjórum mínútum, hefði
verið eytt.  Verjendur hafa sagt að
þær fjórar mínútur sýni brenglaða
mynd af atburðarásinni. Í The Guar-
dian er þessu lýst sem einhverju því
átakanlegasta sem hafi átt sér stað í
réttarhöldunum. Á finnsku fréttasíð-
unni Takku hafa verið birtar þýðing-
ar á helstu punktum réttarhaldanna,
en aðstandendur níumenninganna
hafa haldið úti bloggi á slóðinni
rvk9.org þar sem réttarhöldunum er
lýst í beinni.
Athugasemd við 100. grein
Í umfjöllun The Guardian um mál-
ið segir að níu einstaklingar hafi
verið leiddir fyrir dóm á Íslandi fyr-
ir það að hafa gengið inn í þinghús-
ið þann 8. desember, en að þeir eigi
yfir höfði sér allt að lífstíðardóm þrátt
fyrir algjöran skort á sönnunargögn-
um. Bent er á að Lára V. Júlíusdóttir,
saksóknari í málinu, hafi ekki enn-
þá getað sýnt fram á að hin ákærðu
hafi nokkru sinni komið inn í Alþing-
ishúsið, þó að ljóst sé að sum þeirra
hafi verið í húsinu þennan dag. Einu
sönnunargögnin sem eftir standa
séu þau að þann 8. desember hafi
30 manns reynt að komast upp á al-
menningspalla Alþingis til þess að
lesa yfirlýsingu.
Eins og fyrr segir gerði Mannrétt-
indaskrifstofa Sameinuðu þjóðanna
athugasemd við 100. grein hegning-
arlaganna árið 2005 á þeim forsend-
um að hún væri of víðtæk og gæti
ógnað réttindum fólks til friðsam-
legra mótmæla. Ekkert var aðhafst í
málinu. Í umfjöllun The Guardian er
bent á að 100. greinin heyri undir ís-
lenska hryðjuverkalöggjöf en að at-
hæfi níumenninganna sé álitið alvar-
legra en hryðjuverk fyrir íslenskum
dómstólum – fyrir árás á Alþingi sé
lágmarksrefsing á meðan engin slík
sé við hryðjuverkum.
Þingverðir með heyrnartól
Í umfjöllun blaðsins um málið er
sagt frá því að Össur Skarphéðinsson
utan ríkisráðherra hafi árið 1976 tekið
þátt í mótmælum á pöllum Alþingis
rétt eins og níumenningarnir, þá hafi
fleiri gert hið sama en enginn verið
kærður fyrr en nú. Össur bar sjálfur
vitni fyrir dómi í síðustu viku og sagð-
ist hann meðal annars oft hafa heyrt
meiri læti í þingsal en umræddan 8.
desember þegar hin meinta árás á Al-
þingi á að hafa átt sér stað.
Margt við málaferlin gegn níu-
menningunum vekur athygli inn-
lendra sem og erlendra fjölmiðla en
Pressan vakti til að mynda athygli á
því í síðustu viku að þingverðir sem
mættu fyrir réttinn hefðu verið með
heyrnartól úr talstöðvum sínum all-
an þann tíma sem þeir gáfu vitnis-
burð. Óljóst er hvort með því hafi
verið brotin réttarfarsregla en eðli
málsins samkvæmt getur það vart
talist eðlilegt enda býður slíkt upp á
þann möguleika að menn samræmi
frásagnir sínar fyrir rétti.
Gögn týnd og fundin
Mjög langan tíma tók fyrir Ragnar
Aðalsteinsson, verjanda sakborn-
inga í málinu, að fá afrit af greinar-
gerð um niðurstöðu ríkislögreglu-
stjóra í málinu en í bréfi sem Lára
V. Júlíusdóttir, saksóknari í málinu,
sendi til Héraðsdóms Reykjavíkur 22.
september í fyrra segir að skjalið hafi
„… að öllum líkindum fylgt bréfi lög-
reglustjórans til ríkissaksóknara frá
7. október 2009, en orðið viðskila við
það bréf í gögnum málsins.“ Athygli
vekur að engin áverkavottorð höfðu
borist tíu mánuðum eftir atburðina
eins og fram kemur í greinargerðinni:
„Áverkar brotaþola voru í flestum til-
fellum minniháttar tognanir eða mar.
Á nokkrum sást ekkert. Hef ekki enn
fengið áverkavottorð fyrir lögreglu-
mennina sem voru bitnir.“
Í niðurstöðunni sem hvorki er
dagsett né undirrituð segir að það
eina sem standi eftir í málinu í kjöl-
far lögreglurannsóknar sé að einn
ákærðu hafi bitið lögreglumenn og
átt í átökum við þingverði. Brynjar
Níelsson, verjandi mannsins, benti á
það fyrir dómi að honum hefði ver-
ið haldið niðri: „Honum er haldið af
fjórum til fimm mönnum, hann er
kvalinn, hendur fastar, fætur fastir,
hvað á hann að gera? Þú berst á móti
og það var ekkert eftir nema munn-
urinn sem hann gat hreyft.“ Í Kast-
ljósi þann 20. maí í fyrra var sýnd
upptaka af atviki þar sem þingvörð-
urinn virðist reyna að koma mannin-
um út, en hann fellur á þingvörðinn.
Í umfjöllun um Kolbein Aðalsteins-
son, einn hinna ákærðu, segir með-
al annars orðrétt: „… virðist ekkert
gera af sér annað en að koma gang-
andi inn.“
Samstaða frá
Ameríku og Evrópu
Þann 18. janúar var haldinn upplýs-
ingafundur um málefni níumenning-
anna og ákæru íslenska ríkisins gegn
þeim í Berlín en þangað mættu með-
al annars fulltrúar Attac-samtakanna
og Die Linke-þingflokksins, ásamt
aðstoðarmönnum. Hunko Andr-
ej, þingmaður Die Linke, hefur lýst
yfir áhyggjum af málinu. Hann hefur
sett málið í samhengi við mál breska
njósnarans Marks Kennedy sem kom
hingað til lands til þess að njósna um
og hafa áhrif á aðgerðir umhverfis-
verndarsinna. Segir hann bæði mál-
in vera skýr dæmi um það hvern-
ig þrengt sé að réttindum borgara til
þess að mótmæla í lýðræðisríki.
Réttarhöldin hafa sem fyrr seg-
ir vakið mikla athygli utan landstein-
anna en fjöldi fólks beggja vegna Atl-
antsála hefur lýst yfir samstöðu með
níumenningunum með því að láta
taka myndir af sér með stuðningsyf-
irlýsingu í höndunum sem sjá má á
heimasíðunni rvk.org. Vikuna sem
réttarhöldin stóðu yfir stóð bandaríski
listamannahópurinn Glass Bead Coll-
ective fyrir „skæruliðamyndvörpun“ á
veggi húsnæðis íslenska sendiráðsins
í Washington DC. Í Den Bosch í Hol-
landi fóru fram tónleikar til að vekja
athygli á dómsmálinu og sýna níu-
menningunum stuðning. Þá fór fram
samstöðufundur með níumenning-
unum fyrir utan íslenska sendiráðið í
London og svo mætti áfram telja.
Jón Bjarki Magnússon
blaðamaður skrifar jonbjarki@dv.is
„ Í umfjöllun The Gu-
ardian er bent á að
100. greinin heyri undir ís-
lenska hryðjuverkalöggjöf
en að athæfi níumenning-
anna sé álitið alvarlegra en
hryðjuverk fyrir íslenskum
dómstólum – fyrir árás á
Alþingi sé lágmarksrefsing
á meðan engin slík sé við
hryðjuverkum.
Hin ákærðu Verði þau sem ákærð eru fyrir árás á Alþingi fundin sek eiga þau yfir höfði sér allt að sextán ára fangelsisdóm.
Í dómssal Málið hefur vakið mikla athygli hér á landi og vekur sífellt meiri athygli utan
landsteinanna.