Dagblaðið Vísir - DV - 20.04.2011, Page 37

Umræða | 37Páskablað 20.–26. apríl 2011
Hof kom
okkur á
kortið
Óskar Pétursson Álftagerðisbróðir
verður á laugardaginn með tónleika í
Hofi þar sem syngja meðal annars Diddú
og Raggi Bjarna. Yfirskrift tónleikanna
er léttleiki og skemmtilegheit.
Hver er maðurinn? „Óskar Pétursson,
yngstur Álftagerðisbræðra.“
Hvar ertu uppalinn? „Álftagerði í
Skagafirði. En ég hef búið á Akureyri síðan
1973 þannig að ég fer nú bráðum að verða
Akureyringur.“
Hvað drífur þig áfram? „Það er bara
lífsgleðin. Syngjandi skagfirsk sveifla alla
daga.“
Hvað er það fyrsta sem þú gerir á
morgnana? „Ætli ég segi ekki bara eins og
læknirinn: Ég opna bara augun og geispa.“
Með hverjum heldurðu í enska? „Ég er
ekkert í boltanum. Ætli ég verði ekki að
halda með Liverpool samt vegna sonar
míns. Menn geta samt alveg pantað mig til
hinna og þessara liða að vild.“
Hvernig slapparðu af? „Þá steinsofna ég
bara uppi í sófa.“
Hvernig tónleikar verða þetta á laugar-
daginn? „Aðalsmerki þeirra verður léttleiki
og húmor. Þess vegna er ég nú að fá þessa
yndislegu Sunnlendinga með mér, Diddú og
Ragga Bjarna. Þau eru nú ekki beint þekkt
fyrir að vera fúl. Gunni Þórðar sér svo um að
stýra tónlistinni.“
Hvað er Hof búið að gera fyrir menn-
ingarlífið á Akureyri? „Þetta er nú bara
búið að koma okkur hraustlega á kortið.
Menn sem drógust ekki frá sjónvarpinu hér
í eina tíð eru að koma á hvern viðburðinn
á eftir öðrum. Aðsóknin hefur verið mikil,
alveg langt fram úr væntingum. Við áttum
náttúrulega engin hús nema kirkjurnar sem
eru samt líka mjög góðar.“
Hvað á að gera annað skemmtilegt um
páskana? „Ég hef bara ekkert hugsað út í
það. Ætli maður reyni ekki að fá sér góðan
mat á páskadag. Ég fer ekkert á skíði eða
neitt þannig. Ég er óttalegur durgur þegar
kemur að þeim.“
Hvað færðu stórt páskaegg? „Sko, ef ég
fæ ekki egg númer sex eða átta fer ég í fýlu.
Ég var sjálfur búinn að kaupa egg númer
fjögur handa tengdadóttur minni en ég féll
um daginn þegar konan var ekki heima og
borðaði það. Ég þarf því að kaupa annað
handa henni.“
„Nei, það geri ég ekki.“
Daníel Engilbertsson
60 ára vélsmiður
„Já, mig langar í egg úr dökku súkkulaði.“
Nathan Hall
28 ára tónskáld
„Já, það ætla ég svo sannarlega að gera.“
Símon Birgisson
26 ára fréttamaður
„Að sjálfsögðu.“
Ársól Þóra Sigurðardóttir
17 ára nemi
„Nei.“
Róbert Karl Lárusson
21 árs nemi
Maður dagsins
Borðar þú páskaegg á páskunum?
Listasýningin Koddu stendur nú yfir í Hugmyndahúsi háskólanna Upphaflega átti sýningin að vera í Listasafni Árnesinga en fyrir því fékkst ekki leyfi
safnstjóra. Sýningin sýnir margar aðalpersónur góðærisins í kómísku ljósi. MyND RÓBERt REyNiSSoN
Myndin
Dómstóll götunnar
F
ólksfjölgunin, atvinnusköpun-
in og lífskjörin hafa verið höf-
uðverkur í að minnsta kosti
hálfa aðra öld. Nú virðast vera
komin kaflaskil við að halda þjóðinni
á réttum kili. Er hjól lífskjarabyltingar-
innar farið að snúast afturábak?
Rætur lífskjaranna
Einhver mesta kjarabót íslensks
vinnumarkaðar voru fólksflutning-
arnir vestur um haf. Almennt er talið
að 15 til 20 þúsund manns hafi flust
þangað milli 1870 og 1914. Menn geta
gert sér í hugarlund afleiðingarnar ef
þetta fólk hefði ekki farið. Í mörgum
sjávarbyggðum voru allt upp undir 40
prósent íbúa á sveitarstyrk svo seint
sem 1939.
Önnur helsta kjarabót lands-
manna var framleiðniþróunin er-
lendis. Iðnaðurinn þar var ekki að-
eins stórvirkur heldur voru tæki og
húsnæði nýtt allan sólarhringinn.
Um 1950 notuðu menn enn kerrur
og skóflur við vegalagningu víða um
landið. Um 1980 var enn verið að
verka saltfisk eins og um 1850. Og enn
er fiskvinnslan afar mannfrek.
Þriðji þátturinn var nýting endur-
nýjanlegra auðlinda. Hvar væri land-
inn staddur ef hann hefði ekki haft
þessar auðlindir? En eiginlega voru
þær þrautalending því ef svipuð at-
vinnusköpun hefði átt sér stað og í
Danmörku hefðu auðlindirnar verið
nýttar sem varahjól og gripið til þeirra
í hallæri.
Fjórði þátturinn voru minnkandi
umsvif landbúnaðarins og annarra
verndaðra atvinnugreina. Þessi rekst-
ur er álíka gáfulegur og að reisa virkj-
anir með kerrum og skóflum.
1939 voru landsmenn eiginlega
komnir á vonarvöl. Þá gaf stríðið
þeim gálgafrest til að leysa atvinnu-
vandann. Og kalda stríðið í framhaldi
af því. Og stúlkurnar okkar sungu
„Það er draumur að vera með dáta og
dansa fram á nótt“. Sama átti sér stað
þegar síldarstofninn hrundi 1967. Það
varð lán í óláni að stríð braust út fyr-
ir botni Miðjarðarhafs. Súesskurð-
ur lokaðist og sigla varð með olíuna
suður fyrir Góðrarvonarhöfða. Þá
skapaðist vinna fyrir atvinnulausa
iðnaðarmenn í Svíþjóð við að byggja
risastór olíuskip.
Kjarabæturnar hér að ofan tengj-
ast fyrst og fremst ytri aðstæðum:
Það vantaði fólk í Vesturheimi.
Íslendingar voru háðir viðskiptum
við Evrópu og nutu þeirra.
Útfærsla landhelginnar tókst með
stuðningi frá útlöndum.
Nýting orkulindanna varð mögu-
leg gegnum erlend fyrirtæki og fjár-
magn frá útlöndum.
Þátttaka í tollabandalögum stuðl-
aði að hagræðingu atvinnugreina.
Hagnaður sprottinn af hernaðar-
brölti annarra.
Leppstaða og austurfarar
Í dag er komið að þáttaskilum. At-
vinnulausir á bótum eru um 9 pró-
sent vinnuaflsins. Ef tekið er mið af
fjölda glataðra starfa, fjölgun nema
og brottfluttra er talan líklega um 20
prósent. Hagspekingar sjá enga lausn.
Þeir telja að ekkert hafi hent eftir mis-
heppnaðar tilraunir með innréttingar
Skúla fógeta. Þessu fólki sé ekki við-
bjargandi. Ekkert annað sé framund-
an en 10 prósenta atvinnuleysi því
auðlindir sem áttu að vera varaforði
séu að verða fullnýttar og að snjöllu
nýsköpunarhugmyndirnar verði
sjaldnast að veruleika hvað þá heldur
að þeim fylgi mörg ný störf.
Stjórnvöld hafa engar lausnir. At-
vinnuleitendur sækja linnulaust
námskeið í söðlasmíði og kjólasaum
eða í tölvum til að skapa verkefni fyr-
ir tölvuskólana. Hjá velferðarráðu-
neytinu hafa verið þróuð grunn-
neysluviðmið fyrir ísöld þeirra sem
úti frjósa. Í þeim flokki er gert ráð
fyrir „gluggakaupum“, Rauðakross-
fötum, engum bóka- eða tímarita-
kaupum, ferðalögum, leikhúsferð-
um, tónleikum í Hörpu, bíóferðum,
veitingahúsaheimsóknum, vín- eða
tóbaksneyslu eða tannlækningaferð-
um. Þessi flokkur á að versla í Bónus
á matarkynningum, nota almenn-
ingssamgöngur, fara á útsölur, fara í
matarraðir mannúðarsamtaka, nota
sundlaugar og horfa á áramótaskaup
RÚV. Einstaklingum í þessum flokki
eru ætlaðar 86.530 krónur með hús-
næðiskostnaði.
Aftur til Noregs
Sem gefur að skilja hefur slíkt ástand
áhrif á gerð kjarasamninga. Nú er
komin sú furðulega staða að gjald-
þrota atvinnurekendur færa sig upp
á skaftið og leppa samningana með
kröfu um ríkulegan heimanmund
stjórnvalda. Enginn geti án hand-
ónýtra atvinnurekenda verið og
slyppir og snauðir vilji þeir ekki gift-
ast brúði alþýðunnar nema þeir fái
heimanfylgju fyrir sína leppun. Þeir
einoki íslenska biðlamarkaðinn því
erlendir biðlar hafi ekki áhuga á ís-
lensku kvonfangi sem mæli bara á
íslensku og sé því ekki gjaldgengt
erlendis. Þessum króki hyggst rík-
isstjórnin, í samráði við brúðina,
mæta með bragði; kenna atvinnu-
leitendum norsku til að þeir geti
söðlað um og horfið aftur á fornar
heimaslóðir.
Leppstaða vinnumarkaðarins
Kjallari
Sævar
tjörvason
MyND RÓBERt REyNiSSoN