Dagblaðið Vísir - DV - 29.04.2011, Side 34

34 | Viðtal 29. apríl–1. maí 2011 Helgarblað
„Verðbólga kemur og fer og hagvöxtur hækk-
ar og lækkar. En þegar búið er að eyðileggja
náttúru landsins þá færðu hana aldrei aftur.
Mér finnst vanta í hugarfar okkar almennt að
hugsa um það fyrst og fremst sem kemur aldrei
aftur. Við verðum að vera trú því sem er í okkar
umsjá, í því felst gæfa kynslóðanna og virðing.
Það þarf ekkert að blása þetta upp sem eitthvað
sem er fallegast eða best í heimi, þetta er bara
það sem við eigum og þurfum að passa,“ segir
Guðfríður Lilja.
„Á tímum sem þessum verðum við líka að
sjá allt það góða í kringum okkur. Það eru litlar
þjóðargersemar úti um allt. Ungbarnasund
Snorra í Mosfellsbæ er ein slík, fiskbúðin á
Freyjugötu, Sundlaug Vesturbæjar, Lára Hanna
nágranni minn, Páll Óskar, það er allt morandi
af litlum gersemum. Það er margt gott búið að
gerast og margt gott sem við eigum inni, við
bara megum ekki láta doðann ná yfirtökunum.“
Hamingjuríkasti og erfiðasti tími lífsins
Guðfríður Lilja hefur setið á þingi á þessum
miklu umbrotatímum í íslensku þjóðfélagi.
Þetta hafa verið henni erfið tvö ár í vinnunni en
á sama tíma og allt hefur verið að sjóða upp úr
á Alþingi hefur hamingjan flogið fjöllum hærra
heima fyrir. „Þetta hefur verið sérstakur tími
í lífi mínu því ég er búin að eignast tvö börn,
börn sem ég hef beðið eftir allt mitt líf. Á Al-
þingi vildum við öll bretta upp ermar og reyna
að gera eitthvað gott. Ég fór inn með því hugar-
fari og er áfram inni með það hugarfar. Ég veit
hvað ég sagði í kosningabaráttunni við fólk sem
trúði mér og mér ber því sú skylda að tala áfram
fyrir þeim sjónarmiðum sem ég gerði fyrir
kosningar. Það er það sem ég ætla mér að gera.
Þegar ég lít til baka skammast ég mín gagn-
vart sambýliskonu minni því fyrstu vikurnar
og mánuðina eftir fæðingu sonar okkar var ég í
vinnunni frá því eldsnemma á morgnana fram
á kvöld. Sonur okkar veiktist eftir fæðinguna
og það var bara stórkostlegu starfsfólki Land-
spítalans að þakka að ekki fór illa. Þetta var á
sama tíma og Evrópusambandsaðildin var fyrir
þinginu. Það allt saman olli gríðarlegum sárum
innan VG, sárum sem ég var að reyna að hjálpa
til við að græða, svo bættist Icesave við og fleiri
erfið mál, þetta ætlaði engan endi að taka,“ seg-
ir Guðfríður Lilja og bætir við:
„Maður er viðkvæmur eins og allir vita
svona rétt eftir fæðinguna. Það voru líka smá
erfiðleikar hjá mér á meðgöngunni. Dóttir
okkar fæddist voða pen og sæt. Hún var ellefu
merkur þegar hún fæddist. Við vorum daga og
nætur að hjálpa henni og kenna að taka brjóst.
Ég fékk endurtekin sár og sýkingar, það var
eins og verið væri að pynta mig með ryðgaðri
sög. Konan mín er ljósmóðir þannig að ég var
með 24 tíma stuðning en samt var þetta mjög
erfitt. Mér finnst undarlega mikið þagað um
hvað þessar vikur og jafnvel mánuðir eftir fæð-
ingu taka rosalega á. Ég grét ábyggilega á hverj-
um einasta degi fyrstu vikurnar. Þetta hefur því
verið hamingjuríkasti tími lífs míns en um leið
einn sá strembnasti.“
Þjóðin róttækari en þingið
„Ég hef trú á þjóðaratkvæðagreiðslum al-
mennt,“ segir hún aðspurð um Icesave-kosn-
inguna um daginn. „Ég hef trú á að ef lögð
væri fyrir þjóðina einkavæðingin á HS Orku og
Magma myndu jafnvel ýmsir kjósendur Sjálf-
stæðisflokksins hafna þeim gjörningi. Þetta
eru okkar auðlindir. Þjóðin er á margan hátt
róttækari en þingið og þetta fúna flokkakerfi
sem við búum við. Þjóðaratkvæðagreiðsla eflir
vitund fólks og almenna þekkingu þess á mál-
unum. Það er líka þannig á Íslandi, enn sem
komið er, að fólk tekur atkvæði sitt virkilega
alvarlega. Það fannst mér sjást best í Icesave-
kosningunum. Inni á Alþingi eru alls konar
pólitískar innherjapælingar sem hafa undar-
leg áhrif á hvernig fólk greiðir atkvæði. Það þarf
að virkja þessa róttækni sem ég hef trú á að sé
í samfélaginu,“ segir Guðfríður sem heldur að
fólk sé komið með upp í kok af pólitík en það
hryggir hana.
„Það er viss tragedía fólgin í því vegna þess
að þegar búsáhaldabyltingin átti sér stað var
svo flott hvernig allir urðu virkir. Það fór flóð-
bylgja um samfélagið allt. Það er þessi virkni
hvers og eins sem mun breyta samfélagi á end-
anum miklu frekar en þessi ríkisstjórn eða hin.
Ég hef orðið fyrir miklum vonbrigðum með
margt. Ég hefði viljað sjá miklu róttækari hluti
gerast á ýmsum sviðum. Á mýmörgum sviðum
þar sem virkja átti kraftinn til breytinga var það
ekki gert. En mig langar ekki til að tala um von-
brigðin heldur vonina. Spurningin er frekar
hvað kemur okkur áfram þannig að við getum
byggt upp betra land. Margt gott hefur gerst og
mun gerast. Þannig er betra að virkja vonina og
finna tækifærin.“
Enn von fyrir auðlindir og náttúru
Mikil ólga hefur verið innan Vinstri grænna
síðast liðna mánuði og vikur en á dögunum
samþykktu þrír þingmenn flokksins, Atli Gísla-
son, Lilja Mósesdóttir og Ásmundur Einar
Daðason vantrauststillögu Sjálfstæðisflokksins
gegn ríkisstjórninni. Guðfríður Lilja sagði nei
við vantrausti en hver er ástæða þess að hún
fylgdi ekki félögum sínum í „órólegu deild-
inni“?
„Ég lít svo á að þessi ríkisstjórn sé sú eina
þar sem enn er von um að við framfylgjum til
framtíðar ábyrgri stefnu í umhverfismálum
og róttækri stefnu í auðlindamálum í þágu al-
mennings. Það er bara þetta ríkisstjórnar-
mynstur sem gefur von um þetta og þess vegna
ætla ég að halda áfram að berjast innan þessa
ríkisstjórnar samstarfs. Við vitum alveg að Sjálf-
stæðisflokkurinn mun ekki fara í ríkisstjórn til
að vernda náttúruna eða tryggja almannaeign
auðlinda. En þetta flokkakerfi er held ég ekki
komið til að vera. Pólitík framtíðarinnar verður
meira byggð á beinu lýðræði og annarri nálgun
en þeirri sem hefur verið hingað til,“ segir Guð-
fríður Lilja.
Virðir þremenningana
„Ég ætla ekki að leggja dóm á það hvort þetta
hafi verið gott eða vont. Aðalatriðið er að ég ber
virðingu fyrir öllum þremur,“ segir Guðfríður
Lilja um þau Atla, Ásmund og Lilju sem geng-
in eru úr þingflokki VG og lýstu yfir vantrausti
á ríkisstjórnina í síðustu viku. „Þau hafa verið
og eru trú ýmsum mjög góðum málefnum og
málstað. Þau hafa bara misst trúna á þessa
ríkisstjórn eins og fjölmargir kjósendur. Ég vil
samt byggja upp trúna og byggja upp vonina til
áframhaldandi verka. Óróleiki er afl róttækra
breytinga, því má aldrei gleyma,“ segir hún.
„Hvernig var þetta þegar Sjálfstæðisflokkur
og Framsókn voru í ríkisstjórn? Nú þegar horft
er til baka skilur enginn af hverju fólkið í þess-
um flokkum reis ekki upp þegar stefndi í óefni.
Svo þegar einhver syndir ekki með straumnum
í dag þá ætlar allt vitlaust að verða. Það kostar
baráttu að breyta samfélagi. Það kostar bar-
áttu við LÍÚ og Samtök atvinnurekenda að
breyta kvótakerfinu. Það kostar baráttu við
Ross Beaty, alla hans íslensku útrásarvíkinga
og óttaslegið stjórnkerfi að vinda ofan af einka-
væðingu í orkugeiranum. Þá fer líka hræðslu-
áróður valdkerfisins á fullt en þá er um að gera
að láta ekki blekkja sig. Allar breytingar kosta
baráttu, við megum ekki gleyma því þegar okk-
ur finnst nóg um, lognmollan verður á endan-
um dýru verði keypt,“ segir Guðfríður.
Uppákoman talar fyrir sig sjálf
Guðfríður Lilja er nýkomin aftur á þing eftir
barneignarleyfi en daginn sem hún sneri til
baka var hún sett af sem þingflokksformaður. Í
viðtali við DV.is 10. apríl sagði hún: „Mér kemur
á óvart að hreyfing sem kennir sig við femínisma
og kvenfrelsi gangi fram með þessum hætti og
setji af konu sem er að koma úr fæðingarorlofi.“
Hvað finnst henni um þetta núna? „Ég hef
margt og mikið um þetta að segja en vil ekki eyða
kröftunum í það. Við þurfum að einblína á sam-
félagið en ekki innyfli VG. Ég held að það reyn-
ist öllum konum erfitt að snúa aftur til vinnu að
loknu fæðingarorlofi. Mér finnst í reynd dóttir
mín enn alltof lítil til að fara frá henni, sjö mán-
aða og hún er enn á brjósti. En ég var staðráðin
í að koma aftur jákvæð og uppbyggileg og með
þeim eina tilgangi að leggja gott til. Þessi upp-
ákoma hjá VG talar fyrir sig sjálf. Nú er verkefnið
bara að hefja sig yfir þetta, einblína á málefnin
og framtíðina og hvernig við ætlum að reyna að
gera samfélaginu okkar gott eins og við vorum
kosin til.“
Sonurinn ætti að vera yfir „órólegu
deildinni“
Pólitíkin er skilin eftir í rykinu. Blaðamaður
vill enda á skemmtilegri nótum og biður Guð-
fríði Lilju um að ræða um börnin sín, Harald
Áss, að verða tveggja ára, og Sveindísi Eiri, sjö
mánaða. Hún ljómar einfaldlega við tilhugs-
unina og virðist brosið aldrei ætla að hætta að
breikka. „Ég hef beðið eftir þessum börnum
allt mitt líf og mér finnst meira en dásamlegt að
vera mamma,“ segir hún af innlifun. „Þetta er
um leið gríðarlega krefjandi. Ég horfi á strákinn
minn sem er alveg óborganlega skemmtilegur
og uppátækjasamur og mikill prakkari. Hann
ætti að vera formaður órólegu deildarinn-
ar, sjálfkjörinn,“ segir hún og skellihlær. „Litla
systir hans ískrar svo af gleði þegar stóri bróðir
sýnir henni örlitla athygli.“
Guðfríður Lilja segist vakna eftirvæntingar-
full á hverjum morgni og rifja upp ljóð: „Á
hverjum morgni vakna ég við hlið þér og hugsa:
þarna er hún lifandi komin, hamingjan.“
Hún rifjar upp fullkominn dag fyrir nokkr-
um vikum þegar fjölskyldan var ásamt tveimur
uppáhaldsfrænkum Hallgerði og Arngunni á
Klambratúni, allir að renna sér á sleða. „Har-
aldur var þarna í essinu sínu alveg að stjórna
ferðinni. Ég sat svona í snjónum við Kjarvals-
staði með Sveindísi í fanginu og mér leið eins
og þetta væri einn hamingjuríkasti dagur sem
ég hefði lifað.“
Sambýliskonan tók á móti barninu
Steinunn H. Blöndal, sambýliskona Guðfríðar,
gekk með Harald Áss, fyrra barn þeirra. Dótt-
urina, Sveindísi Eiri, gekk Guðfríður Lilja með,
en þar sem Steinunn er ljósmóðir fékk Guð-
fríður Lilja að upplifa þann einstaka atburð
að ástin í lífi hennar tók á móti barninu þeirra.
„Það var alveg yndislegt. Fæðingin tók rúman
sólarhring en gekk mjög vel. Þetta var magnað-
ur dagur og í fyrsta sinn sem við Steina vorum
tvær einar saman eftir að Haraldur fæddist. Við
höfðum hugsað okkur að fæða heima en þar
sem ég var í eftirliti vegna vaxtarseinkunarinn-
ar hjá litlu hurfum við frá því. En já, Steina tók á
móti dóttur okkar. Hún greip hana þarna þegar
hún kom og það var eins og ekkert væri eðli-
legra,“ segir Guðfríður Lilja og hlær við.
En hvernig er saga þeirra Guðfríðar og
Steinunnar? „Við kynntumst í MR og urðum
strax miklar vinkonur. Við áttum í ástarsam-
bandi þá líka þegar við vorum yngri. Það er
alveg efni í þrjár rússneskar skáldsögur þessi
saga okkar. Síðar skildi leiðir en svo hittumst
við aftur þegar ég kom heim. Þetta er afar sterk
taug á milli okkar og rótgróin. Steina er og
verður skemmtilegasta manneskja sem ég hef
kynnst. Þó svo að öll sambönd fari í gegnum
sinn ólgusjó er samt enginn sem getur komið
mér til að hlæja eins og hún, ég hef sagt það oft
áður og segi það enn. Ég hef líka unun af því að
sjá hana sem mömmu. Hún er yndisleg móðir.
Ég held stundum að við séum að kaffæra börn-
in okkar í móðurást,“ segir Guðfríður Lilja.
Ástin er margbreytileg
Eins og áður hefur komið fram leiðist Guðfríði
Lilju þegar fólk er dregið í dilka og það sama á
við um ástina. Hin sívinsæla spurning: Hvenær
komstu út úr skápnum? er ekki alveg í sam-
ræmi við hennar sýn á hlutina. „Það er þessi
árátta alltaf að flokka allt og alla. Ég er viss um
að ef tekin yrðu viðtöl við allar lesbíur heims-
ins hefði hver sína ólíku sögu að segja, sög-
ur sem væru margfalt áhugaverðari og marg-
brotnari en básarnir sem alltaf er verið að búa
til. Sumar hafa verið hrifnar af bæði stelpum og
strákum á meðan aðrar hafa vitað að þær væru
lesbíur frá því þær voru 10 ára. Ég varð ástfang-
in af konunni minni þegar ég var ung og hún er
minn yndislegi lífsförunautur. Nú leiðumst við
í gegnum mikilvægasta hlutverk lífsins, að ala
upp börnin okkar saman,“ segir hún.
Vill gefa fjölskyldunni meiri tíma
Aðspurð að lokum um framtíðina á Guð-
fríður Lilja erfitt með að ráða í hana. „Ég er ekki
þessi excel-týpa sem gerir framtíðarplön,“ segir
hún og hlær. Hún vill ekkert gefa upp um sína
pólitísku framtíð og hvað hún ætli sér þar til
lengri tíma litið. Málið sé þó einfalt núna. „Ég
hef bara einsett mér eitt á þingi núna: Að vinna
af samviskusemi og trúmennsku áfram svo lengi
sem ég er þar, hversu lengi sem það verður,“ seg-
ir hún.
„Þingmennskan er þannig vinna að ef maður
er samviskusamur vinnur maður frá morgni til
kvölds. Það er enginn draumur jafnstór í mínu
hjarta og að sjá börnin mín þroskast og reyna
í þessu róti að taka frá tíma fyrir þau. Ég hygg
að flestum nýbökuðum mæðrum líði einmitt
þannig,“ segir Guðfríður Lilja Grétarsdóttir.
„Ég varð ástfangin af
konunni minni þegar
ég var ung og hún er minn
yndislegi lífsförunautur.
„Þessi uppákoma hjá VG
talar fyrir sig sjálf.
Alþingiskona og mamma Guðfríður Lilja upplifir þessa dagana sína bestu og erfiðustu tíma.
m
y
n
d
Sig
tr
y
g
g
U
r
A
r
i jó
H
A
n
n
SS
o
n