Dagblaðið Vísir - DV - 12.08.2011, Page 21

R
áðamenn Bretlands halda því
fram að óeirðirnar sem leikið
hafa London og fleiri enskar
borgir grátt undanfarna viku
séu ekkert annað en hugsunarlaus
ofbeldisverk og þjófnaður harð-
svíraðs óþjóðalýðs sem notfærir sér
tækifærið til að rupla og ræna öllu
sem hönd á festir. Gripdeildir í eigin
þágu og tilviljunarkennd skemmd-
averk í skemmtanaskyni. Stjórnlaust
pakk. Gott ef það sé ekki allt sam-
an haldið einhvers konar skemmd-
averka- og ofbeldisfíkn. Svo segja
allavega ríkisstjórnin og borgaryfir-
völd Lundúna. Og vissulega má jú
til sanns vegar færa að flest er þetta
tilviljunarkennt og að því er virð-
ist án nokkurrar pólitískrar hugsun-
ar. Ég hef allavega ekki séð nokkurn
óeirðasegginn böggla út úr sér hálfri
pólitískri hugsun. Hvað þá meira.
En hvernig má það vera? Er kannski
önnur hlið á málinu?
Samfélagsrof
Óeirðirnar brutust út eftir að lög-
regla skaut til bana 29 ára gamlan
íbúa Tottenham-hverfisins í norð-
urhluta London, Mark Duggan.
Eitthvað fór úrskeiðis við hand-
töku hans. Fjöldi ungmenna í
hverfinu – af ólíkum uppruna;
hvítir, svartir, asískir – þusti að lög-
reglustöðinni og mótmælti harð-
lega. Brátt fór allt í bál og brand.
Mótmælaaldan barst út í Hackn-
ey í austurhluta London og náði
til Brixton, Croydon og Lewisham
í Suður-London, barst svo til Eal-
ing í vesturborginni áður en hún
dúkkaði upp í Birmingham, Brist-
ol, Leeds og Liverpool. Tilvísunin
í gamla Clash-slagarann London
brennur (e. London Burning) sást
á fréttamiðlum úti um allan heim.
Nokkrir liggja í valnum og fjöldi
manns situr í varðhaldi. Hvernig
gat þetta gerst í sjálfu höfuðvígi
heimsmenningarinnar?
Afskiptaleysisstefnan
Til að skilja grundvöll átakanna þurf-
um við að átta okkur á samsetningu
bresks samfélags. Í Englandi er sann-
arlega margt það besta sem gert er
á heimsvísu. Þar eru bestu háskól-
ar Evrópu, rjómi lista og menning-
ar auk þess sem London er miðstöð
fjármála og kraumandi iða sköp-
unar sem dregur að sér atgervisfólk
alls staðar að. En maður þarf ekki að
leita víða til að finna allt aðra hlið á
bresku samfélagi. Meginþorri fólks
lifir nefnilega við kröpp kjör í heldur
harðneskjulegu samfélagi.
Afskiptaleysisstefnan sem mörk-
uð var fyrir þremur áratugum hefur
fætt af sér heila kynslóð afskipts fólks
sem lifir að mörgu leyti á jaðrinum.
Er tæplega þátttakandi í því samfé-
lagi sem Margaret Thatcher og Tony
Blair sköpuðu. Og David Cameron
viðheldur. Í sístækkandi hverfum í
fjölda borga er vonleysið eiginlega
eina varða lífsins. Atvinnuleysi verð-
ur ríkjandi ástand og stéttamun-
urinn magnast. Ríkidæmið sem blas-
ir við í London er handan seilingar
fyrir flesta íbúa Bretlands. Á svæð-
inu sem þekur miðhluta London,
frá Kensington í vestri og alla leið út
að Bethnal Green í austri, getur fólk
á meðallaunum ekki lengur búið.
Kreppan þrengir enn að almúganum
á meðan ekkert virðist slá á lúxuslíf
yfirstéttarinnar – sem þó hefur orðið
uppvís að allra handa sukki og svín-
aríi með almannafé.
Ójöfnuðurinn hefur vaxið jöfn-
um skrefum í alla þessa þrjá áratugi
og er orðinn svo stefnufastur þáttur í
bresku þjóðlífi að andstæðurnar geta
ekki annað en magnast. Þar til upp
úr sýður.
Púðurtunna
Fræðimaðurinn Alan France, sér-
fróður um glæpi og menningarlega
stöðu pörupilta í breskum borgum,
heldur því fram að undangengna
þrjá áratugi hafi púðri smám sam-
an verið safnað í þá tunnu sem nú er
að springa. Síaukið vonleysi, siðleysi
og almenn gagnkvæm tortryggni
í samfélaginu hafi magnast upp í
óbærilegt spennuástand. Spurning-
in væri bara hvenær eldglæringar
bærust í púðurtunnuna. Og nú hafa
logar fjármálakreppunnar semsé
teygt sig í tunnuna.
Líkt og í kynþáttaóeirðunum
á öndverðum níunda áratugnum
er nú einnig undirtónn kynþátta-
hyggju, þótt með öðrum formerkj-
um sé. Í það minnsta þrír múslim-
ar hafa verið drepnir og undir niðri
glittir í félaga í Þjóðarflokknum (e.
British National Party) og Ensku
varnardeildinni (e. English Defence
League).
Aðskildir heimar
Menningarmunurinn á milli ráðandi
stétta menntafólks, svo sem í stjórn-
sýslu, viðskiptum, fjölmiðlum og
fræðum, og svo þess fjölmenna hóps
sem myndar lægri lög samfélags-
ins hefur stöðugt breikkað. Þetta
eru orðnir aðskildir heimar. David
Cameron forsætisráðherra snéri
heim úr fríi af sumarleyfissetri sínu
í Toskana á Ítalíu til að takast á við
ástandið. En í augum óeirðaseggj-
anna hefur forsætisráðherrann ansi
lítinn trúverðugleika – ef þeir þá yfir
höfuð vita hver hann er. Cameron
kemur úr efstu lögum breskrar yfir-
stéttar, forríkur forréttindadrengur
úr Eton og Oxford. Giftur barónessu.
Maður sem aðeins þekkir kjör hinn-
ar breiðu alþýðu af afspurn.
Rofið í bresku samfélagi er kerfis-
bundið og víðfeðmt. Niðurbrot sam-
félagsins blasir við nánast hvert sem
litið er, hvort sem litið er til menntun-
ar, menningarneyslu, líkamsástands,
mataræðis eða meðferðar vímugjafa.
Menningarmunurinn á milli hverfa
London er slíkur að David Cameron
þarf að hafa með sér túlk til að skilja
mál margra innfæddra íbúa í Totten-
ham, Hackney og víðar.
Umræða | 21Helgarblað 12.–14. ágúst 2011
Ætlar þú í skóla í haust?
„Já, það er planið.“
Agnes Stefánsdóttir
25 ára lögfræðinemi
„Já, ég ætla að taka nokkra áfanga
í fjarnámi.“
Elva D. Sigurjónsdóttir
23 ára, starfar hjá English pub
„Nei, ekki í ár, en kannski næsta haust.“
Andrea Sjulca
24 ára, starfar hjá Thorvaldsen
„Já.“
Nikulás Stefán Nikulásson
23 ára nemi
„Já, ég er að fara í nám í heilsumeistara-
skóla.“
Kristín Kristófersdóttir
42 ára kennari
Myndin Hver á hvaða hjól? Reiðhjólin lágu sem hráviði í Nauthólsvík, þegar ljósmyndara DV bar að garði í vikunni. Börn og fullorðnir höfðu gleymt sér í gleðinni og kastað
hjólunum frá sér. Þau lágu nánast í einni hrúgu, eins og myndin ber með sér. myND GuNNAr GuNNArSSoN
Maður dagsins
Með ástríðu
fyrir heimilda-
myndagerð
Þóra Tómasdóttir
Þóra Tómasdóttir er nýr ritstjóri Nýs Lífs.
Þóra á sér engan uppáhaldsfatahönnuð en
myndi velja sér íslenskt ef hún ætlaði að
gera vel við sig.
Hver er maðurinn?
„Það er bara ég. Þóra Tómasdóttir.“
Hvar ert þú alin upp?
„Fyrst víða um landið þegar ég var lítil, svo
var ég nokkur ár í Kópavogi og svo í Ósló.
Síðan hef ég þvælst á milli Reykjavíkur og
Ósló undanfarin ár.“
Hvað drífur þig áfram?
„Hvatvísin drífur mig áfram. Hún gerir það
að verkum að maður er alltaf að leita að
einhverju spennandi.“
uppáhaldstímaritið?
„Það er tvímælalaust Nýtt Líf.“
uppáhaldsfatahönnuður?
„Nei, ég á engan uppáhalds en ef ég ætla
að gera virkilega vel við mig og kaupa mér
eitthvað fallegt þá vel ég eitthvað eftir
íslenskan fatahönnuð.“
Hafði þér einhvern tímann dottið
í hug að þú ættir eftir að ritstýra
tískutímariti?
„Þetta er svo lítill bransi. Maður mátar sig í
hinum ýmsu hlutverkum og það er ótrúlegt
hvað maður er fljótur að venjast hinu og
þessu. Ég átti erfitt með að sjá mig fyrir mér
í íslenskum unglingaþætti og í Kastljósinu
en þetta venst allt eins og hver önnur
hlutverk.“
Átt þú þér fyrirmynd?
„Ég á mér fyrirmyndir á hinum ýmsum
sviðum en er ekki að herma eftir neinni
annarri manneskju. Sú manneskja sem
kemur fyrst í hugann er kvikmyndagerðar-
konan Margareth Olin. Hún er alveg mögnuð
og samkvæm sjálfri sér í öllu sem hún gerir.“
munu lesendur taka eftir miklum
breytingum á Nýju Lífi?
„Eflaust munu lesendur taka eftir áherslu-
breytingum eins og eðlilegt er þegar ný
manneskja kemur inn.“
Hvert stefnir þú?
„Ég hef mikla ástríðu fyrir heimildamynda-
gerð og stefni á að geta sinnt henni áfram
meðfram þeim störfum sem ég tek mér fyrir
hendur. Það er erfitt að lifa á heimilda-
myndagerð á Íslandi en hún fer saman með
skemmtilegum fjölmiðlastörfum. Svo stefni
ég líka á að sjá meira af heiminum.“
Kjallari
Dr. Eiríkur
Bergmann
Ráðþrota ráðamenn
Dómstóll götunnar
„Menningarmunur­
inn á milli hverfa
Lundúna er slíkur að Dav­
id Cameron þarf að hafa
með sér túlk til að skilja
mál margra innfæddra
íbúa í Tottenham, Hackn­
ey og víðar.
Borgarstjórinn Boris Johnson ræðir við
íbúa í Tottenham. myND rEutErS