Fréttatíminn - 16.10.2015, Blaðsíða 10

Sætar franskar
frá McCain
Sætu kartöflurnar frá McCain eru ómótstæðilega
bragðgóðar. Þú skellir þeim í ofninn og áður en þú
veist af hefurðu töfrað fram girnilegt og gómsætt
meðlæti. Prófaðu núna!
Vinsælar hjá Íslendingum í mörg ár
Loftslagsbreytingar eru of fjarlægar almenningi
Málefni Norðurslóða hafa aldrei verið mikilvægari. Hlýnun jarðar, súrnun hafsins, hnattvæðing,
auðlindaupptaka og opnun sjóleiða eru málefni sem varða alla jarðarbúa en ekki síst ríkin við
Norðurskaut. Auður H. Ingólfsdóttir, stjórnmálafræðingur og lektor við Háskólann á Bifröst, segir
mikilvægt að við gleymum okkur ekki í stóru málunum því það fjarlægi okkur frá vandanum.
Loftslagsbreytingar eigi sér stað núna og því sé mikilvægt að hlusta á fólkið sem upplifir þær. Því
þurfi að færa umræðuna nær fólkinu og skoða hana út frá mannréttindasjónarmiðum.
Í erindi þínu á ráðstefnunni The Trans Artic Agenda lýstir þú því hvernig almenningur horf-
ir á loftslagsbreytingar úr fjarlægð
og nær því ekki að tengja við vand-
ann.
„Já, í mínum rannsóknum kem-
ur mjög sterkt í gegn, og það rím-
ar algjörlega við erlendar rann-
sóknir, að við náum ekki að tengja
loftslagsbreytingar við daglegt
líf,“ segir Auður H. Ingólfsdóttir,
stjórnmálafræðingur og lektor við
Háskólann á Bifröst, sem hélt fyrir-
lestur um mikilvægi staðbundinni
frásagna fyrir hnattrænar rann-
sóknir á The Trans Artic Agenda,
ráðstefnu á vegum Rannsóknar-
seturs um norðurslóðir. „Jafnvel þó
við höfum áhyggjur af breytingun-
um þá tengjum við þær frekar við
barnabörnin eða fólk í fjarlægum
löndum. Fólk finnur að það eiga sér
stað breytingar en af því að þetta
er svo flókið samspil þá náum við
ekki að tengja þær við loftslags-
breytingar. Þá á ég ekki bara við
veðurfar eða náttúruhamfarir held-
ur hluti eins og milliríkjadeilur og
stríðsátök. Það eru til að mynda
rannsakendur sem benda á að ein
af orsökum ástandsins í Sýrlandi
séu loftslagsbreytingar. Að sjálf-
sögðu er alltaf margt sem spilar inn
í, en miklir þurrkar árið 2006 voru
á svæðum þaðan sem uppreisnar-
menn komu, því ríkisstjórnin brást
ekki við sem skyldi. Svo erum við
núna með hælisleitendaumræðu á
Íslandi sem er orðið erfitt að tengja
við einhverja upphafsorsök. En þú
skoðar heildarmyndina þá er eitt
dæmi um áhrif loftslagsbreytinga
stóraukin flóttamannastraumur.
En í fréttum dagsins í dag rekjum
við okkur ekki svona langt aftur
heldur erum bara að takast á við
eina birtingamynd.“
Hvaða aðrar birtingarmyndir sjáum
við á Íslandi í dag?
„Það eru ýmsar breytingar á nátt-
úru Íslands og makríllinn er eitt
dæmi um það því hvernig hann er
að færa sig norðar er rakið til lofts-
lagsbreytinga. Við getum auðvitað
notið góðs af því en hvað gerist ef
einhver af okkar stofnum færir sig til
Grænlands? Svo á súrnun hafsins lík-
lega eftir að hafa bein áhrif á okkur.“
Við erum vön að heyra orð eins á
auðlindir, landamæri, sjóleiðir og al-
þjóðasamskipti þegar málefni norð-
urslóða og loftslagsmál eru rædd,
en þú aftur á móti vilt setja andlit
fólksins sem býr á svæðunum á um-
ræðuna.
„Loftslagsbreytingar gætu að
sjálfsögðu leitt til þess að það
yrði meiri spenna á milli ríkja því
þær veita betri aðgöngu að auð-
lindum sem gæti leitt til deilna
um auðlindirnar. Það geta verið
fiskveiðideilur, deilur um olíu og
gas, landamæradeilur og fleira.
Auðvitað þurfum við að fylgjast
með þessu en ógnir við hefðbund-
ið þjóðaröryggi er kannski ekki
stærsta ógnin. Kannski er stærsta
ógnin áhrifin á okkar daglega líf.
Og þess vegna þurfum við að fara
inn í samfélögin og skoða hvað
er að breytast þar núna. Frum-
byggjasamfélögin á norðurslóð-
um hafa haft frumkvæðið að því,
bankað á dyrnar og viljað segja
sínar sögur því þau eru svo ná-
tengd náttúrunni og vegna þess
að þar gerast breytingarnar líka
hraðar en annarsstaðar. Þetta
finnst mér áhugavert, að skoða
áhrifin á daglegt líf núna, rann-
saka rætur vandans núna í stað
þess að fókusa á það sem gæti orð-
ið. Við eigum að hlusta á sögur úr
daglegu lífi fólks við Norðurskaut-
ið því þar, í litlu samfélögunum,
koma hnattrænu vandamálin hvað
skýrast fram.“
Getur þú nefnt dæmi um þetta,
hvernig alþjóðlegt vandamál verður
sýnilegt vegna reynslusagna úr litlu
samfélagi?
„Það eru til að mynda til alþjóða-
samningur um þrávirk lífræn efni,
svokallaður POPS -samningur,
sem snýst um manngerð efni sem
eru sett út í náttúruna. Þessi efni
ferðast um náttúruna í gegnum
fæðukeðjuna, loft og hafstrauma
og tærast svo upp á norðurhveli.
Frumbyggjar hafa því verið ein
helstu fórnarlömb mengunar. Ein-
hver í Afríku ver sig til að mynda
gegn malaríu með DDT og afleið-
ingin er menguð brjóstamjólk hjá
Inúitakonum. Þegar þessi samning-
ur var gerður, var það vegna þess
að frumbyggjakonur, með Sheilu
Watt-Cloutier í fararbroddi, tóku af
Í rannsóknum sinum fjallar
Auður H. Ingólfsdóttir um
mikilvægi staðbundinna frásagna
fyrir hnattrænar áskoranir. Erindi
Auðar á The Trans Artic Agenda
ráðstefnunni var byggt að hluta
til á doktorsverkefni hennar sem
snýst um loftslagsbreytingar og
alþjóðastjórnmál á Norðurslóðum,
með sérstakan fókus á Ísland.
10 fréttaviðtal Helgin 16.-18. október 2015