Dagblaðið Vísir - DV - 04.04.2014, Qupperneq 20

20 Fréttir Helgarblað 4.–7. apríl 2014
loftslagsbreytinga
n Ísland ekki undanskilið n Súrnun sjávar mun hafa miklar afleiðingar
M
ikil ógn stafar af loftslags-
breytingum og hlýnun
jarðar. Þar er Ísland ekki
undanskilið og geta lofts-
lagsbreytingarnar til dæm-
is haft áhrif á fiskimið við Ísland og útlit
er fyrir talsverða súrnun í sjónum um-
hverfis landið. Loftslagsbreytingarnar
hafa þegar valdið bráðnun jökla á Ís-
landi og mun sú þróun halda áfram og
gætu afleiðingarnar stofnað byggðum
við strendur Íslands í hættu. Þetta er
meðal þess sem kemur fram í nýlega
birtri skýrslu loftslagsnefndar Sam-
einuðu þjóðanna. Forsætisráðherra
Íslands, Sigmundur Davíð Gunn-
laugsson, lét þau ummæli falla daginn
eftir birtingu skýrslunnar að í lofts-
lagsbreytingunum fælust tækifæri fyr-
ir Ísland til aukinna umsvifa í mat-
vælaframleiðslu. Staðan er hins vegar
sú að breytingarnar gætu haft nei-
kvæð áhrif á fiskveiðar við Ísland en
þær eru grunnstoðir íslenskrar mat-
vælaframleiðslu og atvinnulífsins í
heild í dag.
Skylda til að
framleiða meiri orku
Ummæli Sigmundar Davíðs Gunn-
laugssonar um að tækifæri fyrir Ís-
lendinga liggi í loftslagsbreytingum
hafi vakið athygli langt út fyrir land-
steinana og hafa margir brugðist illa
við. „Augljóslega er þetta á heildina
litið neikvætt en í því felast þó tæki-
færi til að bregðast við þróuninni og
bregðast sem best við henni og það
eru ekki hvað síst tækifæri sem Ísland
hefur,“ sagði Sigmundur Davíð í við-
tali í kvöldfréttum RÚV á þriðjudag.
„Það skortir vatn, orkan verður dýrari,
það skortir landrými, þannig að menn
gera ráð fyrir því að matvælaverð
muni fara hækkandi um fyrirsjáan-
lega framtíð á sama tíma og það er
sífellt meiri þörf fyrir matvælafram-
leiðslu vegna þess að eftirspurnin er
að aukast. Þannig að í þessu liggja tví-
mælalaust mikil tækifæri fyrir Ísland.
Við erum að kortleggja þetta.“
Sigmundur Davíð sagði það einnig
skyldu Íslands að framleiða enn meira
af orku. „Það er alveg rétt að við ger-
um það en á margan hátt er Ísland
auðvitað til fyrirmyndar líka í um-
hverfismálum,“ sagði hann á RÚV. Í
þinginu á miðvikudag bætti Sigmund-
ur í og sagði skylduna líka ná til mat-
vælaframleiðslu hér á landi. „En ekki
bara tækifæri heldur skyldur líka. Við
hefðum skyldum að gegna gagnvart
heiminum þegar ljóst er að eftirspurn
eftir matvælum mun fara mjög vax-
andi og aðstæður til að framleiða mat-
væli sunnar á hnettinum verða mun
erfiðari en verið hefur mjög víða.“
Færa sig fjær ströndinni
Ein af þeim afleiðingum sem fjallað
er um í skýrslu loftslagsnefndarinn-
ar er aukin flóðahætta vegna bráðn-
unar jökla. Margoft áður hefur ver-
ið bent á að hröð bráðnun jökla
muni leiða til hækkunar sjávarmáls.
Í skýrslunni nú er bent á að norð-
ur- og suðurhluti Evrópu muni finna
hvað mest fyrir þessum breytingum
sem meðal annars feli í sér aukna
tíðni flóða. Reiknað er með því að
fólksflutningar verði vegna þessa og
hækkandi sjávarmáls. Afleiðingarnar
verða verstar fyrir borgarsamfélög,
samkvæmt skýrslunni, vegna upp-
byggingar þeirra og fjölda íbúa á litl-
um svæðum.
Sigurður Reynir Gíslason jarð-
fræðingur lýsti mögulegum áhrif-
um hækkandi sjávarmáls í viðtali
við DV í janúar á síðasta ári, nokkru
áður en skýrsla loftslagsráðsins kom
út. Þá sagði hann að afleiðingarnar
væru mögulega vægari á Íslandi en
víðast annars staðar í heiminum en
að þrátt fyrir það yrðu þær stórkost-
legar. „Ef við horfum lengra þá breyt-
ist landslagið hjá okkar meðan yfir-
borð _sjávar hækkar með bráðnun
jökla. Það verður til dæmis allt á kafi
þar sem Hagkaup á Eiðistorgi er í dag.
Seltjarnarnes verður eins og lítil eyja
út frá Reykjavík. Sjórinn flæðir líka
inn Lækjargötuna og tengist tjörninni
og aftur á haf út,“ sagði hann beðinn
um að útskýra hverjar afleiðingarnar
gætu orðið í Reykjavík.
Vandinn meiri sunnar
Þrátt fyrir að hættur steðji að Íslandi
vegna loftslagsbreytinganna telja
skýrsluhöfundar loftslagsráðsins
meiri hættu steðja að löndum sunn-
ar í Evrópu og öðrum heimsálfum.
Reiknað er með að versnandi veðurfar
og hækkandi hiti hafi ekki bara slæm
áhrif á lífsskilyrði og ræktarland held-
ur einnig víðtæk efnahagsleg áhrif.
Þannig muni ferðamannaiðnaðurinn
hrynja, kostnaður við að berjast við
afleiðingar hlýnunar verða mikill og
aðgangur að vatni muni skerðast. Þá
er talið víst að loftslagsbreytingarnar
muni leiða til átaka, ógna þjóðarör-
yggi og hafa í för með sér mikla fólks-
flutninga. Telja skýrsluhöfundar þetta
geta sökkt fátækustu svæðum heims
dýpra niður í fátækt.
Áhrifanna gætir nú þegar
Niðurstöður skýrslunnar eru mjög
afdráttarlausar um að áhrifa lofts-
lagsbreytinga gæti nú þegar. Meðal
breytinga sem þegar hafa átt sér stað
vegna þess eru bráðnun jökla sem
hefur haft áhrif á vatnsgæði og magn,
staðfest er að margar sjávarlífverur
hafi fært sig um set og árstíðabundinn
flutningur og hegðun þeirra breyst
auk þess sem nýleg dæmi um hita-
bylgjur, þurrka, flóð og skógarelda eru
rakin til loftslagsbreytinga.
„Enginn á þessari jörð verður
ósnertur af áhrifum loftslags-
breytinga,“ sagði Rajendra Pachauri,
yfirmaður IPCC, milliríkjanefndar
Sameinuðu þjóðanna, um lofts-
lagsbreytingar, þegar hann kynnti
skýrsluna. Hún er sú fimmta sem
nefndin gefur út um breytingarn-
ar og er byggð á meira en tólf þús-
und ritrýndum vísindarannsóknum.
Skýrslan tekur saman skammtíma-
áhrifin á lífkerfi jarðarinnar á næstu
20 til 30 árum og er horft bæði til nei-
kvæðra og mögulegra jákvæðra áhrifa
loftslagsbreytinga. Skýrslan, sem er
sú viðamesta sem unnin hefur ver-
ið á afleiðingunum, var samþykkt af
Sameinuðu þjóðunum eftir vikulanga
fundi í Yokohama. n
Hættan vegna
Aðalsteinn Kjartansson
adalsteinn@dv.is
Horfir til tækifæra Sigmundur Davíð hefur sagt tækifæri fyrir Íslendinga felast í lofts-
lagsbreytingunum. Ummælin hafa verið harðlega gagnrýnd en Ísland er alls ekki undanskilið
þeirri ógn sem steðjar að jarðarbúum vegna breytinganna.
Þurrkar Skýrsluhöfundar telja áhrifa loftslagsbreytinga þegar gæta og segja þær meðal annars ástæðu þurrka síðustu ára. Gert er ráð fyrir að ræktunarskilyrði muni víða bresta á næstu
áratugum.
Víðtæk áhrif Rajendra Pachauri, yfirmaður IPCC, segir að enginn á þessari jörð verði
ósnertur af áhrifum loftslagsbreytinganna.
„Enginn á þessari
jörð verður
ósnertur af áhrifum
loftslagsbreytinga