Dagblaðið Vísir - DV - 04.04.2014, Qupperneq 25

Umræða 25
Ég fann að dauðinn var þarna, og það var raunveruleg
hugsun hjá mér, þú gætir bara dáið hér
Hann er stjórnarskrárbundinn
réttur til að beita ofbeldi
Róbert Marshall sagði frá vélsleðaslysi sem hann lenti í. – Kastljós Pétur H. Blöndal gagnrýndi verkfall starfsmanna Herjólfs. – DV.is
Helgarblað 4.–7. apríl 2014
Spurningin
Hvaða skoðun hef-
ur þú á kennara-
verkfallinu?
S
æmundaredda leikur
skemmtilegt aukahlutverk
í Ragnheiði, sannsögulegri
óperu Gunnars Þórðarsonar
og Friðriks Erlingssonar, sem geng-
ur enn fyrir fullu húsi á fjölum Ís-
lensku óperunnar í Hörpu.
Konungur fær dýra gjöf
„Dýrust bók á Norðurlöndum,“
syngur Brynjólfur biskup um Sæ-
mundareddu, og bætir við:
„Hana skal Þórður Þorláks færa
kóngi að gjöf. Þá velvild fær og
vonarbréf fyrir biskupsembætti.“
Eftir að Brynjólfur biskup hef-
ur þröngvað Ragnheiði dóttur sinni
til að játa á sig „frillulífi og stór-
an saurlifnaðarglæp“, eygir biskup
aðra þörf fyrir Sæmundareddu.
Hann syngur:
„Hvar er hún? Hvert fór hún?
Kæra bókin mín! Sæmundar-Eddan
sjálf! Konungi ég skrudduna sendi,
þá skal hann orðstír hennar upp-
rétta með ærubréfi. Þá mannorðið
er endurheimt sem óskaddað væri.“
Áður en Brynjólfi tekst að senda
frá sér bókina í þessum tilgangi,
kemst séra Sigurður Torfason í
hana og syngur:
„Hér er hún! Sæmundar Eddan;
dýrust bók á Norðurlöndum. Hún
skal frekar gagnast mér en grotna
hér. Til Kaupinhafnar nú fer ég,
með konungsgjöf – þá uppreisn fæ
ég, æru mína, embætti – og allt sem
ég vil.“ Séra Sigurði hafði orðið það
á að barna vinnukonu á staðnum.
Vinnukonan Ingibjörg segir
biskupi, að séra Sigurður hafi orðið
fyrri til, og syngur: „Konungur fær
dýra gjöf, en Sigurður embætti og
æru endurheimta.“
Þá syngur Brynjólfur biskup
æfur: „Varð hann þjófur fyrir ástar-
þvætting þennan?!“
Sagan á bak við söguna
Gripdeildirnar, sem lýst er í óper-
unni, eiga sér stoð í raunveruleik-
anum, þótt höfundur söngbókar-
innar áskilji sér leyfi til að hagræða
atburðum. Vitað er, að Brynjólfur
Sveinsson biskup gaf Friðriki þriðja
Danakonungi Sæmundareddu
1662 til eignar, um það leyti sem
atburðir óperunnar áttu sér stað.
Þess vegna heitir Sæmundaredda
einnig Konungsbók. Danir skiluðu
bókinni aftur til Íslands ásamt Fla-
teyjarbók 1971. Brynjólfur beitti sér
fyrir því, að eigendur fornra hand-
rita gæfu þau kónginum eða seldu
við lágu verði. Þannig komust mörg
íslenzk handrit í hendur Dana.
Einnig er vitað um dýrmæt
handrit sem hurfu. Skarðsbók hvarf
úr kirkjunni á Skarði á Skarðs-
strönd um 1820 og kom síðar fram
á Englandi og var þar í einkaeigu.
Íslenzku bankarnir keyptu hand-
ritið á uppboði 1965 og gáfu það
íslenzku þjóðinni, fyrsta handritið
sem var afhent Stofnun Árna Magn-
ússonar á Íslandi til varðveizlu.
Stjórnarskrárvernd
gegn gripdeildum
Það er m.a. í ljósi þessarar sögu, að
nýja stjórnarskráin, sem 2/3 hlut-
ar kjósenda lýstu sig fylgjandi í
þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012 og
Alþingi rembist nú við að koma fyrir
kattarnef, geymir svofellt ákvæði
um vernd menningarverðmæta:
„Dýrmætar þjóðareignir sem
heyra til íslenskum menningararfi,
svo sem þjóðminjar og fornhandrit,
má hvorki eyðileggja né afhenda til
varanlegrar eignar eða afnota, selja
eða veðsetja.“
Þetta ákvæði er hliðstætt ákvæð-
inu um auðlindir í þjóðareigu:
„Auðlindir í náttúru Íslands, sem
ekki eru í einkaeigu, eru sameigin-
leg og ævarandi eign þjóðarinnar.
Enginn getur fengið auðlindirnar,
eða réttindi tengd þeim, til eignar
eða varanlegra afnota og aldrei má
selja þær eða veðsetja.“
Íslendingar þurfa trygga vernd
í nýrri stjórnarskrá gegn ásælni
þeirra, sem telja sig þess umkomna
að selja eigur annarra. Þess vegna
m.a. er brýnt, að Alþingi hald-
ist ekki uppi að ganga gegn vilja
þjóðarinnar í stjórnarskrármálinu.
Margt fleira hangir á spýtunni, t.d.
jafnt vægi atkvæða, upplýsinga-
frelsi, beint lýðræði, umhverfis-
vernd, og varnir gegn spillingu. n
Handritin, kvótinn og Ragnheiður
„ Íslendingar þurfa
trygga vernd í
nýrri stjórnarskrá gegn
ásælni þeirra, sem telja
sig þess umkomna að
selja eigur annarra.
Þorvaldur Gylfason
skrifar
Kjallari Sæmundaredda
Úr óperunni Ragnheiði,
í Hörpu.
U
m daginn fékk ég eina af
þessum yndislegu hug-
myndum. Hún er í senn
mannbætandi, viturleg og
gefandi, auk þess sem í henni má
finna tóna jafnréttis og bræðra-
lags. En hugmynd þessi er reist á
réttlæti, gegnsæi og því sem við
lýsum sem heiðarlegum viðskipta-
háttum. Að vísu hef ég áður sett
fram svipaðar hugmyndir og ég
neyðist til að kenna tregðu sam-
borgara minna um það að þær
hafa ekki komist í framkvæmd. En
orð eru til alls fyrst, þ.e.a.s. eftir að
orðin hafa verið hugsuð.
Vörumerkingar, upprunamerk-
ing, innihaldslýsing og annað af
svipuðum toga er daglegt brauð í
hinu svokallaða dægurþrasi. En
ein tegund merkingar virðist ekki
enn hafa komist upp á yfirborðið.
Reyndar hef ég fengið að hnjóta
um svipaðar hugmyndir, þótt
engin gangi svo langt sem mín
nýjasta hugmynd gerir. En ein-
hverju sinni ræddi ég það við fólk
hvort ekki bæri að taka það fram
í innihaldslýsingu tiltekins morg-
unkorns, hversu stór hluti af verði
þess væri fólginn í umbúðun-
um. En vara þessi var þannig, að
í harðri og ítarlega myndskreyttri
pappaöskju var að finna þykkan
plastpoka og í þeim poka voru síð-
an að nokkur lófafylli af morgun-
korni. Ég komst að því – með því
að leggja saman tvo og tvo – að
líklega væri pappaaskjan dýrari
en innihaldið. En á meðan morg-
unkornið nær (samkvæmt inni-
haldslýsingunni) vart að verða að
hressilegum útblæstri, þá mun
taka nokkur misseri að gera papp-
ann að mold og plastpokinn mun
lifa lengur en elstu menn.
Það ætti að vera raunhæf krafa
neytenda, að fá að vita hversu dýr-
ar umbúðirnar eru. Ef við þurfum
að borga 20 kall fyrir innkaupa-
pokann, hversu margar krónur
fara þá í allar hinar umbúðirnar?
Umbúðirnar sem slíkar segja
þó ekki nema brot af sögunni. (Og
nú kemur loksins að hugmyndinni
sem ég nefndi hér í upphafi). Það
er nefnilega annar böggul sem
skammrifinu fylgir: Hversu hátt
hlutfall vöruverðs greiðum við í
auglýsingar?
Já, ég geri það sem sagt að til-
lögu minni, að neytendur geri þá
kröfu, að hlutfall auglýsingakostn-
aðar af endanlegu verði hverr-
ar vöru, verði skráð á umbúðirn-
ar. Og það sem meira er: Þetta er
raunhæf krafa. Og ég hlusta ekki á
þá sem segja að þetta sé ekki hægt.
Ef við fáum að vita hvað varan
kostar í raun og veru, þá getum við
vegið og metið hvort hún er virki-
lega þess virði sem hún er sögð
vera. n
Hugsunin er ljúfust list
og léttir allar smíðar
en orðin til þess eru fyrst
sem á að gera síðar.
Auglýst innihald
Kristján Hreinsson
Skáldið
skrifar
„Flott hjá þeim“
Guðmundur Tómas
26 ára ekki í starfi
„Það á fullan rétt á sér“
Guðný María Jónsdóttir
47 ára framhaldsskólakennari og leikstjóri
„Ágætt hjá þeim“
Andrés Andries Bosma
47 ára starfsmaður Samskipa
„Mér finnst það ótrúlega leiðinlegt
fyrir þá sem eru í framhaldsskólum.
Þeir gætu misst af prófunum sínum.
Framtíð þeirra er í húfi“
Ólafur Hersisson
47 ára arkitekt
„Það er ekki gott, ég býst við að þetta
verði langt verkfall“
Stefanía Erlingsdóttir
60 ára deildarstjóri í Máli og menningu
Könnun
Ertu sátt(ur) við
hvernig Sigmundur
Davíð efnir kosn-
ingaloforð í hús-
næðismálum?
89%
0,8% 0,3%
9,9%
n Óákveðin(n) n Hvorki né n Já n Nei
634 ATKVÆÐI