Dagblaðið Vísir - DV - 04.04.2014, Blaðsíða 28

Helgarblað 4.–7. apríl 201428 Fólk Viðtal
Árni Páll Árnason stóð í ströngu sem
ráðherra á örlagatímum. Hann sat í embætti í tæpa
1.000 daga áður en hann var settur af en notaði
tímann eins og hann gat til þess að taka upp ný
vinnubrögð í ráðuneyti sínu og vildi takmarka völd
ráðherra. Annað blasir við hjá nýrri ríkisstjórn, þar
sem ráðherrar taka upp úrelt vinnubrögð og hafa
ekkert samráð. Hann lýsir andrúmslofti valdhroka og
svikum stjórnarflokkanna og þörfinni fyrir ný vinnu-
brögð félagslegs lýðræðis. Árni Páll lítur um öxl með
Kristjönu Guðbrandsdóttur og segir einnig frá
föðurhlutverkinu sem hann axlaði aðeins sautján
ára, ástinni í lífi sínu sem er hans mesta gæfa,
afahlutverkinu og áföllum og sorgum eftir hrun.
H
ann hefur haft brennandi
áhuga á pólitík frá barn-
æsku. Snemma var ferill-
inn markaður því aðeins
tíu ára stóð hann í metnað-
arfullri útgáfu ásamt bekkjarfélög-
um sínum í Kársnesskóla í Kópa-
vogi. Hann var alvörugefið barn
sem hafði óvenjulegan áhuga á
þjóðfélagsmálum. Meðan aðrir fé-
lagar hans léku sér í barnaleikjum
hafði Árni Páll áhyggjur af her á Ís-
landi, kúgun svartra í Suður- Afríku
og umhverfis- og mengunarmálum.
Alvaran átti eftir að fylgja honum
inn í fullorðinsárin og barnungur
tókst hann á við eitt stærsta hlut-
verk lífsins, foreldrahlutverkið.
Hann varð faðir aðeins sautján ára
að aldri.
Hann er enn fremur alvörugef-
inn. Líf hans snýst enn að mestu
leyti um hans aðalhugðarefni,
stjórnmál, þótt hann verði sífellt
færari í þeirri list að sinna einka-
lífinu og sjálfum sér eftir því sem
árin færast yfir. Eins og margir aðr-
ir Íslendingar lærði hann að greina
hismið frá kjarnanum í kreppunni.
Blaðamaður mælir sér mót
við Árna Pál á skrifstofu hans við
Austur stræti. Hann er nýkominn
af þingi þar sem rætt var frumvarp
um lækkun gjaldskrár. Árni Páll
gagnrýndi meirihlutann harkalega
þegar hann hækkaði gjaldskrárn-
ar um áramótin þegar sveitarfélög-
in fóru á undan með góðu fordæmi,
Reykjavíkurborg ákvað að frysta
gjaldskrár og mörg önnur sveitar-
félög ákváðu að gera hið sama.
Sigur excel-skjalsins
„Þá voru þeir ekki tilbúnir. Svo núna
þegar sveitarfélögin, aðilar vinnu-
markaðarins og verkalýðsfélög hafa
náð að halda aftur af verðbólgunni
þá koma þeir og eru tilbúnir að elta.
Þeir leiða aldrei heldur elta. Allt
venjulegt fólk hagnast á að ná verð-
bólgu niður og ríkið ætti að leiða
baráttuna. Ríkið græðir aldrei á
verðbólgu nema á pappírnum. Það
er sigur excel-skjalsins yfir skyn-
seminni að halda annað.“
Svik og ósamstaða á þingi
Árni Páll segir andrúmsloftið á
þingi afar sérstakt. Það einkennist af
ófriði og ósamstöðu meirihlutans.
„Ríkisstjórnin skellti inn þessari
þingsályktunartillögu um afturköll-
un aðildarumsóknar að ESB og rauf
friðinn. Það vissi enginn hvaðan á
sig stóð veðrið. Það var ekkert sem
hafði gerst sem kallaði á tillöguna
og þetta voru svo augljós svik við
fyrri orð stjórnarflokkanna að
enginn getur treyst þessum flokk-
um eftir þetta.
Það er greinilegt að það er tog-
streita innan stjórnarflokkanna
vegna þessa. Stjórnarþingmenn
eru núna farnir að stíga fram og
segja þetta hafa verið mistök. Þeir
gengu ekki bara fram af stjórnar-
andstöðunni heldur líka eigin
þingflokkum. Og svo sjáum við
náttúrlega úti í samfélaginu hver
viðbrögðin eru, harðir sjálfstæðis-
menn, vinir mínir, eiga ekki orð af
hneykslun yfir framgöngu eigin
þingmanna. Hver á að kjósa flokka
sem svíkja hiklaust gefin loforð?“
Flokkarnir fangar öfgaafla
Hann heldur áfram að lýsa fram-
göngu meirihlutans og segir þing-
störfin verða eins og fáránleikaleik-
hús.
„Þeir leggja fram tillöguna og
hún er ekki þingtæk. Þeir vilja ekki
hlusta á umræður um eigin skýrslu.
Það má spyrja sig af hverju þeir
eyddu almannafé, milljónum, í að
láta gera hana. Þetta er svo ótrúleg
ósvífni. Þingstörfin verða eins og
fáránleikaleikhús,“ segir Árni Páll.
„Nú bíðum við skýrslu Alþjóða-
málastofnunar Háskólans sem að-
ilar vinnumarkaðarins báðu um.
Þá mun reyna á vilja stjórnarflokk-
anna til að efna loforðin um að
þjóðin fái að kjósa um framhald að-
ildarviðræðna.“
Honum sýnist Sjálfstæðisflokk-
urinn hafi glatað einstöku tæki-
færi til þess að skapa víðtæka sátt á
grundvelli loforða sinna um þjóðar-
atkvæði um framhald aðildarvið-
ræðna. „Allir flokkar hefðu þurft að
fallast á að efna loforð Sjálfstæðis-
flokksins. Í staðinn erum við kom-
in í þá stöðu að pína Sjálfstæðis-
flokkinn til að efna sín eigin loforð.
Ég held að flokkarnir séu fangar
öfgaafla sem vilja, sama hvað það
kostar, loka þessum möguleika
og koma í veg fyrir að þjóðin sjái
nokkurn tíma samning. Þeir óttast
að samningur geti orðið of góður.
Þeir eru búnir að segja okkur trölla-
sögur um alla mögulega og ómögu-
lega ókosti þess að ganga í Evrópu-
sambandið. Síðan hefur verið að
molna undan þeim sögum. Það er
ekki langt síðan því var haldið að
fólki að það yrði einhver Evrópuher
sem Íslendingar þyrftu að ganga í.
Skýrsla hagfræðistofnunar hrekur
það til dæmis að nokkuð sé að ótt-
ast í landbúnaði. Sá hræðslu áróður
er fallinn um sjálfan sig í skýrslu
sem ríkisstjórn bað sjálf um.“
Grýlur ESB-andstæðinga
En hverjar eru grýlurnar sem haldið
er að fólki? Árni segir stærstu grýlun-
um veifað þegar kemur að landbún-
aði, sjávarútvegi og samningastöðu
Íslendinga. Á sama tíma sé ekki rætt
um mikilvæga hagsmuni.
„Við gætum verið að vinna og
flytja út landbúnaðarvörur í meira
mæli. Það er verið að vinna skyr í Sví-
þjóð því að við getum ekki flutt út skyr
héðan til Evrópu. Af hverju má fólk í
Búðardal og á Selfossi eða Akureyri
ekki vinna við að búa til landbún-
aðarvörur til útflutnings? Af hverju
mega ekki íslenskir mjólkurbænd-
ur auka framleiðslu sína? Við gætum
verið að gera þetta svo vel hér heima
en fáum ekki tækifærin til þess.
Svo er það hræðsluáróðurinn
um herinn, að engar sérlausnir fá-
ist í samningum. Samt hefur fjöldi
landa fengið sérlausnir.“ Hann seg-
ir þá niðurstöðu skýrsluhöfunda
að það muni reynast Íslendingum
erfitt að fá sérlausnir engu skipta.
„Hafa menn einhvern tímann hætt
við eitthvað af því það er erfitt þegar
það þarf að berjast fyrir Ísland og ís-
lenska hagsmuni? Það var erfitt að
vinna Icesave-málið, það var ekkert
einfalt. Milliríkjasamningar verða
aldrei auðveldir. Öll ríki þurfa að
rökstyðja eigin kröfur og berjast
fyrir góðri niðurstöðu.“
Sjávarútvegur nýtur
einstæðrar aðstöðu
Þorsteinn Pálsson orðaði þetta svo
vel á Iðnþingi um daginn þegar
hann sagði að það gæti enginn
haft langtímahagsmuni af því að
halda öðrum niðri. Sjávarútvegur-
inn nýtur einstakra aðstæðna í dag
vegna EES-samningsins og vegna
þess að hann getur greitt laun tengd
erlendum gjaldmiðli. Hann býr því
ekki við tjónið af krónunni, eins
og aðrar atvinnugreinar. Af hverju
mega ekki aðrar greinar njóta hins
sama. Af hverju mega aðrar grein-
ar ekki njóta fulls og óhindraðs að-
gangs fyrir mikilvægustu afurðir
sínar? Og þess að geta greitt laun í
stöðugum óháðum gjaldmiðli og
verið óháðir íslensku krónunni?
Það geta aldrei verið réttmætir
hagsmunir sjávarútvegsins að
halda niðri hagsmunum annarra.“
Launin hafa rýrnað
viðstöðulaust frá 1920
Árni Páll ræðir um aðbúnað ís-
lensks launafólks og þá staðreynd
að allt síðan 1920, þegar íslensku
krónunni var kippt úr sambandi við
gullfótinn og dönsku krónuna, höf-
um við búið við tvískiptan gjald-
miðil. Þar sem kjarasamningar
skipta litlu þegar forsendur þeirra
bresta í næsta gengisfalli. Baráttan
fyrir alvöru gjaldmiðli finnst Árna
Páli stærsta efnahagsmál framtíðar.
„Við megum ekki gleyma því að
baráttan um breyttan gjaldmiðil
snýst fyrst og fremst um að búa til
vel launuð störf. Við þurfum á því
að halda að greinarnar sem geta
borgað hæstu launin fjölgi störf-
um og þær flytji ekki úr landi. Fólk-
ið í landinu þarf líka að njóta þeirra
borgararéttinda að fá greitt í gjald-
gengum peningum og að það sé
ekki hægt að taka af þeim launin.
Fyrsta grundvallarkrafa íslensk
verkafólks var sú að fá greitt í gjald-
gengum peningum í lok nítjándu
aldar. Það fékkst í gegn 1901. Þá var
íslensk króna tengd danskri krónu
sem var aftur tengd gulli. Þannig
að á þeim tíma fékk íslenskt launa-
fólk laun í gjaldmiðli sem ekki var
hægt að fella. Frá 1920 þegar íslensk
króna varð til hafa laun verkafólks
rýrnað viðstöðulaust. Ein dönsk
króna jafngildir 2.000 gömlum ís-
lenskum krónum í dag. Gleymum
ekki að við tókum tvö núll aftan af
krónunni vegna verðmætarýrn-
unarinnar. Við erum eina þjóðin í
Kynntist
bestu konunni
Kristjana Guðbrandsdóttir
kristjana@dv.is „Ég varð faðir mjög ungur,
aðeins sautján ára
gamall.
„Þingstörfin
eins og
fáránleikaleikhús