Dagblaðið Vísir - DV - 22.10.2010, Síða 20

Dagblaðið Vísir - DV - 22.10.2010, Síða 20
20 erlent 22. október 2010 föstudagur Á miðvikudag hélt Pat Cox fyrirlestur í hátíðarsal Háskóla Íslands á vegum Alþjóðamálastofnunar og samtak- anna Sterkara Ísland. Cox þessi var þingmaður á Evrópuþinginu frá 1999 til 2004 og var meðal annars for- seti þingsins síðustu tvö árin. Hann ræddi reynslu Írlands af aðild sinni að Evrópusambandinu og reyndi að setja hana í samhengi við það sem Ís- lendingar geta búist við, ef ske kynni að Ísland yrði aðildarríki. Telur Cox eyjaskeggjana undan ströndum Bretlands eiga margt sam- eiginlegt með Íslendingum, jafnvel umfram hið írska genamengi sem gengið hefur í erfðir allt frá land- námi. Sjálfur segist Cox vera stoltur af því að vera Íri og stoltur af því að koma frá eyju. Hann segir að það sé sjálfsmyndin sem skipti mestu máli þegar við staðsetjum okkur í heimin- um: „sjálfsmyndin er eins og laukur, hún hefur mörg lög. Innst inni er fjöl- skyldan, sem er mikilvægust. Stór- fjölskyldan, bæjarfélag og þjóðerni. En hvar viljum við skilgreina okkur í sífellt samtengdari heimi?“ Vitn- aði hann af því tilefni í ítalska nób- elsverðlaunahafann Umberto Eco. Hann svaraði þegar hann var spurð- ur hvaðan hann væri „þegar ég er í Róm er ég frá Mílanó, þegar ég er í París er ég frá Ítalíu, þegar ég er í New York er ég frá Evrópu.“ Löng sjálfstæðisbarátta Rétt eins og Íslendingar stóðu Írar í langri og strangri baráttu fyrir fullu sjálfstæði frá heimsveldi í austri, Bretlandi í þeirra tilfelli. Gantaðist Cox með það, að á Írlandi var far- ið að fagna ósigrum í baráttunni á tímabili, „það var betra að fagna einhverju, heldur en að sitja heima þunglyndur.“ En Írar þurftu ekki að- eins að berjast fyrir sjálfstæði sínu, þeir þurftu einnig að berjast við hungursneyð, sjúkdóma og gífur- legan fólksflótta. Í manntali sem var gert árið 1841 voru Írar til að mynda 8 milljónir talsins. Um aldamótin 1900 hafði þeim fækkað um helming. „Fólksflóttinn hafði í för með sér al- varlegar afleiðingar fyrir okkur, ekki aðeins vegna þess að okkur fækk- aði, heldur einnig vegna hnignun- ar tungumálsins, sem er svo nátengt sjálfsmyndinni. Írska fór að hverfa og enska varð ráðandi, enda tungumál tækifæranna fyrir þá sem hugðust flytjast á brott. Áfangastaðirnir voru eingöngu enskumælandi lönd.“ Áföll og mótlæti hafa því alið Írum lundarfar, sem margir segja einstakt. Eru þeir taldir kaldhæðnir mjög og eiga mjög erfitt með að taka við fyr- irmælum frá utanaðkomandi – ef til vill eins og Íslendingar. Cox vitnaði í Brendan Behan, drykkfellt skáld sem er í miklum metum hjá írsku þjóð- inni: „það er ekki að Írar séu kald- hæðnir. Það sem einkennir þá er þessi yndislegi skortur á virðingu fyr- ir öllu og öllum.“ Írar hlutu þó að lok- um sjálfstæði frá Bretum árið 1922, eftir blóðugt stríð við herraþjóðina. Cox sagði þó að þrátt fyrir að fullt sjálfstæði hefði fengist á borði, var það ekki endilega svo í orði: „Fyr- ir mér eru tvö ártöl mikilvæg þeg- ar talað er um sjálfstæði Írlands. Hið fyrsta er 1922, þegar sjálfstæði fékkst frá Bretlandi. En Írland var ennþá efnahagslega háð Bretlandi í hálfa öld til viðbótar þar sem nánast öll utanríkis viðskipti voru við Breta. Síðara ártalið sem er jafn mikilvægt er 1972, þegar aðild að Evrópska efnahagssvæðinu var samþykkt. Ír- land hafði verið lokað samfélag, einu tengslin við umheiminn virtust vera við Bretland. Evrópa opnaði dyrn- ar fyrir okkur.“ Segir Cox einnig að Evrópusambandið hafi verið ómet- anlegt fyrir friðarferlið á Norður-Ír- landi. Ekki vegna eigin frumkvæð- is sambandsins, heldur því þar gátu ráðherrar Írlands og Bretlands setið við sama borð og rætt saman á jafn- réttisgrundvelli. Ekki „minna írsk“ Cox segir fráleitt að halda því fram að Írar séu minni Írar í dag heldur en fyrir aðild að Evrópusamband- inu. Það sem hafi hins vegar breyst, er að nú eiga Írar auðveldara með að láta að sér kveða á alþjóðavettvangi. Samkvæmt Cox hefur Evrópusam- bandið jafnvel hjálpað til við að efla sjálfsmynd og þjóðarstolt Íra, sér- staklega með því að samþykkja írsku sem eitt af opinberum tungumálum sínum. Nú eru allir skólar á Írlandi tvítyngdir og írskan styrkist æ meir í sessi. Íslenska tungan hlyti auðvitað sömu virðingu í Evrópusambandinu ef til aðildar kæmi, hún yrði eitt af opinberum tungumálum sambands- ins. Mælti Cox meðal annars á írskri tungu þegar hann hélt sína jómfrú- arræðu sem forseti Evrópuþings- ins: „Ég fann fyrir miklu stolti þeg- ar ég stóð þarna í púltinu sem fyrsti forseti Evrópuþingsins frá Írlandi. Og tilfinningin var ekki persónulegt, hégómlegt stolt. Ég fann fyrir djúpu þjóðarstolti, hvað það væri merkilegt að einn af okkur skyldi hafa komist hingað. Þangað getið þið [Íslending- ar] líka komist.“ ESB ekki himnaríki Því má hins vegar ekki gleyma, sagði Cox, að Evrópusambandið er ekki himnaríki – enda fyrirfinnst það ekki á jörðu. Hin alþjóðlega fjármála- kreppa hlífði Evrópu ekki, og var Ír- land eitt þeirra ríkja sem hlaut hvað þyngsta höggið. Önnur ríki eru til að mynda Grikkland, Spánn og Portú- gal en aðstæður eru mjög erfiðar í Suður-Evrópu um þessar mund- ir. „Bankarnir okkar fóru of geyst og höfðu safnað saman of háum skuld- um. Stjórnvöld ákváðu að taka yfir rekstur bankanna og þjóðnýta skuld- ir þeirra og lenda þær því á skatt- borgurum, ekki ólíkt því sem gerðist á Íslandi. Þetta var auðvitað umdeild ákvörðun en engu að síður sú sem var tekin. Ég tek þó fram að slæmu strákarnir okkar voru ekki nærri því jafn skaðlegir og slæmu strákarnir ykkar,“ sagði Cox og vísar þar til ís- lensku útrásarvíkinganna. Cox telur þó að með sameigin- legum krafti 27 aðildarríkja sé bet- ur hægt að eiga við kreppuna og skapa sameiginlegar reglur svo forð- ast megi að hún endurtaki sig. „Það besta við pólitíkina í Evrópusam- bandinu er að þar er enginn meiri- hluti. Jafnvel Þjóðverjar sem eru með 96 þingmenn, eru í minnihluta, því þingið telur 736 þingmenn í allt. Þess vegna þurfa allir að vinna saman. Nánast allar ákvarðanir sem teknar eru, bæði á Evrópuþinginu og í Evr- ópuráðinu, eru samhljóða ákvarðan- ir. Það er skemmtileg tilbreyting frá stjórnmálunum heima við, þar sem fólk stillir sér upp í skotgrafir flokk- anna og kemst aldrei að sameigin- legri niðurstöðu.“ Björn tEitSSon blaðamaður skrifar: bjorn@dv.is Fyrrverandi forseti Evrópuþingsins, Pat Cox, hélt fyrirlest- ur í Háskóla Íslands um stöðu Írlands í Evrópusambandinu. Hann segir Íra eiga margt sameiginlegt með Íslendingum og segist ekki vera „minni Íri“ eftir aðild. Stoltur Íri Í Evrópu Evrópa opnaði dyrnar fyrir okkur. Umberto Eco „ÞegarégeríRómerégfráMílanó,þegarégeríParíserégfráÍtalíu,þegarégeríNewYorkerégfráEvrópu.“ Frábær ræðumaður PatCoxerþekktur fyrirframsöguhæfileika sínaendafyrrverandi sjónvarpsmaður.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.