Hagskýrslur um landbúnað - 01.01.1953, Side 46

44»
Búnaðarskýrslur 1951
til af sléttu túni 1900, en það hefur verið þó nokkurt, því að eins og
kunnugt er, fer sum jörð, hólar og harðvellisgrundir, aldrei í þýfi hér
á landi. Árið 1950 hefur ræktað tún liér á landi verið talið um 50 000
ha (500 km2), eða rúmlega 10 000 ha umfram það, sem sléttað hefur
verið og nýræktað, það sem liðið var aldarinnar, en taka verður fram,
að þetta er áætlun aðeins. Á árinu 1951 hafa svo við þetta bætzt tæpir
2500 ha (25 km2) sem nýræktað land, en tæpir 700 ha af því túni, er
enn var í þýfi af hálfnaðri öldinni, verið sléttaðir. Enn er talsvert af
þýfi í túnum, líklega ekki minna en 2—3 þús. ha.
Mjög er misjafnt, hvað einstakar sýslur og sveitir leggja mikla alúð
við túnræktina. Yfirleitt hefur hennar gætt mest þar, sem stunduð er
framleiðsla mjólkur til sölu. Það liefur ráðið miklu sums staðar um
það, hve miklar jarðabætur hafa verið í einstökum sveitum og jafnvel
sýslum hin allra síðustu ár, hvort L a n d n á m r í k i s i n s hefur verið
þar með framkvæmdir eða ekki. Þannig voru mestar túnræktarfram-
kvæmdir í ölfushreppi allra sveita 1950, og var það að miklu leyti
vegna framkvæmda Landnámsins. Árið 1950 hafði mönnum lærzt að
snúa söndunum á Rangárvöllum til túnræktar á auðveldan hátt, og
verða Rangárvellirnir þá í einu vetfangi mesta túnræktunarsveit lands-
ins. Þar voru ræktaðir 166 ha af nýju túni á árinu, en i næstmestu
túnræktarsveitinni, Hrunamannahreppi, voru aðeins ræktaðir 101 ha,
og í þeirri þriðju hæstu, Gnúpverjahreppi, 67 ha.
Matjurtagarðar og sáðreitir. Metnir hafa verið til jarðabóta
árin 1901—50 2229 ha matjurtagarða og sáðreita. Þetta mun þó ekki
vera nákvæmt, því að bæði er, að menn hafa verið misjafnlega áhuga-
samir að láta meta smáa kálgarða, og svo hafa stundum kornakrar og
aðrir sáðreitir verið metnir með kálgörðum. Um garða þessa og akra er
það að segja, að þeir liafa að verulegu leyti fallið aftur í órækt eða
þeim verið breytt i tún, sem algengara er, svo að tölur þessar gefa
enga hugmynd um það, hve mikið land er nú haft undir garðrækt.
Hins vegar má nokkuð sjá áhuga manna á hverjum tíma á þvi, hve
mikið garðland hefur verið metið til jarðabóta, en það liefur verið:
ha ha
1901—05, ársmeðaltal .. 42 1926—30, ársmeðaltal .. 12
1906—10, 52 1931—35, »» • • 48
1911—15, 13 1936—40, >» 153
1916—20, 16 1941—45, 38
1921—25, »> • • 8 1946—50, »» • • 65
1951 ... 92
Hin mikla aukning garðlanda, er kemur fram 1936—40, stafaði af
því, að þá voru veitt sérstök framleiðsluverðlaun í jarðeplarækt, en
einnig voru 1938—40 kornakrar taldir með garðlöndum, alls 65 lia.
Mest garðland var metið til jarðabóta 1939, 203 ha matjurtagarða og
12 ha kornakra. Næstmest garðland var metið til jarðabóta 1950, 162