Hagskýrslur um landbúnað - 01.01.1953, Page 56

54*
Búnaðarskýrslur 1951
nolckuð til, eigi aðeins frá manni til manns, heldur og vaxið í sumum
hreppum og minnkað í öðrum.
Af framtölum má ráða, að verulegur hluti þessara eigna er hjá
bændum, sein komnir eru á efri ár, og hjá öðru aldurhnignu fólki,
m. a. því, sem hætt er búskap og selt hefur jörð og eignir í hendur
yngri kynslóðarinnar. Eins og skýrslur skattanefndanna eru, er ekki
hægt að sjá það nánar, hve mikið þessara eigna er i höndurn slíks
fólks, og hve mikið í höndum yngra fólks.
„Aðrar eignir“ eru rnjög misjafnlega taldar og ættu raunveru-
lega að koma meiri fram. Þannig er t. d. hið háa framtal „annarra
eigna“ í Þingeyjarsýslu fyrir það eitt, að í einum hreppi þar er talið
fram það, sem menn eiga í hálfsmíðuðum og óvirtum húsum, í bygg-
ingarefni o. fl. þess háttar og nemur þetta alls um 1 millj. lcr. Ber þetta
vott um, að hér hafa miklar eignir fallið niður við framtal annars
staðar. Það, sem talið er fram í þessurn dálki, er annars margvíslegt,
svo sem bátar o. fl. áhöld, sem lítið eða ekki eru notuð við landbúnað.
1 sumum búnaðarskýrslum skattanefnda var í þessum dálki fært verð-
mæti búfjárins eins og skattanefndirnar mátu það, og jafnvel ýmislegt
annað, er þar átti eklci heima. Var þess vandlega gætt, að nema slíkt
alls staðar í burtu, áður en búnaðarskýrslurnar voru lagðar sarnan.
S k u 1 d i r þær, er fram koma í búnaðarskýrslum, eru að langmestu
leyti hjá bændum, og, að því er helzt verður séð, einkuin hjá ungum
bændum, enda hafa margir þeirra staðið í framkvæmdum til umbóta
á jörðum sínum og sumir keypt jarðir og bústofn i skuld. Veðskuldir
þær, sem frarn eru taldar, eru að mjög miklum lilut við sjóði Búnaðar-
bankans, og hafa þær vaxið ört á síðustu árum. Þar sem skuldaframtal
b æ n d a var í flestum hreppum tekið upp á búnaðarskýrslur skatta-
nefnda 1950 (þó ekki i einum stórum hreppi og fáum smáum), fer
samanburður á skuldunum á búnaðarskýrslum fyrir 1950 og 1951 ekki
fjarri því, sem rétt er fyrir landið i heild. En samkvæmt þeim saman-
burði hafa veðsltuldir framteljenda til landbúnaðarskýrslu aukizt um
22,7 millj. kr. 1951, en það er um 6 millj. kr. meira en nemur aukn-
ingu veðskulda bænda við sjóði Búnaðarbankans. — „Aðrar skuldir"
hafa samkvæmt samanburði við búnaðarskýrslur 1950 aukizt um 18,2
millj. kr. á árinu.
Samkvæmt framtölum til búnaðarskýrslu má telja, að peningaeign,
innstæður og verðbréf framteljenda nemi nokkurn veginn jafnhárri
upphæð og samanlagðar skuldir þeirra, og eiga þeir þá sem heild bú-
stofn sinn, fasteignir og áhöld skuldlaust. Hins vegar er þessu misjafnt
farið, ef hver sýsla er athuguð sérstaklega, og enn misjafnara, ef skyggnzt
er eftir einstökum sveitum. Yfirleitt er jöfnuður inneigna og skulda
hagstæðastur á Norðurlandi, en óhagstæðastur á Austurlandi.
Framleiðsluráð landbúnaðarins hefur látið gera skýrslu um eignir
og skuldir bændanna utan kaupstaða og kauptúna sérstaklega, og er sú