Dagblaðið Vísir - DV - 03.10.2008, Blaðsíða 16

föstudagur 3. október 200816 Helgarblað
1. Leigðu frekar
en að eiga
– 4.000.000+
Nú þegar fasteignaverð fellur að
raunverði og lán hækka minnst um
15 prósent vegna verðbólgu er
hægt að spara margar milljónir á
ári með því að leigja frekar en eiga.
Íbúð sem keypt er nú á 27 milljónir
króna mun fyrirsjáanlega leiða til
tæplega fjögurra milljóna króna
taps kaupandans. dæmið er miðað
við bestu fáanlegu lánakjör,
íslenskt, verðtryggt lán. dæmið
gæti litið öðruvísi út með erlent
lán, enda er ómögulegt að spá fyrir
um þróun þess. Margir verktakar
hafa boðið 95 prósent lán fyrir
nýjum íbúðum. sá sem gleypir við
því horfir upp á að innan árs verður
íbúðin að líkindum um 1,5
milljónum króna verðminni en
upphæð lánsins, miðað við 27
milljóna króna verðmiðann. Því er
leikandi hægt að spara fjórar
milljónir króna ef leigt er frekar en
keypt. Á sama tíma er leiguverð að
lækka vegna offramboðs
húsnæðis.
2. Kauptu
íslenskan mat
tími nýsjálenskra nautalunda og
humars er búinn og tími hinna
íslensku afurða er runninn upp.
Með hruni krónunnar verður
sífellt hagkvæmara í samanburði
við annað að kaupa íslenskt.
Hagkvæmt er að kaupa
niðurskorna lambaskrokka, hluta
af skrokkum, frosið slátur á tilboði
eða á sláturmarkaði. krónan
auglýsti nýlega lambaskrokk á
769 krónur kílóið. sá sem kaupir 6
kílóa skrokk sem bútaður er niður
í hluta borgar því fyrir það rúmar
4.600 krónur. svo kaupir hann 6
kíló af frosnu slátri í bónus og
borgar fyrir það um 2.400 krónur.
að lokum kaupir hann tvo
svínabóga sem eru þrjú kíló hvor
um sig á tæpar 3 þúsund krónur.
Þá er hann kominn með máltíðir
sem duga fjögurra manna
fjölskyldu í um mánuð. samhliða
þessu er hægt að nýta uppskeru
haustsins. afurðir eins og
kartöflur, gulrætur, rófur og
blómkál má vel nýta í haustsúpur.
3. Fáðu þér
kreppubíl
– 500.000+
Í stað þess að skipta út 2 ára
gömlum bíl í nýjan er þjóðráð að fá
sér kreppubíl. kreppubíll fæst á lágu
verði, oftast á bilinu 50 til 250
þúsund krónur. óþarfi er að
kaskótryggja slíkan bíl. samkvæmt
útreikningum fÍb kostaði 770
þúsund árlega að reka bíl sem
kostaði 1,7 milljónir í janúar
síðastliðnum. rekstrarkostnaður
bifreiða hefur reyndar snaraukist
síðan þá. af kreppubíl er afborgun
engin, verðrýrnun nánast engin.
Árlegur kostnaður þarf ekki að fara
yfir 150 þúsund krónur á ári. Því er
auðvelt að spara hálfa milljón eða
meira á því að skipta nýlegum bíl út
fyrir kreppubíl. Þessir útreikningar
gera ekki ráð fyrir gríðarlegri
hækkun á lánum sem verður nú
4. Geymdu bílinn
og taktu strætó
– 150.000+
Jafnvel þótt ekki takist að selja
bílinn sparast tæplega 150 þúsund
á ári með því að láta hann standa.
strætókort sem gildir í þrjá mánuði
kostar 12.700 krónur. sparneytinn
bíll sem eyðir 8 lítrum á hundraðið
eyðir hins vegar rúmlega 50
þúsund krónum á þremur
mánuðum í bensín. Þarna sparast
tæpar 40 þúsund krónur, aðeins á
þremur mánuðum. sparnaðurinn er
mun meiri yfir árið.
5. Eigðu en
skuldaðu ekki
– 46.000+
ef tekið er einfalt dæmi af 100
þúsund krónum sést hversu
mikilvægt er að eiga frekar en að
skulda. sá sem skuldar 100
þúsund á yfirdrætti borgar af því
tæplega 25 þúsund krónur á ári í
yfirdráttarvexti. sá sem á hins
vegar 100 þúsund inni á
verðtryggðum reikningi græðir á
móti ríflega 21 þúsund krónur, ef
binditíminn er stuttur. Þarna mun-
ar 46 þúsund krónum, aðeins á
einu ári. auðvitað er erfiðasti
hjallinn að borga upp skuldina, en
það borgar sig.
6. Hættu að
reykja – 200.000+
ef þú reykir pakka á dag eyðirðu
216 þúsund krónum á ári í það.
Það jafngildir því að vinna
þrettánda mánuðinn á árinu til að
eiga fyrir því. Hjón sem reykja þrjá
pakka saman á dag eyða 677
þúsund krónum í sígarettur á ári.
Hjón sem nota nikótíntyggjó á
hverjum degi í eitt ár eyða 182 þús-
und krónum í tyggjó á ári. Við það
sparast 495 þúsund á ári og þau
losna nánast við öll eiturefnin sem
í sígarettunum eru.
7. Farðu ekki á
barinn – 9.000+
Venjulegt verð á hálfslítra bjór á
bar í reykjavík er 700 krónur. ef þú
drekkur fjóra bjóra á viku eyðirðu í
það 11.200 krónum mánaðarlega.
Jafnmikill bjór kostar aðeins
rúmlega þrjú þúsund krónur ef
hann er keyptur í ríkinu og
drukkinn í heimahúsi. Árlegur
sparnaður af þessu jafngildir
hvorki meira né minna en 108
þúsund krónum í þessu hóflega
dæmi.
8. Afpantaðu
greiðsluseðla
– 15.000
Hægt er að spara yfir 15 þúsund
krónur með því að sleppa því að fá
greiðsluseðla senda heim til sín. sú
ákvörðun viðskiptaráðherra að
afnema seðilgjöld gladdi Íslendinga.
fyrirtæki tóku þá upp á því að skíra
gjöldin eitthvað annað. Það tekur
ekki meira en hálftíma að losa sig við
seðlana. gert er ráð fyrir að maður fái
að meðaltali fimm seðla heim til sín í
mánuði hverjum. farðu svona að.
finndu reikningana þína . athugaðu
hvar er að finna seðilgjöld, tilkynn-
ingargjöld, endurnýjunargjöld og
útskriftargjöld. Hafðu samband við
fyrirtækin og farðu fram á að
reikningarnir fari eingöngu í gegnum
heimabankann.
9. Fylltu
frystikistuna
Nú þegar matvælaverð hækkar
gríðarlega er tími til að spá í
matarkostnaðinn. farðu í bónus einu
sinni í viku og kauptu eins mikið og
þú getur. skoðaðu tilboð, kauptu og
frystu. eyddu einni kvöldstund í að
skoða uppskriftir og ákveða matseðil
fram í tímann. fólk sem vinnur mikið
lendir í því að þurfa að versla í dýrari
búðunum eftir að lágvöruverslunum
hefur verið lokað. Laugardagar geta
verið innkaupadagar. Lambaskrokk-
ar af nýslátruðu, blóðmör, lifrarpylsa
og svínakjöt eru á góðu verði þessa
dagana. og úti um allt má finna
tilboð á magnkaupum.
10. Losaðu þig
við annan bílinn
– 770.000+
Þær fjölskyldur sem eiga tvo eða
fleiri bíla geta sparað hundruð
þúsunda á ári með því að losa sig
við aukabílinn og taka strætó í
staðinn. ef tekið er mið af bíl sem
kostar 1,7 milljónir króna og er
ekinn 15 þúsund kílómetra á ári er
rekstrarkostnaðurinn, sem fyrr
segir, 770 þúsund krónur á ári.
Þegar útreikningarnir voru gerðir
kostaði bensínlítrinn einungis 139,5
krónur, en nú fer hann ekki undir
170 krónur.
Tíu ráð til að lifa kreppuna af
ungarsölu hvers bíls. Það er stað-
reyndin sem við þurfum að hafa í
huga,“ segir Bjarni Ingólfsson sem
hefur umsjón með framkvæmd upp-
boðanna hjá Vöku.
Þegar minnst er hafa verið allt
niður í fimmtíu bílar á hverju upp-
boði en á því síðasta voru bílarn-
ir um 120. Bjarni segir þó ekki al-
veg að marka það því þá hafi óvenju
langt liðið á milli uppboða. Næstu
uppboð skýri stöðuna betur en það
næsta verður haldið 25. október.
Þeir sem hafa nægjanlegt fé á milli
handanna geta því gert þar góð
kaup.
Töluvert af bílum fer á uppboðið
því eigendur þeirra hafa ekki getað
staðið í skilum með bílalán. „Það eru
nýjustu og bestu bílarnir sem flestir
hafa áhuga á. En eldri bílar koma
líka inn, til dæmis vegna fjárnáms,“
segir Bjarni.
Hann getur ekki sagt til um
hversu margir bílar verða á næsta
uppboði enda komi það ekki í ljós
fyrr en nokkrum dögum áður.
Kaldur vetur fram undan
„Ástandið er alveg skelfilegt um
þessar mundir og kemur illa við
alla,“ segir Knútur Signarsson, fram-
kvæmdastjóri Félags íslenskra stór-
kaupmanna, spurður um hvaða áhrif
ástandið á Íslandi hafi á kaupmenn
og aðra í viðskiptalífinu. Hann seg-
ir það alveg ljóst að verðlag muni
hækka á næstunni ef ekki komi til því
meiri viðsnúningur á gengi krónunn-
ar. „Menn eru búnir að taka á sig þær
verðhækkanir sem orðið hafa eins vel
og mögulegt er. Þegar krónan lækk-
aði í mars síðastliðnum reyndu menn
af fremsta megni að taka þær hækk-
anir sem þá urðu á sig, en ef fram
heldur sem horfir verður þetta kald-
ur vetur. Ég veit ekki hvaða aðgerða
ríkisstjórnin kemur til með að grípa
til en við sendum opið bréf til for-
manna stjórnarflokkanna í byrjun júlí
þar sem við kröfðumst aðgerða í efna-
hagsmálum strax,“ segir Knútur.
Miðað við gengisfall krónunnar frá
áramótum, sem nemur fimmtíu pró-
sentum, setur það kaupmenn í erfiða
aðstöðu. Eins og Knútur bendir á hafa
kaupmenn reynt að taka á sig eins
mikið og hægt er, en einhvers staðar
liggja sársaukamörkin í þeim efnum,
og nú virðist þeim náð. Niðurstaðan
er sú að verðlag hækkar til muna og
býr til enn einn skellinn fyrir íslensk
heimili.
Krónan fellur og
heimilin sökkva
„Ég held að lykilatriðið sé að
hafa hér stöðugan gjaldmiðil sem
menn hafa trú á og er gjaldgeng-
ur í viðskiptum innanlands jafnt
sem erlendis,“ segir
Gísli Tryggvason,
talsmaður neyt-
enda, spurð-
ur um ástand-
ið á Íslandi í
dag. Og hann
segir að með
óstöðugleika
sínum og
gengishruni
undanfar-
ið sé krónan
sökudólgur-
inn sem sé að
sliga almenn-
ing og neytend-
ur í landinu. „Ef
íslenska krónan
styrkist ekki fljót-
lega og verulega þurfa
stjórnvöld að undirbúa
sértækar aðgerðir til
að bjarga fjöl-
skyldun-
um
í landinu og ég
nefni þá sér-
staklega það
fólk sem
er með
íbúðalán
sín í er-
lendum
gjaldmiðl-
um,“ seg-
ir Gísli.
Hann
bætir
við að
nú þurfi
eitt-
hvað að
fara að
gerast
og nefnir til að mynda tvær lausn-
ir í stöðunni sem vonandi séu ger-
legar. „Ég vonast eftir að eitthvað sé
verið að gera til að styrkja krónuna.
Skammtímalausnir eru í fyrsta lagi að
stjórnvöld leiti samninga við seðla-
banka vestanhafs og austan um lán
eða gjaldeyrisskiptasamninga. Og í
annan stað má velta fyrir sér hvort líf-
eyrissjóðir, sem mér skilst að eigi 700
milljarða í íslenskum krónum erlend-
is, þurfi ekki að koma með hluta af
því fé heim og styrkja krónuna,“ seg-
ir Gísli.
Almenningur óttasleginn
Jóhannes Gunnarsson, formað-
ur Neytendasamtakanna, er uggandi
um hag heimilanna í versnandi ártíð
og segir óttaslegna borgara hafa sam-
band við samtökin í
leit að ráð-
gjöf.
Framhald á
næstu síðu
Bjarga þarf heimilunum Jóhannes
gunnarsson segir ekki nóg að stjórnvöld
komi bönkum og fyrirtækjum til bjargar.
Heimilin þurfi einnig björgunar við.
Mynd Stefán KArlSSon
„Ástandið er alveg
skelfilegt um þess-
ar mundir og kem-
ur illa við alla.“