Náttúrufræðingurinn - 2009, Blaðsíða 31

115
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags

Heiti

Name

Tákn
symbol
Greining
identification
S.T.

WRB 2006

Mójör Histosol H >20% C Histosol Histosol
Svartjör Histic Andosol HA 12-20% C Aquand Andic/Vitric Histosol
Votjör Gleyic Andosol GA <12% C; grámi
og/e a dílar
Aquand Gleyic Andosol
Brúnjör Brown Andosol BA <12% C, urrt;
> 6% allófan
Cryand Silandic o.fl. Andosol
Malarjör Cambic Vitrisol MV <1,5% C
< 6% allófan
Cryand Vitric Andosol/
Regosol/Leptosol
Melajör Gravelly Vitrisol GV <1,5% C
< 6% allófan,
möl
Cryand Vitric Andosol/
Regosol/Leptosol
Sandjör Sandy Vitrisol SV Sandur
< 1,5% C
Cryand Vitric Andosol/
Arenosol/Leptosol
Vikurjör Pumice Vitrisol PV Vikur > 2 mm Cryand
Entisol
Arenosol/Regosol Vitric
Andosol
Bergjör Leptosol L Klöpp/ur Entisol Leptosol
Frerajör Cryosol C Sífreri Gelisol Cryosol
uppfært lítillega nokkrum sinnum
en það er eingöngu til á stafrænu
formi og er prentað eftir þörfum.
Það er aðgengilegt fyrir notendur
á slóðinni www.lbhi.is/jarðvegs-
stofa. Kortið er ennfremur hluti af
jarðvegskorti Evrópu, sem uppfært
er reglulega eftir því sem upplýs-
ingar um jarðveg aukast og batna.43
Smækkuð útgáfa kortsins er sýnd á
6. mynd, en tilvitnun í kortið er að
finna í heimildaskrá.1
Jarðvegsflokkar
á Íslandi
Hér verður gerð stutt grein fyrir
hverjum jarðvegsflokki á jarðvegs-
korti Ólafs Arnalds o.fl.1 Nánar
hefur verið greint frá eiginleikum
jarðvegsins á öðrum vettvangi, m.a.
af Ólafi Arnalds2,36 og Ólafi Arnalds
o.fl.,15 og liggja þau gögn til grund-
vallar lýsingu hvers jarðvegsflokks
fyrir sig. Flokkarnir eru tíundaðir
í 1. töflu, ásamt helstu greiningar-
einkennum og samsvörun við Soil
Taxonomy og WRB.
(1) Sortujörð (eldfjallajörð án
glerjarðar)
Brúnjörð (Brown Andosol)
Brúnjörðin er mold gróins þurrlendis
á Íslandi og telst til sortujarðar (sjá
3. mynd). Hún er dæmigerð eld-
fjallajörð en þó afar mismunandi að
eiginleikum, m.a. eftir því hvort
áfok er mikið, eðli gjóskulaga o.fl.
Þar sem hún er fjarri gosbeltunum
hefur mikið af leir myndast við
efnaveðrun og þar er einnig yfirleitt
meira af lífrænum efnum (3–6% C),
en gjóskan er ráðandi á gosbelt-
unum og þar er mun minna af bæði
leir og lífrænum efnum (1–3% C).
Þar sem bæði ljós gjóskulög (og þá
einkum Heklulög) og dökk skreyta
jarðveginn er litur hans fjölbreyti-
legur, en annars er brúni liturinn
ráðandi (7. mynd).
Til brúnjarðar telst einnig grunnur
jarðvegur með gróðurhulu með
A-lagi (dæmigerð yfirborðslög, sjá
Ólaf Arnalds o.fl.15), sem hefur
greiningareinkenni brúnjarðar enda
þótt stutt sé niður á efni sem annars
teldust til glerjarðar.
Heitið móajörð25 hefur einnig
verið notað um þessa jarðvegsgerð
og hefur margt til síns ágætis. Það
vísar þó til gróðurfars og það er ekki
heppilegt, því heiti jarðvegsflokka
ætti helst að miða við einkenni mold-
arinnar sjálfrar. Því er það ekki notað
í flokkunarkerfinu sem hér er lýst.
1. tafla. Jarðvegsflokkar, helstu greiningareinkenni þeirra og samsvarandi flokkar í Soil Taxonomy8 (S.T.) og WRB.7 Tákn jarðvegs-
flokka miðast við alþjóðleg heiti flokka. Svartjörð, votjörð og brúnjörð teljast til eldfjallajarðar (Andosol), en melajörð, malarjörð,
sandjörð og vikurjörð teljast til glerjarðar (Vitrisol), eins og endurspeglast í táknum jarðvegsflokkanna. – Table with the principal soil
classes and corresponding terms of the Soil Taxonomy and the WRB.
78 3-4 LOKA.indd 115 11/3/09 8:33:01 AM