Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2009, Blaðsíða 58

Náttúrufræðingurinn - 2009, Blaðsíða 58
Náttúrufræðingurinn 142 Pokamarðaætt (Dasyudidae) Einstaklingar af pokamarðaætt finn- ast í Ástralíu og Nýju-Gíneu og til ættarinnar teljast 69 núlifandi tegundir af 21 ættkvísl.20,21 Meðal þeirra eru pokaskollar, pokakettir (quolls) og ýmsar stærðir og gerð- ir pokamúsa og pokahreysikatta. Sumar pokamýs (ættkvíslirnar Antechinus, Phascogale og Kaluta) og pokakötturinn Dasyurus hallucatus eiga það sameiginlegt að vera einu spendýrin í heiminum þar sem öll karldýrin í stofninum drepast að loknum fengitíma; þeir ná yfirleitt ekki eins árs aldri. Pokamerðir eru af öllum stærðum og gerðum. Sumir eru örsmáir eins og pokahreysikött- urinn Planigale tenuirostris, sem er eitt minnsta spendýr á jörðinni og vegur einungis 5–9 grömm, en aðrir eru nokkuð stórir, t.d. pokaskollinn (Sarcophilus harrisii) sem verður allt að 8–9 kíló að þyngd. Hér verður fjallað nánar um tvær ólíkar teg- undir pokamarða sem báðar finnast á Tasmaníu. Pokaskollinn er líklega þekktasti pokamörðurinn og fenja- pokamúsin (Antechinus minimus) var viðfangsefni meistaraverkefnis greinarhöfundar. Pokaskolli (Sarcophilus harrisii) Pokaskollinn er stærsta núlifandi ránpokadýrið og á stærð við lítinn hund. Þetta er eini núlifandi fulltrúi ættkvíslarinnar Sarcophilus og nú finnst hann einungis á Tasmaníu. Tegundin var áður útbreidd á megin- landi Ástralíu en varð líklega undir í samkeppninni við dingóhunda eins og pokaúlfurinn. Það er ekki erfitt að ímynda sér af hverju poka- skollinn (einnig kallaður Tasmaníu- djöfullinn) hlaut þessa nafngift (7. mynd). Dýrin eru kolsvört á litinn og fara um á nóttunni. Þegar þau eru í árásarhug eða æst verða eyrun eldrauð og hljóðin í þeim eru „djöful- leg“, sérstaklega þegar þau safnast saman yfir bráð og rífast um bestu bitana. Ekki er þó allt sem sýnist, því í raun eru þetta feimin dýr sem oft verða hundum að bráð.22 Finna má pokaskolla um alla Tasmaníu, meira að segja í úthverf- um, og þessi næturdýr veiða sér aðallega lítil spendýr í matinn. Þeir eru einnig duglegir að finna hræ og geta étið allt að 40% af sinni eigin líkamsþyngd á einni nóttu. Þeir hafa lengi haft það orð á sér að vera dýrbítar, en staðreyndin er sú að þau lömb sem þeir sjást éta hafa yfirleitt drepist af öðrum orsökum. Á fengi- tíma reyna karlarnir að makast við sem flestar kerlur og oft fylgir mikill hamagangur og læti. Kvendýrin geta verið með fjóra unga á spena 6. mynd. Pokaúlfar í dýragarðinum í Hobart, Tasmaníu. Fremra dýrið er kvendýr en það aftara karldýr. Myndin er tekin fyrir árið 1921 af óþekktum ljósmyndara. – A pair of thylacines in Hobart Zoo, Tasmania. Female is in foreground and male in background. The photo is taken prior to 1921 by an unknown photographer. 7. mynd. Heilbrigður pokaskolli (til vinstri) og pokaskolli sýktur af andlitskrabbameini. – A healthy Tasmanian devil (left) and a Tasmanian devil with facial tumour disease. Ljósm./Photos: Wayne McLean, Menna Jones. 78 3-4 LOKA.indd 142 11/3/09 8:33:42 AM
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.