Gerðir kirkjuþings - 2001, Qupperneq 68

Framhald þessara laga voru lögin um Kristnisjóð nr. 35/1970, en stofhfé
sjóðsins var inneign í kirkjujarðasjóði og prestakallasjóði, en þeir sjóðir voru lagðir
niður og andvirði seldra kirkjujarða, annarra en prestssetursjarða rann í Kristnisjóð.
Ennfremur var ákveðið í 20. gr. laganna að hámarkslaun í þeim 15 prestaköllum sem
þá voru lögð niður, skyldu renna í sjóðinn, svo og laun sem spöruðust þegar prestakall
stæði óveitt. í kirkjujarðasamkomulaginu frá 10. janúar 1997 var kveðið á um að ein
prestslaun til viðbótar rynnu í sjóðinn árlega til ársloka 2005.
Með lögunum um Kristnisjóð var ríkið að bæta kirkjunni hluta af þeim mikla
tekjumissi sem varð, þegar ríkið tók yfir kirkjueignirnar.
I greinargerð með frumvarpi til laga um Kristnisjóð er vísað til sömu forsendu
og hafði ríkt um aldir, að prestaköllin/embættin/brauðin, voru viðurkennd sem
sjálfstæðar stofnanir, sem prestamir höfðu að “léni” með öllum gögnum og gæðum.
Embættin eiga eignirnar sjálfar, húsin, ffamkvæmdirnar, ítökin, hlunnindin og eiga að
hafa af því tekjur til rekstrar í starfi. Embættin áttu einnig bókasöfn, sjóði ofl., sem
viðkomandi presti bar að varðveita, sem og eignirnar.
Umsjá með prestssetrum hafði dóms- og kirkjumálaráðuneytið sbr. reglugerð
um stjórnarráð íslands nr. 69/1969.
Umsjá með kirkjujörðum höfðu hreppstjórar, sbr. 8. til 11. gr. laga nr.
46/1907, sem kváðu á um að þeir hefðu umsjá með leigu kirkjujarða og ítökum
lénskirkna og innheimtu á leigutekjum. Með lögum nr. 90/1984 voru gerðar
breytingar á jarðalögum, sem felldu þetta úr gildi. Var sú umsjá kirkjujarða þá færð til
landbúnaðarráðuneytisins.
Með lögum nr. 71/1919 um laun embættismanna voru 1. og 2. gr. laga nr.
46/1907 felldar úr gildi og launin síðan greidd úr ríkissjóði, en önnur ákvæði héldu
sér, s.s. þau er varða stöðu embættanna. Þessari sérstöðu var ekki breytt í lögum nr.
70/1996 um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins. Kirkjujarðasamkomulagið ffá
lO.janúar 1997 kvað á um afhendingu kirkjujarða á móti skuldbindingu um greiðslu
launa, launatengdra gjalda og embættiskostnaðar eða m.ö.o. að laun og
embættiskostnaður til ákveðins ijölda starfsmanna kirkjunnar sé nokkurs konar
arðgreiðsla eða álagsgreiðsla af ákveðinni kirkjueign, kirkjujörðunum.
Lög nr. 138/1993 um kirkjumálasjóð kváðu á um lágmarksgreiðslu kr. 52
milljónir til prestssetrasjóðs, til þess að tryggja viðhald prestssetra, nýbygginga á
prestssetrum og til að kaupa upp eignir presta á prestssetrum við prestaskipti. Þessi
fjárveiting var nánast samsvarandi fjárveitingu á fjárlögum ffá fyrri árum til þessa
málaflokks. Samhliða voru samþykkt lög nr. 137/1993 um prestssetur, sem fluttu
umsjón prestssetra ffá dóms- og kirkjumálaráðuneytinu til stjórnar prestssetrasjóðs. Ef
miðað var við fjárveitingu árið áður, var þessi upphæð þó um þremur milljónum
krónum lægri miðað við verðlagsforsendur og ekki var gert ráð fyrir aukinni
ijárveitingu vegna umsjónar og rekstrar, sem ráðuneytið hafði áður kostað.
Rekstrarkostnaður sjóðsins hjá prestssetrasjóði hefur numið með aðkeyptri þjónustu
um kr.- 15 milljónum á ári, þannig að rökstyðja má að ijárframlag ríkisins til
prestssetranna hafi lækkað verulega ffá ársbyrjun 1994. Kirkjumálasjóði var einnig
falið að kosta ýmsa starfsemi kirkjunnar, sem ríkið hafði áður kostað, s.s. störf
Kirkjuþings, Kirkjuráðs, prestastefnu, tónlistarfræðslu kirkjunnar, ráðgjöf í
ijölskyldumálum, starfsþjálfun guðffæðikandídata o.fl. Ávallt var viðurkennt við
undirbúning að setningu laganna og alla ffamkvæmd þeirra að um
bráðabirgðaráðstöfun væri að ræða að því er varðar prestssetrin, þar sem ekki væri
lokið viðræðum um þau.
Með ffamangreindum rökstuðningi má segja að lög um Jöfnunarsjóð sókna,
Kristnisjóð, Kirkjumálasjóð og prestssetur hafi verið framhald af þeirri skipan sem
varð á umbúnaði embættanna og Þjóðkirkjunnar allt ffá 1907, er ríkið, gegn
64