Málfregnir - 01.12.1999, Blaðsíða 19

brotnir niður í áfangamarkmið við lok 4., 7.
og 10. bekkjar og einnig í 10 þrepamarkmið,
sem samsvarar 10 námsárum í grunnskóla.
Ekki eru þó sett sérstök þrepamarkmið íyrir
íslenskunám heymarlausra og íslenskunám
nýbúa en gert ráð fyrir að áfangamarkmiðin
séu útfærð fyrir nemendur og eftir því sem
kostur er einnig tekið mið af þrepamarkmið-
um sem skilgreind eru almennt fyrir íslensku.
Síðan er það hlutverk kennara að skipu-
leggja heildstæða kennslu á grundvelli þess-
ara markmiða og hafa auk þess ýmsa þver-
faglega þætti til hliðsjónar við skipulag
kennslu. T.d. er hvergi í grunn- eða fram-
haldsskólanámskránni gerð krafa um
ákveðnar námsbækur, ákveðin ljóð, bók-
menntatexta eða höfunda. Slíkt er ákvörðun-
aratriði skólans. Hins vegar er skýrt kveðið á
um það í námskránni að hverju skuli stefnt
með íslenskukennslu á öllum stigum gmnn-
skóla og í framhaldsskólum. Litið er á þrepa-
markmiðin sem nánari útfærslu á áfanga-
markmiðum þar sem fram kemur eðlileg stíg-
andi í náminu allt frá upphafi gmnnskóla til
loka. Hver nemandi á að fá viðfangsefni eftir
því sem þroski, hæfni og áhugamál leyfa. Því
geta nemendur á sama aldri verið staddir á
mismunandi þrepum í námi. Skólar geta
raðað þrepamarkmiðum á annan hátt en aðal-
námskrá gerir og birt þau í skólanámskrá.
í aðalnámskrá er fullyrt að traust kunnátta
í íslensku sé ein meginundirstaða haldgóðr-
ar menntunar. Islenskukennsla sé einn
hornsteina grunnskólanáms og íslenska sé
ásamt stærðfræði kjamagrein grunnskóla. I
aðalnámskrá grunnskóla er námsgreinin
íslenska skipulögð sem heildstæð náms-
grein auk þess sem þjálfun í íslensku er felld
inn í allar námsgreinar grunnskóla. I nám-
skránni er einnig lögð mikil áhersla á öflugt
samstarf við heimilin um þjálfun í íslensku
á öllum stigum grunnskóla.
Móðurmál eða íslenska er í eðli sínu
flókin og margbrotin námsgrein. Þjóðtung-
an, íslenska, gegnir mikilvægu hlutverki í
því að efla þjóðemislega samkennd, ekki
síst þegar um er að ræða fámenna þjóð eins
og Islendinga. Námsgreinin fjallar m.a. unt
þau menningarlegu verðmæti sem felast í
móðurmálinu og íslenskum bókmenntum. Þar
er líka fjallað um málið sem félagslegt fyrir-
bæri þar sem meðal annars er nauðsynlegt að
átta sig á breytileika í máli, til dæmis eftir
landshlutum eða kynslóðum, og nauðsyn þess
að temja sér ákveðið umburðarlyndi í þessum
efnum. Móðurmálið er samskiptatæki sem er
notað bæði í hagnýtu og listrænu skyni, til að
tjá tilfinningar eða vekja þær, tjá skoðanir eða
leita eftir þeim, afla upplýsinga og miðla
þeim. Loks er í móðurmáli verið að fjalla um
eitt megineinkenni hvers einstaklings, per-
sónulegt málfar, sem er hluti af honum og
sjálfsmynd hans. Því telst þekking á móð-
urmálinu, eðli þess, sögu og sérkennum,
nauðsynlegur þáttur í almennri menntun. Góð
þekking á máli gefur og færi á að beita því af
listfengi og að meta gott og vandað mál. Gildi
móðurmáls er mikið fyrir hvem einstakling
og þroska hans.
Meðal nýmæla í þessari námskrá í ís-
lensku er að tölvu- og upplýsingatækni
verði eðlilegur þáttur í íslenskukennslu á
öllum skólastigum og samstarfsverkefni
allra kennara. I námskránni segir að mark-
viss öflun og miðlun upplýsinga með aðstoð
tölvu- og upplýsingatækni sé vaxandi þáttur
í nútímasamfélagi. Þáttur tölvutækni í hvers
konar ritun og ritvinnslu verður einnig æ
mikilvægari. Traust undirstaða í móðurmáli
og íslensku gerir nemendur hæfari til þess
að tileinka sér þessa tækni, vega og meta á
gagnrýninn hátt þær upplýsingar sem
nálgast má með tölvutækni og margvísleg-
um öðrum miðlum nútímans.
Mikilvægt er að grunn- og framhalds-
skólanemendur öðlist skilning á sögulegu,
menningarlegu og félagslegu gildi máls og
bókmennta, átti sig á eðli móðurmálsins og
lögmálum þess og fræðist um málnotkun í
fjölmiðlum. Mikilvægt er að nemendur nái
góðri fæmi á öllum sviðum málnotkunar
bæði í ræðu og riti, geti tjáð skoðanir, hug-
myndir og tilfinningar og öðlist traust á
eigin málnotkun. Þá er einnig mikilvægt að
19