Málfregnir - 01.12.1999, Blaðsíða 35

setningartímum en ekki á eðlisfræðiskýrsl-
um o.s.frv. E.t.v. hafa kennarar og skipulag
skólanna ýtt, meðvitað eða ómeðvitað,
undir þessa hugsun t.d. með útfærslu sinni á
stundaskrám nemenda. „En það er vandlifað
í henni versu,“ var hún amma mín vön að
segja. Og hún bætti stundum við: „Það er
skammgóður vermir að pissa í skóna.“ Til
þess að forðast þessa einangrun námsþátt-
anna er m.a. gripið til heildstæðrar móður-
málskennslu en kollegi minn, sem vitnað
var til í upphafi þessa máls, hefur líkast til
rekið augun í eitt öfgafyllsta dæmið um
hana í námskránni. Þar var beinlínis ætlast
til þess að texti úr sögum frá ýmsum tímum
yrði greindur niður í setningafræðilegar ein-
ingar augljóslega til þess að slá margar flug-
ur í einu höggi. I framhaldi af því mætti vel
ímynda sér að ritgerð yrði skrifuð (í skref-
um) um helstu niðurstöður og hún síðan birt
á vefsíðu áfangans. En hvað varð um bók-
menntimar, skáldskapinn sjálfan, þetta sem
í lögunum var kallað að „kenna nemendum
að njóta menningarlegra verðmæta“? Jú, jú,
því er ekki gleymt í téðum áfanga: „Nem-
endur kynnast efni á sviði lista og marg-
miðlunar sem hæfir áfanganum" (ÍSL 202,
bls. 29). Islendingar hafa verið listframleið-
endur um langan aldur en fátt er að vísu um
margmiðlunartæk verk enn sem komið er en
stendur væntanlega til bóta.
Þessi lestur minn hófst á orðunum: „Fátt
er nýtt undir sólunni.“ Er það rétt hvað varð-
ar aðalnámskrá í íslensku frá 1999? Það ætti
svo sem ekki að koma á óvart þegar litið er
yfir kjamaáfangana í heild að þar er að finna
flest það sem við móðurmálskennarar í
framhaldsskólum landsins höfum verið að
bardúsa við undanfarin ár. Enda hvemig ætti
annað að vera? Viðfangsefnið er það sama,
íslensk tunga, og markhópurinn sá sami,
íslenskt æskufólk. Þarna er að finna tjáningu
í ræðu og riti, sögu málsins og uppbyggingu
þess, lestur texta og bókmenntasögu. Þó eru
nokkur atriði sem eru með öðrum hætti en
áður og sum hver hreinar viðbætur (þótt
enginn tími hafi bæst við nema síður sé).
Það hljóta þá að vera viðbrögð námskrár-
gerðarmanna við frjálsri öld upplýsinga sem
fram undan er. Ég hef eytt dálitlu púðri á
heildstæða móðurmálskennslu hér að
framan. Bein afleiðing af þeirri stefnumótun
er niðurröðun námsefnisins og uppskriftir
að matreiðslu þess sem finna má í námskrár-
kverinu. Skörp skil verða t.a.m. í uppröðun
áfanga á milli 212 og 303 sem í sjálfu sérer
ekki nýjung en hefur viljað loða við áfanga-
skólana. Þar verða reyndar skil á námsferli
margra nemenda, starfsnámsnemendur og
iðnnemar margir hverjir hafa t.d. lokið þar
með formlegu íslenskunámi í skóla á meðan
bóknámsnemar eiga a.m.k. þrjá áfanga eftir.
Jafnframt hafa skólar reynt að halda í
samræmingu framan af því að nokkurt flakk
er á nemendum milli skóla fyrstu eitt til tvö
árin og því hagkvæmt fyrir alla aðila að nám
sé samræmt þegar meta þarf á milli skól-
anna. Hins vegar ljúka flestir nemendur
bóknámsbrauta námi frá þeim skóla sem
þeir hófu nám í. Þetta hefur valdið hvim-
leiðri stöðu við þessi skil og reyndar oft á
tíðum einnig við skil grunnskóla og fram-
haldsskóla, þ.e. farið er í gegnum námsefni
sem þegar hefur verið á dagskrá en að vísu
ítarlegar. Þetta veldur tvíverknaði, fer illa
með knappan tímann og kjörin leið til að
skapa námsleiða. En það var ekki beinlínis
þetta sem ég ætlaði að ræða um, eða öllu
heldur beina sjónum að annarri hlið sama
máls. Við þessi skil lýkur tveggja eininga
áföngum og við taka þriggja eininga áfangar
(samkvæmt námskránni nú en hins vegar
hafa komið fram hugmyndir um að ekki
þurfi að vera tvær kennslustundir að baki
hverri einingu; út í þá sálma verður ekki
farið hér). í þessum fyrri áföngum (102,
202, 212) er breidd nemenda mest og geta
þeirra misjöfnust auk þess sem hóparnir eru
oft fjölmennastir. En það er einmitt í þessum
áföngum sem gallar heildstæðu kennsluað-
ferðarinnar eru augljósastir eða ákafi nám-
skrárgerðarmanna mestur að skilja nú ekki
við nemendur án þess að snudda í sem flestu
og þenja sig yftr sem flest. Afleiðingin er að
35