Málfregnir - 01.12.2002, Qupperneq 25

Engir stórir stafir eða hástafir eru notaðir í
taílensku og engin greinarmerki heldur.
Bil milli orða eru ekki eins og í t.d.
íslensku heldur geta komið bil milli
orðahópa eða -sambanda og fara aðallega
eftir smekk ritarans.
Nöfn samhljóða eru borin fram þannig
að -or er bætt við. Til dæmis er táknið fl
(g) nefnt gor og táknið ð (ng) nefnt ngor.
Þar sem til eru nokkrir hópar samhljóða
sem bera sama hljóðið, t.d. eru táknin Pt, H
og fí öll borin fram 5 og nefnd sor, þarf að
aðgreina þau og því eru þeim öllum gefin
nöfn. Nöfnin vísa þá til útlits táknanna eða
einhverra líkinga. Þannig er táknið Pf
nefnt sor kor vegna líkingar táknsins við
táknið kor (Pl) og táknið ct nefnt sor seu
þar sem orðið seu hefur þetta tákn og þýðir
tígur.
Margir samhljóðar bera ólíkt hljóð eftir
því hvort þeir eru í upphafi atkvæðis eða í
lok orðs eða atkvæðis. Þannig táknar cí í
upphafi atkvæðis .v en í lok atkvæðis t.
Öll atkvæði í taílensku, sem enda á
samhljóða, verða að enda á m, n, g, k, p
eða t. I samtölum er það þá oftast þannig
aðp- og t-hljóðin í bakstöðu eru líkari b og
d.
Sérhljóðar eru ritaðir ýmist framan við,
ofan við, neðan við eða í kringum
samhljóðann sem þeir standa með en
sérhver sérhljóði er þó alltaf í sömu stöðu
miðað við samhljóða og er borinn fram á
eftir samhljóðanum. Til að gefa stöðu
sérhljóðans til kynna er bandstrik haft með
og staðan sýnd miðað við það (sbr.
umritunartöfluna hér á undan). Gæta
verður að því hver staða sérhljóða miðað
við samhljóða á að vera þegar umritað er.
Sérhljóðatákn getur ekki staðið eitt og
sér, það verður ávallt að vera í sambandi
við samhljóða. Þar sem þarf að setja stakan
sérhljóða verður að bæta við samhljóðinu
3 (h) en það er þá ekki borið fram.
Sérhljóðar eru alltaf bornir fram á eftir
samhljóða. Þannig er samstafan tfl?, þ.e.
œ+k+r, borin fram krœ.
Innbyggð sérhljóð
Mörg orð í taílensku hefjast annaðhvort á
tvöföldum samhljóða eða hafa tvo
samhljóða saman í miðju orði. Stundum er
hægt að bera tvo samhljóða saman líkt og í
íslensku en hins vegar er algengt að
innbyggt eða „eðlislægt" sérhljóð sé lesið
milli tveggja samhljóða, þau algengustu
eru a og o.
Innbyggða a-hljóðið er stutt a, nánast
það sama og skrifaða sérhljóðið (-U) en þó
jafnvel styttra. Það er notað þar sem tveir
samhljóðar eru saman en virka sem
upphafshljóð tveggja atkvæða. Þannig yrði
íslenska orðið sprang til dæmis skrifað á
taílensku cíllfd en borið fram sa-prang. Á
sama hátt er taílenska orðið cí'Ufl eða snug
(glaður) borið fram sa-nug. Þetta
innbyggða sérhljóð á að umrita með
bókstafnum a, rétt eins og táknið ~t.
Innbyggða o-hljóðið er notað milli
tveggja samhljóða þar sem sá fyrri er
fyrsta samhljóð atkvæðis en sá síðari
lokasamhljóði atkvæðis. Þannig er orðið
SJJ (vindur), Im, lesið lom. Orðið PIUGIf
(tónlist), dntrí, er lesið dontrí. Þetta
innbyggða o-hljóð er táknað með
bókstafnum o í umritun.
Til eru orð sem nota bæði hljóðin. Til
dæmis er orðið 01414 (gata), tnn, lesið
tanon og orðið OfllllTI (óhreinrí), sgprg, er
lesið sog-ga-prog.
Ekki er gott að gefa algildar reglur um
notkun þessara innbyggðu hljóða þótt
oftast reynist fólki auðvelt að finna þau.
Stundum er til dæmis hægt að velja milli
þeirra þannig að úr verður mismunandi
merking.
Sérstök atriði í stafsetningu
Ákveðnir taílenskir samhljóðar standa
fyrir annað hljóð þegar þeir eru tveir
saman en þeir hefðu gert hvor um sig.
a) Samhljóðarnir V!? eða tr á íslensku eru
vanalega bornir fram sem .v þegar þeir
standa saman og eru þá umritaðir sem s.
25