Málfregnir - 01.12.2002, Page 52

þjóðar. Myntin er dautt áhald eins og
rokkur eða skilvinda eða grammófónn:
okkur er eða ætti að minnsta kosti ekki að
vera nein sérstök eftirsjá í myntinni ef við
eigum kost á að láta hana víkja fyrir öðrum
áhöldum, öðrum gjaldmiðlum, sem skila
okkur betri árangri í dagsins önn. Myntin
má því mín vegna fara sömu leið og
rokkurinn og skilvindan og grammó-
fónninn: undir gler.
Það er að sönnu hægt að tefla fram
ýmsum haldbærum rökum ýmist með eða
á móti því að við íslendingar, Norðmenn,
Danir, Svíar, Bretar og Svisslendingar
tökum upp evruna í stað núverandi
þjóðmynta. Það er þó að minni hyggju
ekki hægt að útkljá það mál með
hagrænum rökum einum saman því að
fleira hangir á spýtunni. Spurningin um
aðild að Evrópusambandinu og einnig um
upptöku evrunnar í stað einstakra
þjóðmynta er öðrum þræði spurning um
stjórnmál. Evrópusambandið er í fyrsta
lagi friðarbandalag og spurningin, sem við
Islendingar stöndum nú frammi fyrir
ásamt Norðmönnum og Svisslendingum,
snýst um það hvort við teljum okkur eiga
heima í þeim félagsskap og hvort við
eigum, ef við ákveðum að ganga til liðs
við sambandsþjóðirnar, að gerast fullgildir
þátttakendur í samstarfinu með því að taka
einnig upp evruna. Hér fer því ekki vel á
því að minni hyggju að spyrja eingöngu að
því hvað aðildin myndi kosta og hverju
hún myndi skila.
Tökum tunguna næst. Og tökum Irland.
Það hvarflar ekki að mér að gera lítið úr
því hagræði sem frændur okkar Irar hafa
af því að tala ensku enda þótt írska sé
þjóðtunga þeirra samkvæmt stjórnarskrá
landsins og frumtunga - fremri ensku sem
er annað ríkismál þjóðarinnar. Irska var
töluð víða um írland fram á fimmta áratug
19. aldar þegar kartöflubresturinn og
hungrið mikla og fólksflóttinn, sem fylgdi
í kjölfarið, hjuggu djúp skörð í írskt þjóðlíf.
Eftir það vék írskan smám saman fyrir
ensku og rambaði á barmi útrýmingar allt
fram til ársins 1922 þegar írland hlaut
sjálfstæði frá Bretum og írskukennsla var
tekin upp í öllum skólum landsins meðfram
enskukennslu. Irska er nú enn á ný höfð í
hávegum í heimalandi sínu: hana lesa nú,
tala og skilja fleiri írar en nokkru sinni
fyrr síðan sjálfstæðisárið 1922. Irar eiga
miklar bókmenntir á báðum tungum
sínum, langt umfram það sem búast mætti
við af svo fámennri þjóð. Tvítyngi írskra
bókmennta hefur blásið þeim byr undir
báða vængi. Víxlfrjóvgun getur verið
gjöful í bókmenntum og menningu
þjóðanna ekki síður en víða annars staðar.
Eigi að síður er engum blöðum um það að
fletta að írska hefur lotið í lægra haldi fyrir
ensku á Irlandi.
Það getur ekki heitið að enskan hafi
komið Irum að miklu haldi í efnahagslegu
tilliti lengi framan af 20. öldinni því að
Irland var löngum eitt ferlegasta
fátæktarbæli álfunnar. Þetta breyttist sem
betur fer og þar munaði ef til vill ekki
minnst um það að írar gengu í
Evrópusambandið fyrir nær 30 árum. Eftir
það urðu gagnger umskipti í írsku
efnahagslífi í krafti stóraukinna viðskipta
við önnur Evrópulönd og umheiminn svo
að Irar búa nú að jafnaði við betri lífskjör
en Bretar og halda áfram að auka forskotið.
Hefði þeim tekist þetta síður, hefðu þeir
látið enskuna víkja fyrir írsku með
vaidboði eftir sjálfstæðistökuna 1922? Það
getur enginn vitað með vissu.
Rannsóknir hagfræðinga, sem glíma við
að kortleggja hagvöxt um heiminn og
helstu uppsprettur hans, benda að svo
stöddu ekki til þess að enskumælandi
þjóðir hafi náð meiri hagvexti en aðrar
þjóðir að öðru jöfnu. Mér sýnist að á þessu
geti verið einföld og eiginlega sjálfsögð
skýring. Menn þurfa helst að yrkja á eigin
þjóðtungu, rétt er það, því að fáum er gefið
sama vald á erlendum málum og
móðurmálinu. Menn þurfa á hinn bóginn
ekki endilega að stunda viðskipti við
52